شکارگاه خسرو پرویز
دیوار خسرو، شکارگاه خسرو پرویز یا تپۀ مرادحاصل از آثار باستانی ایران در شمال شهر کرمانشاه و پایین‌تر از طاق بستان قرار دارد. قبلاً چنین پنداشته می‌شد که این مکان شکارگاهی مربوط به دوران پادشاهی خسرو پرویز، و تنها شکارگاه بازمانده از دوران ساسانیان باشد[۱]، اما کاوش‌های سال ۱۳۸۸ نشان داد که این مکان صرفاً یک شکارگاه معمولی نبوده، بلکه در دوران اشکانیان محل احداث شهری بزرگ بوده‌است که احتمالاً بعدها در دوران ساسانیان از محدودهٔ محصور آن به عنوان شکارگاه استفاده شده‌است.[۲]
شکارگاه خسروپرویز
تپۀ مرادحاصل | |
|---|---|
روستا | |
 شکارگاه خسروپرویز | |
محل  | |
  شکارگاه خسروپرویز | |
| مختصات: ۳۴°۲۲′۳۹″شمالی ۴۷°۰۷′۳۸″شرقی / ۳۴٫۳۷۷۴°شمالی ۴۷٫۱۲۷۳°شرقی | |
| استان | کرمانشاه |
| شهرستان | کرمانشاه |
| بخش | بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه |
| بنیان‌گذاری | پیش از اسلام |
| جمعیت | |
| از اماکن ساسانیان و پیش از آن اشکانیان | |
نامگذاری
ویرایشاز این مکان با عنوان دیوار خسرو یاد شده‌است. همچنین در برخی منابع متأخر عنوان دیوار شکارگاه خسروپرویز بدان داده شده‌است. تا قبل از انجام عملیات کاوش باستانشناختی که به آشکار شدن خشت‌های دیوار و مشخص شدن تاریخ این نقطه انجامید، تپه‌ای در این مکان قرار داشت که در میان مردم کرمانشاه با نام تپۀ مرادحاصل شناخته شده‌بود.[۳]
مالکیت
ویرایشدر تیر ۱۴۰۳ مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه اعلام کرد که تنها ۱۰ درصد از محوطۀ شکارگاه در تملک میراث فرهنگی قرار دارد و مابقی آن متعلق به کشاورزان و بخش خصوصی است.[۴]
گمانه‌زنی و کاوش
ویرایشفصل اول کاوش
ویرایشتاکنون دو فصل کاوش در شکارگاه خسرو پرویز انجام شده‌است. فصل نخست کاوش با تقاضای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران در اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۸ توسط تیمی ۱۲ نفره به سرپرستی مهدی رهبر صورت گرفت.[۲]
در این فصل از کاوش‌ها، نقشهٔ محوطه، ابعاد خشت‌ها و ساختار داخلی و کاربری آن مشخص شده و بخشی از دیواره از زیر خاک بیرون آورده‌شد. همچنین تلاش شد تا ابعاد واقعی و وضعیت واقعی آن مرمت و بازسازی شود.[۵] با این حال بارش باران در آبان ۱۳۸۸ سبب شد تا بخش‌هایی از مرمت‌های انجام‌شده فرو بریزد.[۶]
فصل دوم کاوش
ویرایشفصل دوم کاوش به خاطر مسئله عبور قطار شهری کرمانشاه از محدودهٔ شکارگاه با دستور استانداری کرمانشاه در خرداد ۱۳۸۸ صورت گرفت. در فصل دوم کاوش مشخص شد که برخلاف تصور قبلی این مکان صرفاً یک شکارگاه معمولی نبوده، بلکه محل احداث شهری بزرگ در دوران اشکانیان بوده‌است. دیوارهای بلند محافظ این شهر به قطر ۱۴/۶۰ متر و نیز خندق‌هایی در اطراف آن کشف شد. مشخص شد که بعدها در دوران ساسانیان از این محدودهٔ محصور به عنوان شکارگاه استفاده شده‌است. همچنین چرخشت‌هایی در این کاوش کشف شد که از آن به عنوان کارگاه‌های شراب‌سازی در دوران تاریخی استفاده می‌شده‌است.[۲][۷][۸]
آسیب‌ها
ویرایشعبور بلوار طاق‌بستان
ویرایشدر گذشته بلوار طاق‌بستان که ساخت آن از دههٔ ۱۳۳۰ آغاز شد و در سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۲ به اتمام رسید، با گذر از درون شکارگاه آن را به دو نیم تقسیم و در آن شکاف ایجاد کرد و بخش عظیمی از تپهٔ باستانی را نابود کرد.[۹]
پل صیاد شیرازی
ویرایشساخت پل صیاد شیرازی به عنوان بخشی از مسیر بزرگراه صیاد شیرازی، بخشی از محوطهٔ شکارگاه را نابود کرد. این پل با کمترین فاصله از محوطهٔ باستانی، بر روی عرصهٔ تاریخی و در حریم منظری درجه یک شکارگاه ساخته‌شد و در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسید. در جریان ساخت این پل سازمان میراث فرهنگی به دادگستری شکایت کرد، اما دادگاه نهایتاً احداث آن را خلاف قانون ندانست و دستور به ادامهٔ عملیات اجرایی صادر کرد. ساخت پل صیاد شیرازی علاوه بر آسیب به حریم منظری و فضای تاریخی شکارگاه، ثبت جهانی مجموعهٔ طاق‌بستان در فهرست آثار یونسکو را نیز با تهدید مواجه کرد.[۹]
حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی
ویرایشساخت حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی در حریم شکارگاه خسروپرویز از سال ۱۳۷۷ آغاز شد.[۱۰] محمدحسین زرندی نمایندهٔ وقت ولی فقیه در استان کرمانشاه و امام جمعهٔ کرمانشاه ۱۷ هکتار زمین در این محوطه خریداری کرده‌بود و از سال ۱۳۷۷ اقدام به ساخت یک حوزهٔ بزرگ علمیه در آن نمود.[۱۱] حوزهٔ علمیهٔ امام خمینی در سال ۱۳۸۳ به بهره‌برداری رسید و بخش عظیمی از محوطهٔ باستانی شکارگاه خسروپرویز را از بین برد.[۱۲]
عبور قطار شهری
ویرایشدر طرح قطار شهری کرمانشاه نیز که عملیات ساخت آن از سال ۱۳۹۰ آغاز شده‌است، قرار است ستون‌های قطار از درون محوطه و کنار تپه عبور کند. مهدی رهبر باستان‌شناس و کاوشگر نسبت به عواقب و خطرات این مسئله هشدار داده و با آن مخالفت کرده‌است.[۲]
