ستاره فرمانفرمائیان
ستّاره فرمانفرماییان (Sattareh Farmanfarmaian) مادر مددکاری اجتماعی ایران (درگذشتهٔ ۳ خرداد ۱۳۹۱)، فرزند عبدالحسین میرزا فرمانفرما از شاهزادگان و شخصیت‌های با نفوذ قاجار بود. او در سن ۹۱ سالگی در خانه‌اش در لس آنجلس درگذشت. او اولین دانشجوی ایرانی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی بود که در آنجا لیسانس جامعه‌شناسی گرفت و برای گرفتن فوق لیسانس در مددکاری اجتماعی به دانشگاه شیکاگو رفت. او در سال ۱۳۳۷ مدرسهٔ عالی مددکاری اجتماعی تهران را تأسیس کرد.[۱] دانشگاه هاروارد نام ستاره فرمانفرماییان را به عنوان یکی از زنان پیشرو در علم مددکاری در لیست زنان تأثیرگذار تاریخ آمریکا قرار داده‌است. او خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با عنوان دختری از ایران منتشر کرد که این کتاب در ایران بارها تجدید چاپ شد.[۲]
| سَتّاره فَرمانفَرمائیان | |
|---|---|
 | |
| زادروز |
۱۲۹۹ یا ۱۳۰۰ شیراز |
| درگذشت |
۳ خرداد ۱۳۹۱ ۲۳ می ۲۰۱۲ (۹۱ سال) لس آنجلس کالیفرنیا |
| تحصیلات | فوق لیسانس مددکاری اجتماعی |
| دانش‌آموختهٔ | کالیفرنیای جنوبی |
| پیشه | از فعالان امور اجتماعی ایران و جهان |
| نقش‌های برجسته | رئیس و مؤسس مدرسه عالی مددکاری اجتماعی ایران در دورهٔ پهلوی |
| لقب | مادر مددکاری اجتماعی ایران |
| آثار | «دختری از ایران» |
| همسر | Arun Chaudhuri (هندی) |
| فرزندان | میترا |
| والدین | عبدالحسین میرزا فرمانفرما، معصومه |
| خویشاوندان | مریم فیروز (خواهر)، خداداد میرزا فرمانفرمائیان، منوچهر فرمانفرمائیان (برادران)، فیروز میرزا (پدر بزرگ)، محمد مصدق (پسر عمه) |
محتویات
زندگیویرایش
ستاره فرمانفرمائیان فرزند عبدالحسین میرزا فرمانفرما و از فعالان اجتماعی ایران و از شخصیت‌های برجستهٔ بین‌المللی است و سال‌ها ریاست سازمان مددکاری اجتماعی ایران را در دورهٔ پهلوی برعهده داشت.
پدر او عبدالحسین میرزا فرمانفرما از نوادگان قاجار بود و دارای هفت همسر. اولین همسر او عزّت‌الدوله دختر مظفرالدین شاه قاجار بود و مادر ستّاره به نام معصومه همسر سوم او محسوب می‌شد. دکتر مصدق نیز خواهرزادهٔ پدر ستاره بود. او همچنین خواهر ناتنی کوچکتر مریم فیروز، که از فعالان سیاسی و رهبران حزب توده ایران پیش و پس از انقلاب بود، می‌باشد.
ستاره تا سنین نوجوانی در ایران تحصیل کرد و پس از فوت پدر و با اجازهٔ برادر و مادر خود برای ادامهٔ تحصیل راهی آمریکا شد. در آنجا به تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی روی آورد و پس از پایان تحصیلات در همان‌جا ماند. سپس با یک دانشجوی هندی ازدواج کرد و آن‌ها دارای فرزندی به نام میترا شدند. (در زبان پهلوی به معنای مهر است) ولی به علّت نیافتن شغل برای شوهرش در آمریکا وی به هند بازگشت و پس از مدّتی از ستاره جدا شد و این اوّلین و آخرین ازدواج ستاره بود.
ستاره کلاً مدّت ده سال در آمریکا ماند و سپس به ایران بازگشت و توانست با کمک عدّه‌ای از درباریان و خانواده خود مؤسسه را در ایران تأسیس کند. از فعالیت‌های مؤسسه آن‌ها تربیت مددکاران و فرستادن آن‌ها به خارج از کشور برای ادامهٔ تحصیل٫ تأسیس خانه‌های سالمندان و دیگر مراکز بهزیستی در ایران بود.
