جوزر

جوزِر معروف‌ترین فرعون مصر باستان از دودمان سوم است. معروفیت او به خاطر فرمانش به یکی از مقامات آن روزگار به نام ایمهوتپ برای ساختن هرم پلکانی در سقاره بود.

جوزِر
فرعون
فرمانروایی	۲۸ یا ۲۹ سال بر پایه نوشته‌های سنگ پالرمو و مان‌تو
پیشین	ساناخت یا خسه‌خموی
جانشین	سخم‌خت
عنوان سلطنتی
پدر	خسه‌خموی
مادر	نیماثاپ
آثار بر جای مانده	هرم جوزر

نام او در متن‌های هم‌روزگارش نِچریخِت (Netjerikhet) است که «بدن خدایان» معنا می‌دهد. منابع پس از او از جمله منبعی در دوران پادشاهی نو که اشاره به بناهای ساخته شده توسط او می‌کنند، به فهمیدن اینکه نچریخِت و جوزر یکی بوده‌اند، کمک کردند. او با نام‌های زوسِر، زوزِر، دسر، دجسِر، و هوروس نِچریچِت نیز شناخته می‌شود.

بررسی‌ها با تاریخ‌سنجی کربنی نشان می‌دهند که آغاز فرمانروایی جوزر میان ۲۶۹۱ تا ۲۶۲۵ پ. م. بوده‌است.

دوران فرمانروایی

طول

مان‌تو طول دوران فرمانروایی جوزر را ۲۹ سال ذکر می‌کند. در فهرست تورین اما این زمان ۱۹ سال ذکر شده. به دلیل وسعت و تعداد بناهای ساخته شده به دست جوزر، بعضی مصرشناسان بر این باورند که او شاید نزدیک به سه دهه حکمرانی داشته‌است. با توجه به نوشته‌های سنگ پالرمو، به نظر می‌آید که عدد ۲۸ سال برای طول دوران او به واقعیت نزدیک‌تر باشد.

رویدادها

در آغاز پادشاهی، جوزر در نزدیکی ابیدوس زندگی می‌کرد؛ جایی که در آن برای خود گوری در بیت خلاف ساخت. در هنگام او شهبانو نیماثاپ که در زمان خسه‌خموی «مادر فرزندان پادشاهی» خوانده می‌شد با نام «مادر پادشاه» صدا زده شد. دوران جوزر نخستین هنگامی است که نام وزیر معروف منه‌کا دیده می‌شود.

جوزر، که خود به معنای «قدیس» در زبان مصر باستان است، آغازگر انقلاب اصلاحی بزرگی در آیین مصر کهن شد. جوزر به عنوان «سازنده» پادشاهی کهن می‌دانند و این نه برای بناهایی که در مصر ساخت که اصلاحاتی است که به کمک وزیرش ایمهوتپ انجام داد. در هنگام او فرهنگ و اقتصاد پیشرفت کردند و داد و ستد با شرق رونق یافت.

آثار

نامدارترین اثر جوزر هرم پلکانی او بود که برآمده از ساخت چندین مصطبه بر روی هم است. شکل این هرم بعدها باعث پدید آمدن گور-هرم‌های معمول در پایان پادشاهی کهن شد.

با آنکه جوزر آغازگر ساخت گوری در ابیدوس (مصر علیا) بود که نتوانست آن را به پایان برساند، پس از مرگ او را در همان هرم پلکانی معروفش در سقاره (مصر سفلا) به خاک سپردند. از آنجا که خسه‌خموی - که پادشاهی از دودمان دوم بود - واپسین فرعونی بود که در ابیدوس به خاک سپرده می‌شد، بعضی مصرشناسان بر این باورند که گرایش به پایتخت شمالی‌تر در هنگامه جوزر کامل شد.