در آبان ۱۴۰۱ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه اعلام کرد که این نهاد تاکنون تصمیمی برای عبور قطار شهری از محوطۀ شکارگاه به صورت سطحی یا زیرسطحی نگرفته است و این مسئله همچنان حل‌نشده باقی مانده‌است.[۱۳]
دپوی زباله
ویرایشدر تیر ۱۴۰۳ مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه اعلام کرد اطراف این محوطه باستانی به محلی برای دپوی زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی تبدیل شده و همچنین نرده‌کشی اطراف آن نیز به سرقت رفته‌است.[۴] در اردیبهشت ۱۴۰۴ معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمانشاه تأیید کرد که این محوطۀ باستانی همچنان محل تخلیۀ نخالۀ ساختمانی است و وعده داد که پاکسازی آن به زودی انجام شود.[۱۴]
طرح گردشگری
ویرایشدر آبان ۱۴۰۱ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه اعلام کرد که در برنامۀ توسعۀ طاق‌بستان به منظور آماده‌سازی برای ثبت جهانی قرار است شکارگاه خسروپرویز نیز به صورت محوطه‌ای برای بازی‌هایی مانند تیراندازی و سوارکاری دربیاید و بخشی از آن نیز به سایت‌موزه تبدیل شود. وی گفت با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از زمین‌های شکارگاه در مالکیت مردم قرار دارد، اما به دلیل ثبت ملی بودن منطقه امکان اجرای ساخت و ساز را در آن ندارد، بنابراین میراث فرهنگی در این طرح از طریق تهاتر این زمین‌ها را در اختیار می‌گیرد که به ادعای او این مسئله به نفع مالکین این زمین‌ها نیز هست.[۱۳]
نگارخانه
ویرایش-
کاوش‌های باستان‌شناسی سال ۱۳۸۸ -
تاق بستان، نمایی از صحنه‌های شکار که در شکارگاه خسرو پرویز انجام می‌شده
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ انجمن مهرازی ایران بایگانی‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۰
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ خبرگزاری کُردپرس، اهمیت شکارگاه خسروپرویز بیش از حد تصور است/ به هیچ وجه با عبور منوریل از شکارگاه موافق نیستم ، نوشته‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴؛ بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ برومند سرخابی، ۱۳۸۸، ص ۱۴۷-۱۴۶.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): سرنوشت «شکارگاه خسرو پرویز» چه می‌شود؟، نوشته‌شده در ۱۸ تیر ۱۴۰۳؛ بازدید در ۱۹ تیر ۱۴۰۳.
- ↑ جام جم آنلاین، شکارگاه خسرو پرویز جان گرفت، نوشته‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸؛ بایگانی‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ خبرگزاری مهر، بخشی از دیوار «شکارگاه خسرو» در تاق‌بستان تخریب شد، نوشته‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴؛ بازدید در ۱۱ آبان ۱۳۸۸.
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): باید ۲ فصل کاوش جدید در شکارگاه خسروپرویز انجام شود، نوشته‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۹؛ بازدید در ۱۹ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): اهمیت شکارگاه خسروپرویز بیش از حد تصور است به هیچ وجه با عبور منوریل از شکارگاه موافق نیستم، نوشته‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴؛ بازدید در ۱۹ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ خراسان‌نیوز، اختلاف بر سر احداث پل روگذر بلوار طاق‌بستان، نوشتۀ شهرام کبیرکوهی، نوشته‌شده در ۳۰ تیر ۱۳۸۴؛ بایگانی‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ صدا و سیمای مرکز کرمانشاه، بازدید سیدعلی خمینی ازحوزه علمیه امام(ره) کرمانشاه؛[پیوند مرده] بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ روزنامۀ شرق، در حوزه چه گذشت؟، نوشتۀ سامان بوک، نوشته‌شده در ۲۱ مهر ۱۳۹۴؛[پیوند مرده] بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ سایت خبری آفتاب کرمانشاه، نامۀ دفتر تولیت مجتمع دینی، فرهنگی امام خمینی کرمانشاه، نوشته‌شده در ۳۰ شهریور ۱۳۹۴؛ بایگانی‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine بازدید در ۱۷ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): برنامۀ ۳ ساله برای ثبت جهانی تاق‌بستان/اجرای منوریل در محدودۀ شکارگاه خسرو بررسی می‌شود، نوشته‌شده در ۷ آبان ۱۴۰۱؛ بازدید در ۷ آبان ۱۴۰۱.
- ↑ خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): «شکارگاه خسرو» از نخاله‌های ساختمانی پاکسازی می‌شود، نوشته‌شده در ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴؛ بازدید در ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴.
منابع
ویرایش- برومند سرخابی، هدایت‌الله. در جستجوی هویت شهری کرمانشاه. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، ۱۳۸۸.