وی در راه احقاق حقوق زنان ایرانی بسیار تلاش نمود و حتی ملاقاتی نیز با محمدرضا پهلوی داشت. تصویب «لایحه ملی تنظیم خانواده» با تلاش او ممکن شد.[۳]
از دیگر اقدامات ماندگار او تأسیس «مراکز رفاه» در محلّه‌های فقیرنشین تهران و حاشیهٔ تهران بود که به کودکان و خانواده‌ها کمک می‌کردند. او همچنین اوّلین کسی است که سیستم آموزشی در مهدکودک‌ها در ایران را براساس اصول تربیتی مدرن تغییر و تحوّل داد.
«مدرسهٔ عالی مددکاری اجتماعی» بعد از چند سال فعالیت با مجوز وزارت علوم به دانشگاه ارتقا یافت و از طریق کنکور سراسری در دو مقطع لیسانس و فوق‌لیسانس دانشجو جذب می‌کرد. این مدرسه و شاگردان ستاره فرمانفرماییان خدمات اجتماعی و حمایتی بسیاری را در پرورشگاه‌ها، محله‌های فقیرنشین، مدارس، زایشگاه‌ها و درمانگاه‌ها تعریف و اجرایی کردند.
شاگردان فرمانفرماییان با نظارت او در محلهٔ روسپی‌خانه‌های تهران ـ شهرنو ـ درمانگاه و محل‌های ویژه‌ای برای ارائهٔ خدمات بهداشتی و درمانی به زنان روسپی راه‌اندازی کرده بودند و در آتش‌سوزی بزرگ این محله‌در دههٔ چهل، در مهار آتش به مأموران آتش‌نشانی کمک کردند.
ستّاره فرمانفرمایان در سال‌های دههٔ ۵۰ و ۶۰ میلادی، به دعوت سازمان ملل متحد، برای اجرای طرح‌های مددکاری اجتماعی در خاورمیانه به عراق و پس از آن به مصر، سوریه و لبنان سفر کرده بود.[۴]
دانشگاه هاروارد نام ستاره فرمانفرماییان را به عنوان یکی از زنان پیشرو در علم مددکاری در لیست «زنان تأثیرگذار تاریخ آمریکا» قرار داده‌است. او خاطرات زندگی و کار حرفه‌ای خود را در کتابی با عنوان «دختری از ایران» منتشر کرد که این کتاب در ایران بارها تجدید چاپ شد.
پس از انقلابویرایش
در شروع انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ و در نخستین روزهای اعدام‌های پس از انقلاب، توسّط عدّه‌ای از دانشجویان مذهبی افراطی بودند که به آن‌ها بورس تحصیل در خارج از کشور توسّط مؤسسهٔ ستاره داده نشده بود یا در امتحانات پایان ترم به آن‌ها نمرهٔ قبولی داده نشده بود٫ برای وی پرونده‌ای شامل ۱۱ اتهام تهیّه شد.[نیازمند منبع] از جمله اختلاس، همکاری با اسرائیل، همکاری با دربار و… ولی ایشان به کمک آیت‌الله سید محمود طالقانی از مرگ رهایی یافت و توانست به کمک ایشان از کشور گریخته و به انگلستان و سپس به آمریکا برود. ستاره سال‌ها بعد کتابی با عنوان دختری از ایران را نوشت در این کتاب علاوه بر آگاهی از زندگی وی و خانواده اش به مسائل سیاسی و اجتماعی ایران آن زمان آگاهی می‌یابیم. دختری از ایران کتابی است به قلم دختری از طبقهٔ اشرافی و قاجار که با دیدی از این طبقه به جامعه و اوضاع و احوال ایران می‌نگرد.
درگذشتویرایش
وی ساعت ۱۲:۳۶ روز چهارشنبه سوم خرداد ۱۳۹۱ هجری شمسی مطابق با ۲۳ می‌سال ۲۰۱۲ میلادی، در لس آنجلس و در سن ۹۱ سالگی در گذشت.
منابعویرایش
- ↑ «ستّاره فرمانفرماییان درگذشت». صدای آمریکا. ۲۳ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۱۲.
- ↑ «ستاره فرمانفرماییان، مادر مددکاری در ایران، درگذشت». دویچه‌وله فارسی. ۲۳ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۱۲.
- ↑ اولین زنان، عذرا دژم، نشر علم، چاپ اول ۱۳۸۴، شابک ۹۶۴۴۰۵۴۶۶۰
- ↑ ستاره فرمانفرمایان، مادر مددکاری اجتماعی ایران، درگذشت - بی‌بی‌سی فارسی
- دختری از ایران، ستاره فرمانفرمائیان.
- زنی که به فقیران ایران کمک می‌کرد، اشراف‌زاده بود - مقاله واشینگتن پُست