مازدَندانان (Labyrinthodontia) زیررده‌ای از جانوران دوزیست بودند که برخی از جانوران غالب در دوران‌های دیرینه‌زیستی پسین و میانه‌زیستی آغازین (در حدود ۳۶۰ تا ۱۵۰ میلیون سال پیش) را شامل می‌شدند. مازدندانان در دوره دوونین از ماهی‌های گوشتی‌باله تکامل پیدا کرده و پدید آمدند و نیای تمامی مهره‌داران زنده خشکی‌زی به‌شمار می‌روند.

مقطع دندان یک مازدندان.

نام مازدندان به این‌خاطر به آن‌ها داده شده که الگوی چین‌خوردگی عاج دندان و مینای دندان آن‌ها مازگونه (پیچاپیچ و تودرتو) است. دندان‌های آنان اغلب تنها بخش سنگواره‌شده و یافته‌شده‌شان است.

ویژگی دیگر آن‌ها دارا بودن تاق جمجمه کاملاً زره‌دار (به همین خاطر پیش از این پوشیده‌سران Stegocephalia هم نامیده می‌شدند) و دارا بودن ستون مهره‌های پیچیده است که بررسی ساختار آن برای دسته‌بندی این گروه مفید است.

داشتن روزنه گوشی Otic notch در پشت هر چشم در لبه عقبی جمجمه از دیگر ویژگی‌های مازدندانان است. در مازدندانان ابتدایی آب‌رو این روزنه گوشی احتمالاً یک روزنک باز بوده‌است و در برخی از گونه‌های پیشرفته‌تر احتمالاً پرده صماخ در آن قرار داشته است.

گوشتی‌بالگان

استوارباله (advanced lobe-finned fish)

پاندرماهیان (lobe-fined fish with limb-like fins)

تیکتالیک (transitional fish/amphibian: A "fishapod")

چهاراندامان

آکانتوستگا (early amphibian with fishlike آب‌شش)

ایکتیوستگا (early amphibian)

Crassigyrinus (secondarily aquatic amphibian from Romer's gap)

Loxommatidae (a peculiar family of early Carboniferous labyrinthodonts)

بریده‌مهرگان (large, flat-headed labyrinthodonts, e.g کشیده‌سیما)

خزنده‌ریختان

Seymouriamorpha (reptile-like amphibians)

Westlothiana (small, reptile-like amphibian)

سراسرخاینده‌ریختان (sister groups of reptiles)

آب‌پرده‌داران

Class خزندگان (+ پرنده و پستانداران)

غوک‌ریختان

پوک‌مهرگان (small labyrinthodonts)

نرم‌دوزیستان (modern amphibians)

منابع

ویرایش

Wikipedia contributors, "Labyrinthodontia," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August 31, 2013).