بیگ‌زاده

(تغییرمسیر از بیگ زاده)


بیگ زاده یا بگ‌زاده (به کردی: به‌گزاده)، نام یکی از ایل‌های کُرد ایران است که در شمال غرب ایران و منطقۀ ترگور یکی از سه دهستان واقع در سیلوانا شهرستان ارومیه در استان آذربایجان غربی کشور ایران پراکنده است. حدود ۲۰ روستای واقع‌شده در منطقهٔ ترگور معروف به منطقهٔ بیگ‌زاده‌های عباسی ترگور یا بیگزاده های برده سور همگی کردنشین بوده و اغلب ساکنان آن کشاورز و دامدار هستند.


نقش تاریخی

ویرایش
  • در اوایل دورة قاجار، بیگ‌های طوایف کُرد حوالی ارومیه و دو سوی مرز ایران و عثمانی، برای عباس‌میرزا نایب‌السلطنه د ۲۴۹ ق، در جنگ، سرباز سواره و پیاده تأمین می‌کردند و از این رو، مورد حمایت او بودند.
  • در زمان محمدرضا شاه پهلوی ، کردهای بیگ‌زاده نیز به سرکردگی نوری بیگ بیگ زاده عضو کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان در محال ترگور، واقع در منطقة غربی ارومیه، کنترل کامل منطقه غربی ارومیه رو به دست داشتند،به همین دلیل در تقسیم بندی ها زیر مجموعه هیچ ایلی نیستند و به صورت جداگانه حساب میشوند.
  • قليج بيگ: قليج بيگ بیگ‌زاده يكي از شخصیت‌های برجستۀ تاريخ بيگ‌زاده است. وی در سن ۱۱ سالگی پیشتاز قشون بیگ‌زاده‌ها بوده و در جنگی واقع در حد فاصل روستای انبی و روستای آوردی از ناحیۀ ران خود زخمی شده و تا پایان عمرخود می‌لنگیده و به همین خاطر در تاریخ به قلیج‌بیگ معروف شد. قلیج‌بیگ بعد از عقب‌نشینی قوای روس از ارومیه به مدت سه سال به همراه بزرگانی دیگر که جمعاً سی و چهار نفر می‌شدند به روسیه رفتند و آموزش های لازم را دریافت کرده و پس از بازگشت به عنوان مستشار پایه‌های جمهوری مهاباد را بنا نهادند. ایشان در دو دوره اشغال ارومیه به دست روس‌ها برای کردستان نقش مهمی داشتند. در زمان تأسیس جمهوری مهابادنیز رشادت‌های فراوانی در جبهۀ خود به نمایش گذاشتند. چنان چه خالو قربان هرسینی که به عنوان فردی خائن و مزدور برای قلیج‌بیگ شناخته می‌شد که در قیام جنگل باعث شکست میرزا کوچک خان و قیام او نیز شده‌بود و در صدد ضربه زدن به استقلال کردها برآمده‌بود را در جبهۀ بوکان از پای در آورد.
  • نوری‌بیگ و سمکو شکاک: در روایات آمده که وقتی سمکو شکاک داشت قلعۀ معروفش را می‌ساخت از تمام سران طایفه‌های کرد اطراف خواست تا هر کدام یک سنگ را از پایین کوه تا بالای کوه بر دوش برداشته تا با آن‌ها پایۀ قلعه‌اش را بنا کند که با مخالفت نوری‌بیگ بیگ‌زاده همراه شد و روز بعد سمکو ۲ تا از سوارانش را به آنجا فرستاد که نوری‌بیگ دست رد به سینۀ آنها زد که باعث شد روز بعد سمکو با تعدادی سوار راهی منطقۀ بیگزاده‌ها شود<وقتی سمکو وارد دیوان نوری‌بیگ شد همه به غیر از نوری‌بیگ به احترام وی بلند شدند> آن روز سمکو به خاطر شجاعت نوری بیگ ۲ کیسه سکۀ طلا به نوری‌بیگ داد که نوری‌بیگ همانجا پیش چشم سمکو شکاک آن طلاها را بین سواران و غلامانش تقسیم کرد. سمکو، نوری‌بیگ را به قلعه‌اش دعوت کرد. وقتی نوری‌بیگ به آنجا رسید سمکو یک سنگ کوچک به دست گرفت و دستش را روی شانه‌های نوری‌بیگ گذاشت و با هم به بالای کوه و به داخل قلعه رفتند سپس سمکو آن سنگ کوچک را به نوری‌بیگ نشان داد و گفت که تو هم یک سنگ برای قلعۀ من آوردی و دوستی شدیدی بین سمکو و نوری‌بیگ ایجاد شد.
  • (بارزانی‌ها): حمایت بیگ زاده های منطقه ترگور از بارزانی ها در دهۀ چهل و پنجاه هجری شمسی را می‌توان یکی از نقشه‌های تعیین‌کننده برای هدف رسیدن بارزانی به قدرت دانست.

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  • ۱۳۶۶ش.
  • .
. ↑ نیکیتین‌، واسیلی‌، کرد و کردستان‌، ج۱، ص۲۸۵، ترجمه محمدقاضی‌، تهران‌، ۳۶۶ش‌.
۲. ↑ اوبن‌، اوژن‌، ایران‌ امروز ۹۰۶-۹۰۷ ایران‌ و بین‌النهرین‌، ج۱، ص‌ ۱۱۲-۱۱۳، ترجمه علی‌اصغر سعیدی‌، تهران‌، ۳۶۲ش‌.
۳. ↑ ادمندز، سیسیل‌ جان‌، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۱۶۸-۱۶۹، ترجمه ابراهیم‌ یونسی‌، تهران‌، ۳۶۷ش‌.
۴. ↑ عزاوی‌، عباس‌، عشائر العراق‌، ج۲، ص۳۲، بغداد، ۳۶۶ق‌/ ۹۴۷م‌.
۵. ↑ عزاوی‌، عباس‌، عشائر العراق‌، ج۲، ص۷۳، بغداد، ۳۶۶ق‌/ ۹۴۷م‌.
۶. ↑ زکی‌، محمدامین‌، کورد و کوردستان‌، ج۳، ص۳۴۱، بغداد، ۳۵۰ق‌/۹۳۱م‌.
۷. ↑ ادمندز، سیسیل‌ جان‌، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۱۵۶، ترجمه ابراهیم‌ یونسی‌، تهران‌، ۳۶۷ش‌.
۸. ↑ نیکیتین‌، واسیلی‌، کرد و کردستان‌، ج۱، ص۳۶۸، ترجمه محمدقاضی‌، تهران‌، ۳۶۶ش‌.
۹. ↑ ادمندز، سیسیل‌ جان‌، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۱۵۸، ترجمه ابراهیم‌ یونسی‌، تهران‌، ۳۶۷ش‌.
۱۰. ↑ ادمندز، سیسیل‌ جان‌، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۱۶۳-۱۶۴، ترجمه ابراهیم‌ یونسی‌، تهران‌، ۳۶۷ش‌.
۱۱. ↑ ادمندز، سیسیل‌ جان‌، کردها، ترکها، عربها، ج۱، ص۳۶۰، ترجمه ابراهیم‌ یونسی‌، تهران‌، ۳۶۷ش‌