مازدندانان

مازدَندانان (Labyrinthodontia) زیررده‌ای از جانوران دوزیست بودند که برخی از جانوران غالب در دوران‌های دیرینه‌زیستی پسین و میانه‌زیستی آغازین (در حدود ۳۶۰ تا ۱۵۰ میلیون سال پیش) را شامل می‌شدند. مازدندانان در دوره دوونین از ماهی‌های گوشتی‌باله تکامل پیدا کرده و پدید آمدند و نیای تمامی مهره‌داران زنده خشکی‌زی به‌شمار می‌روند.

مقطع دندان یک مازدندان.

نام مازدندان به این‌خاطر به آن‌ها داده شده که الگوی چین‌خوردگی عاج دندان و مینای دندان آن‌ها مازگونه (پیچاپیچ و تودرتو) است. دندان‌های آنان اغلب تنها بخش سنگواره‌شده و یافته‌شده‌شان است.

ویژگی دیگر آن‌ها دارا بودن تاق جمجمه کاملاً زره‌دار (به همین خاطر پیش از این پوشیده‌سران ^{Stegocephalia} هم نامیده می‌شدند) و دارا بودن ستون مهره‌های پیچیده است که بررسی ساختار آن برای دسته‌بندی این گروه مفید است.

داشتن روزنه گوشی ^{Otic notch} در پشت هر چشم در لبه عقبی جمجمه از دیگر ویژگی‌های مازدندانان است. در مازدندانان ابتدایی آب‌رو این روزنه گوشی احتمالاً یک روزنک باز بوده‌است و در برخی از گونه‌های پیشرفته‌تر احتمالاً پرده صماخ در آن قرار داشته است.

گوشتی‌بالگان

استوارباله (advanced lobe-finned fish)       پاندرماهیان (lobe-fined fish with limb-like fins)       تیکتالیک (transitional fish/amphibian: A "fishapod")   چهاراندامان   آکانتوستگا (early amphibian with fishlike آب‌شش)       ایکتیوستگا (early amphibian)       Crassigyrinus (secondarily aquatic amphibian from Romer's gap)         Loxommatidae (a peculiar family of early Carboniferous labyrinthodonts)     بریده‌مهرگان (large, flat-headed labyrinthodonts, e.g کشیده‌سیما)       خزنده‌ریختان   Seymouriamorpha (reptile-like amphibians)       Westlothiana (small, reptile-like amphibian)       سراسرخاینده‌ریختان (sister groups of reptiles)   آب‌پرده‌داران Class خزندگان (+ پرنده و پستانداران)         غوک‌ریختان   پوک‌مهرگان (small labyrinthodonts)     نرم‌دوزیستان (modern amphibians)

منابع

Wikipedia contributors, "Labyrinthodontia," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August 31, 2013).