دریاچه زریبار

دریاچه زریوار
دریاچه زریوار
	دریاچه زریوار
موقعیت	ایران، استان کردستان
مختصات	۳۵°۳۲′ شمالی ۴۶°۰۸′ شرقی / ۳۵٫۵۳۳°شمالی ۴۶٫۱۳۳°شرقیمختصات: ۳۵°۳۲′ شمالی ۴۶°۰۸′ شرقی / ۳۵٫۵۳۳°شمالی ۴۶٫۱۳۳°شرقی
کشورهای حوضه	ایران
بیشترین طول	۵ کیلومتر
بیشترین عرض	۱٫۶ کیلومتر
بیشترین عمق	۶ متر
حجم آب	۳۰٫۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب
ارتفاع سطح	۱٬۲۸۵ متر
جاهای مسکونی	مریوان

تالاب آب شیرین زریبار یا زریوار در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، در استان کردستان و از مکان‌های دیدنی و گردشگری این استان و شهر مریوان است. آب تالاب شیرین است و از تعدادی چشمهٔ کف‌جوش و بارش تأمین می‌شود. در بیشتر زمستان‌ها سطح دریاچه کاملاً یخ می‌بندد. این تالاب در طول جغرافیایی ′۸°۴۶ و عرض جغرافیایی ′۳۲°۳۵ و ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا واقع گردیده‌است. طول دریاچه زریبار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ کیلومتر است. وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداکثر عمق آن ۵/۵ متر است.

این تالاب بزرگ‌ترین و زیباترین دریاچهٔ آب شیرین باختر ایران^[۱] و یکی از منحصربه‌فردترین دریاچه‌های آب شیرین در جهان به‌شمار می‌رود و کلیه شرایط جامع یک تالاب بین‌المللی را داراست و حتی مواردی از رفتار و عملکرد برخی از موجودات مشاهده می‌گردد که تاکنون مطالعه یا اعلام نشده‌است که نیاز به بررسی بیشتر را می‌طلبد.

حجم تقریبی آب تالاب حدود ۳۰ میلیون متر مکعب برآورد شده‌است. محیط تالاب حدود ۲۲، ۵کیلومتر و میزان متوسط بارندگی ۷۸۶ میلی‌متر در سال است. رطوبت نسبی برابر ۴/۵۸ درصد و متوسط تبخیر سالیانه معادل ۱۹۰۰ میلی‌متر گزارش شده‌است.

این دریاچه به باور مردم محلی دریاچه‌ای افسانه‌ای و سرشار از رازها و داستان‌هاست. افسانه‌ای بودن دریاچه را به خودجوش بودن آن نسبت می‌دهند و با آن‌که آب آن از هیچ رودخانه‌ای فراهم نمی‌شود اما سده‌هاست که همچنان آینه‌سار آسمان آبی و ابرهایش است.^[۱]

این دریاچه ۱۰۲اُمین اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.

نامگذاریویرایش

در خصوص نامگذاری این دریاچه، وجه‌تسمیه‌های مختلفی وجود دارد:^[۲]

واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه زری و یا زریا به معنی دریا در گویشهای سورانی اربیلی و هورامی و پسوند تشبیهی بار است که ترکیبش معنی دریاچه است.
معنی دریا در پارتی اشکانی zreh،( زراه)،در گویش سورانی منطقه اربیل و مکریان به صورت (زره) ،در زبان اوستا به صورت zrayah و در پارسی باستان به صورت drayah که در گویش اردلانی دریا darya و در گویش کرمانجی derya می باشد. در واقع پسوند( وار war) در واژه زریوار احتمالا به ریشه واژه war در زبان پهلوی به معنی دریاچه است بر می گردد که معادل کرمانجی واژه war به معنی دریاچه در گویش کرمانجی گول gole خوانده می شود که دگرگون شده واژه ی war می باشد با توجه به مطالب فوق و ریشه تاریخی و تلفظ واژه به نظر می رسد واژه زریوار درست باشد و معنای زریوار به معنی دریاچه نزدیکتر است.^[۳]

اکوسیستم تالابویرایش

تالاب زریبار به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده‌ای بسیار زیبا و نادر می‌باشد. زریبار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوه‌های پوشیده از جنگل احاطه شده‌است. پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهای نیمه انبوه تشکیل می‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب‌ها و نقاط مختلف آن خودنمایی می‌کند.

پوشش گیاهیویرایش

از پوشش‌های گیاهی دریاچه می‌توان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه‌هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه‌ای می‌توان به گونه‌های نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت‌بند، پیچک‌ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.

آبزیانویرایش

گونه‌های بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این‌گونه‌ها در دریاچه یافت نمی‌شوند) گونه‌های غیربومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ای، کپور معمولی، کپور سرگنده و فیتوفاک اشاره کرد. ضمناً یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون شناسایی شده‌است. در خصوص گونه‌های وارداتی اخیر توسط سازمان شیلات و آبزیان می‌توان به گونه ماهی Gambosia siaaffinhs از خانواده poecilidae و یک گونه میگوی غول پیکر آب شیرین اشاره کرد.

پرندگانویرایش

در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر زندگی می‌کنند که از این تعداد تقریباً ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجرند. اردک سرحنایی و سرسبز (Anos platyrhynchos)، اگرتها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ (Podiceps cristafus) و کشیم کوچک (Tachybaptus ruficolis)، کاکائیها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار، و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه‌های با اهمیت و ارزشمند این تالاب به‌شمار می‌آیند.

پستاندارانویرایش

روباه قرمز، خرگوش، گراز و گربه وحشی.

لازم است ذکر شود که گونه‌های یاد شده به ویژه پرندگان، همهٔ پرندگان تالاب را شامل نشده بلکه شامل پرندگانی است که به صورت اکثریت بوده و برای افراد قابل مشاهده و تشخیص‌اند که این خانواده‌ها در طبقه‌بندی تالاب‌ها حائز اهمیت می‌باشد.

معرفی (وارد نمودن) گونه‌های غیر بومی برای تولید آبزیان، در کوتاه‌مدت سود اقتصادی دارد اما در بسیاری موارد در درازمدت به نابودی گونه‌های بومی و از بین رفتن محیط طبیعی و کاهش ارزش‌های تالابی منجر می‌شود.

امکانات و تسهیلات برای گردشگرانویرایش

نمایشگاه‌های صنایع دستی
پارکینگ کنار دریاچه
هتل سه ستاره زریوار در کنار دریاچه
هتل سه ستاره نوروز در مریوان
ستادهای اسکان مهمانان در تعطیلات عید و تابستان

خطر خشک شدن تنها دریاچه آب شیرین ایرانویرایش

نماینده مردم مریوان و سردآباد در مجلس شورای اسلامی در نطق خود خواستار رسیدگی به وضعیت دریاچه زریبار شد. وی خطاب به ابتکار گفت: قبل از خشک شدن دریاچه زیبای زریبار که تنها دریاچه آب شیرین ایران است، سری به این دریاچه زده و همان‌طور که با دوربین شخصی خود عکس یادگاری در کنار دریاچه ارومیه گرفته‌اید در کنار این دریاچه نیز عکس یادگاری بگیرید و در فیس‌بوک‌تان بگذارید شاید که فرجی باشد.ادامه