بند (زبان‌شناسی)
(تغییرمسیر از جمله ساده)
بند،[۱] فراکرد[۲][۳][۴] یا جمله‌واره (در متون قدیمی‌تر جمله ساده) عبارتی است شامل یک نهاد و یک گزاره.
بندها عنصر اصلی ساخت جمله‌ها هستند. یک جمله می‌تواند از یک یا چند بند ساخته شود.
بندها در زبان فارسی دارای سه نقش گوناگونند:
ساختار بندها
ویرایشیک بند، بسته به نوع فعل خود، می‌تواند ساختار و اجزای مختلفی داشته باشد. کوچکترین بند می‌تواند شامل یک فاعل به عنوان نهاد و یک فعل به عنوان گزاره باشد.
مهم‌ترین ساختارهای فراکرد به شرح زیر هستند:
- نهاد (فاعل) + فعل ناگذر (مثال: متین رفت)
- نهاد (مسندالیه) + مسند + فعل اسنادی (مثال:متین عاشق شد)
- نهاد (فاعل) + مفعول مستقیم + فعل گذرا (مثال: متین بهار را دوست دارد)
- نهاد (فاعل) + مفعول مستقیم + مفعول غیر مستقیم + فعل دوگذرا (مثال: متین گل را به بهار داد)
- نهاد (فاعل) + مفعول مستقیم + مسند مفعول + فعل ربطی مفعولی (مثال: متین بهار را زیبا خواند)
همان‌طور که مشاهده می‌شود نوع فعل تأثیر مستقیمی بر اجزای فراکرد دارد.
در تمام ساختارهای بالا فاعل و مسندالیه در نقش نهاد هستند. به فراکردی دارای مسندالیه است بند اسنادی (در متون قدیمی جمله اسنادی) گفته می‌شود.
گونه‌های بند
ویرایششبهبند
ویرایشنمونه: چه باغ باصفایی!
منابع
ویرایش- ↑ «بند» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «clause»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ بند2)
- ↑ دستور زبان فارسی، دکتر پرویز خانلری
- ↑ جملات مرکب وابسته با فراکرد پیرو تعیینی در فارسی معاصر، احمد شفایی، مجله سخن، اسفند ۱۳۵۲، شماره ۲۶۵
- ↑ انواع جملات مرکب وابسته با فراکرد پیرو تعیینی در فارسی معاصر، احمد شفایی، مجله سخن، بهمن ۱۳۵۲ - شماره ۲۶۴
- ↑ طبیب‌زاده، امید: بررسی انواع بندهای متممی در زبان فارسی و شیوه نمایش آن‌ها در فرهنگ‌ها. در نشریه: فرهنگ‌نویسی. جلد اول. دی ۱۳۸۶.