صباح‌الدین علی

صباح‌الدین علی (ترکی استانبولی: Sabahattin Ali‎; ۲۵ فوریهٔ ۱۹۰۷ – ۲ آوریل ۱۹۴۸) رمان کوتاه نویس، داستان‌سرا، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار اهل ترکیه بود.

صباح‌الدین علی
صباح‌الدین علی
زاده	۲۵ فوریهٔ ۱۹۰۷ کموتینی
درگذشته	۲ آوریل ۱۹۴۸ (۴۱ سال) قرقلرایلی
پیشه	پدیدآور، شاعر، روزنامه‌نگار
ملیت	ترکیه
دوره	۱۹۲۶–۱۹۴۷
جنبش ادبی	واقع‌گرایی، واقع‌گرایی اجتماعی

صباح الدین علی دو روزنامه را تأسیس کرد که هر دو به محض انتشار تعطیل شدند. هفته نام طنز و پر طرفدار او به اسم مارکو پاشا که صاحب و سردبیرش خود او بود، به خاطر دیدگاه‌های سیاسی‌اش هدف سانسور حکومت بود. او دو بار به خاطر نوشته‌هایش زندانی شد.

صباح الدین علی در سال ۱۹۴۸ هنگام تلاش برای فرار از چنگ مأموران دولت ترکیه در مرز بلغارستان به ضرب گلولهٔ مأموران نهادهای امنیتی کشته شد. اما آثارش به حیات خود ادامه دادند، به خصوص رمان کوتاهش به نام «مادونا با پالتوی پوست» که در بسیاری از کشورهای بلوک شرق آن زمان به چاپ رسید و حتی امروزه در بلغارستان بخشی از متون کتاب‌های دبیرستانی است. مورین فریلی اخیراً این کتاب را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است.

اوایل زندگی

خواهر صباح‌الدین علی

او در سال ۱۹۰۷ در شهر آردینو متولد شد در حکومت عثمانی این شعر که در جنوب بلغارستان واقع است جزویی از این این امپراتوری بود. قبلاً از ورود به مدرسه آموزش در بالیک‌اسیر در استانبول و چاناک‌قلعه و ادرمیت زندگی کرد. او در سال ۱۹۲۶ دوباره به استانبول منتقل شد و در سال ۱۹۲۶ از دانشکده تربیت‌معلم استانبول فارغ‌التحصیل شد. او یک سال در یوزغاد مشغول به تدریس بود که پس از آن در سال ۱۹۲۸ پس از قبولی در آزمونی که اداره آموزش و پرورش برگزار کرد، برای طی یک دوره دو ساله به آلمان رفت. دو سال بعد به ترکیه بازگشت و در دبیرستان مشغول تدریس زبان آلمانی شد. او تدریس خود رو در شهرهای آیدین و قونیه ادامه داد.

سال‌های بعد

او در حالی که عنوان معلم در حال تدریس در قونیه بود به علت سرودن شعری در انتقاد از سیاست‌های آتاتورک دستگیر شد. او مدتی رو در زندان بود تا اینکه در سال ۱۹۳۳ به مناسب عفوی که به خاطر ده‌سالگی جمهوری ترکیه اعطا شده بود از زندان آزاد شد. او از اداره آموزش و پرورش درخواست مجوز تدریس مجدد کرد، پس از اینکه ایکه با سرودن شعری با نام عشق من در وصف آتاتورک و اثبات وفاداری خود این اجازه را دریافت کرد. او به اداره نشریات وزارت آموزش ملی منتقل شد. او در ۱۶ ماه مه ۱۹۳۵ ازدواج کرد. او در سال ۱۹۴۴ هم دستگیر و زندانی شد. او در بین سال‌های ۱۹۴۵–۱۹۴۱ در کنسرواتوار دولتی آنکارا زبان آلمانی تدریس می‌کرد. او در خلال سال‌های ۱۹۴۷–۱۹۴۶ همراه عزیز نسین و ریفات ایلگاز، روزنامه‌های طنز سیاسی «مرحوم پاشا»، «مارکو پاشا»، «معلوم پاشا» و «اوکوز پاشا» را منتشر کرد. اما این روزنامه‌ها به دلیل تشابه نام با عصمت پاشا توقیف شدند.

مرگ

مجسمه نیم تنه از صباح‌الدین علی در زادگاه خود در آردینو در بلغارستان.

او پس از آزادی از زندان دچار مشکلات مالی شد و تصمیم به ترک کشور گرفت اما درخواست وی برای گرفتن پاسپورت رد شد. او تصمیم گرفت به صورتی قاچاقی از مرز رد شود. برای رد شدن از مرز او از یک قاچاقچی بنام علی ارتکین یاری جست و او قول داد که در قبال دریافت مبلغی او را از کشور خارج کند اما ارتکین احتمالاً دارای مناسباتی با سرویس امنیت ملی بود. او در اول یا دوم آوریل ۱۹۴۸ به قتل رسید، برخی معتقدند قتل وی به صورت مستقیم توسط سرویس امنیت ملی پس از تحویل وی توسط ارتکین انجام شد بود گرچه ادعای نزدیکان صباح الدین علی مبنی بر مرگ او به دلیل شکنجه توسط نیروهای امنیت ملی، هرگز اثبات نشد. به صورت عمومی چنین قلمداد می‌شود که او به خاطر دیدگاه‌های سیاسی‌اش به قتل رسید. اما دست دولت در مرگ وی بدون تشکیک است.

جستارهای وابسته

• ادبیات ترکی استانبولی