شکارگاه خسرو پرویز

دیوار خسرو، شکارگاه خسرو پرویز یا تپۀ مرادحاصل از آثار باستانی ایران در شمال شهر کرمانشاه و پایین‌تر از طاق بستان قرار دارد. قبلاً چنین پنداشته می‌شد که این مکان شکارگاهی مربوط به دوران پادشاهی خسرو پرویز، و تنها شکارگاه بازمانده از دوران ساسانیان باشد، اما کاوش‌های سال ۱۳۸۸ نشان داد که این مکان صرفاً یک شکارگاه معمولی نبوده، بلکه در دوران اشکانیان محل احداث شهری بزرگ بوده‌است که احتمالاً بعدها در دوران ساسانیان از محدودهٔ محصور آن به عنوان شکارگاه استفاده شده‌است.

شکارگاه خسروپرویز

شکارگاه خسروپرویز
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	کرمانشاه
شهرستان	کرمانشاه
بخش	بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه
نام محلی	تپه مرادحاصل
نام‌های دیگر	دیوار خسرو
نام‌های قدیمی	خسروگرد
سال بنیاد	پیش از اسلام
شکارگاه خسروپرویز ۳۴٫۳۷۷۴°شمالی ۴۷٫۱۲۷۳°شرقی / 34.3774; 47.1273
از اماکن ساسانیان و پیش از آن اشکانیان

شکارگاه خسرو پرویز در کاوش‌های باستان‌شناسی در سال ۱۳۸۸. پل صیادشیرازی در تصویر مشاهده می‌شود.

نامگذاری

از این مکان با عنوان دیوار خسرو یاد شده‌است. همچنین در برخی منابع متأخر عنوان دیوار شکارگاه خسروپرویز بدان داده شده‌است. تا قبل از انجام عملیات کاوش باستانشناختی که به آشکار شدن خشت‌های دیوار و مشخص شدن تاریخ این نقطه انجامید، تپه‌ای در این مکان قرار داشت که در میان مردم کرمانشاه با نام تپۀ مرادحاصل شناخته شده‌بود.

گمانه‌زنی و کاوش

فصل اول کاوش

تاکنون دو فصل کاوش در شکارگاه خسروپرویز انجام شده‌است. فصل نخست کاوش با تقاضای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران در اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۸ توسط تیمی ۱۲ نفره به سرپرستی مهدی رهبر صورت گرفت.

در این فصل از کاوش‌ها، نقشهٔ محوطه، ابعاد خشت‌ها و ساختار داخلی و کاربری آن مشخص شده و بخشی از دیواره از زیر خاک بیرون آورده‌شد. همچنین تلاش شد تا ابعاد واقعی و وضعیت واقعی آن مرمت و بازسازی شود. با این حال بارش باران در آبان ۱۳۸۸ سبب شد تا بخش‌هایی از مرمت‌های انجام‌شده فروبریزد.

فصل دوم کاوش

فصل دوم کاوش به خاطر مسئله عبور قطار شهری کرمانشاه از محدودهٔ شکارگاه با دستور استانداری کرمانشاه در خرداد ۱۳۸۸ صورت گرفت. در فصل دوم کاوش مشخص شد که برخلاف تصور قبلی این مکان صرفاً یک شکارگاه معمولی نبوده، بلکه محل احداث شهری بزرگ در دوران اشکانیان بوده‌است. دیوارهای بلند محافظ این شهر به قطر ۱۴/۶۰ متر و نیز خندق‌هایی در اطراف آن کشف شد. مشخص شد که بعدها در دوران ساسانیان از این محدودهٔ محصور به عنوان شکارگاه استفاده شده‌است. همچنین چرخشت‌هایی در این کاوش کشف شد که از آن به عنوان کارگاه‌های شراب‌سازی در دوران تاریخی استفاده می‌شده‌است.

آسیب‌ها

عبور بلوار طاق‌بستان

در گذشته بلوار طاق‌بستان که ساخت آن از دههٔ ۱۳۳۰ آغاز شد و در سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۲ به اتمام رسید، با گذر از درون شکارگاه آن را به دو نیم تقسیم و در آن شکاف ایجاد کرد و بخش عظیمی از تپهٔ باستانی را نابود کرد.

پل صیاد شیرازی

ساخت پل صیاد شیرازی به عنوان بخشی از مسیر بزرگراه صیاد شیرازی، بخشی از محوطهٔ شکارگاه را نابود کرد. این پل با کمترین فاصله از محوطهٔ باستانی، بر روی عرصهٔ تاریخی و در حریم منظری درجه یک شکارگاه ساخته‌شد و در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسید. در جریان ساخت این پل سازمان میراث فرهنگی به دادگستری شکایت کرد، اما دادگاه نهایتاً احداث آن را خلاف قانون ندانست و دستور به ادامهٔ عملیات اجرایی صادر کرد. ساخت پل صیاد شیرازی علاوه بر آسیب به حریم منظری و فضای تاریخی شکارگاه، ثبت جهانی مجموعهٔ طاق‌بستان در فهرست آثار یونسکو را نیز با تهدید مواجه کرد.

حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی

ساخت حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی در حریم شکارگاه خسروپرویز از سال ۱۳۷۷ آغاز شد. محمدحسین زرندی نمایندهٔ وقت ولی فقیه در استان کرمانشاه و امام جمعهٔ کرمانشاه ۱۷ هکتار زمین در این محوطه خریداری کرده‌بود و از سال ۱۳۷۷ اقدام به ساخت یک حوزهٔ بزرگ علمیه در آن نمود. حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی در سال ۱۳۸۳ به بهره‌برداری رسید و بخش عظیمی از محوطهٔ باستانی شکارگاه خسروپرویز را از بین برد.

عبور قطار شهری

در طرح قطار شهری کرمانشاه نیز که عملیات ساخت آن از سال ۱۳۹۰ آغاز شده‌است، قرار است ستون‌های قطار از درون محوطه و کنار تپه عبور کند. مهدی رهبر باستان‌شناس و کاوشگر نسبت به عواقب و خطرات این مسئله هشدار داده و با آن مخالفت کرده‌است.

نگارخانه

• 

  کاوش‌های باستان‌شناسی سال ۱۳۸۸

• 

  تاق بستان، نمایی از صحنه‌های شکار که در شکارگاه خسرو پرویز انجام می‌شده

جستارهای وابسته

• محل گامبادنه قدیم

منابع

• برومند سرخابی، هدایت‌الله. در جستجوی هویت شهری کرمانشاه. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، ۱۳۸۸.