عثمان دن فودیو

عثمان دن فودیو (در عربی عثمان بن فودی) عارف، فیلسوف و انقلابی فولانی بود که در جریان یک جهاد امپراطوری فولانی را جایی در شمال نیجریه امروزی پایه‌گذاری کرد. او مهمترین اصلاحگر غرب منطقه سودان در اوایل قرن نوزدهم بود.

عثمان دن فودیو
عثمان دن فودیو
سلطنت	۱۸۰۳–۱۸۱۵
تاج‌گذاری	Gudu, ژوئن ۱۸۰۳
جانشین	نواحی شرقی (سوکوتو): محمد بلو، پسر. نواحی غربی (Gwandu): عبدالله دن فودیو، برادر.
زاده	۱۵ دسامبر ۱۷۵۴ Gobir
درگذشته	۲۰ آوریل ۱۸۱۷ سوکوتو
آرامگاه	Hubare, Sokoto.
همسران	میمونه عایشه Hawa'u Hadiza
فرزند(ان)	۲۳ فرزند از جمله: محمد بلو نانا اسما ابوبکر اتیکو
دودمان	خلافت سوکوتو
پدر	Mallam Muhammadu Fodio
مادر	Maimuna
عثمان دن فودیو اطلاعات شخصی دین اسلام فرقه تسنن مذهب مالکی عقیده اشاعره طریقت تصوف قادریه

محدوده خلافت سکوتو در قرن نوزدهم میلادی

آغاز زندگی و تحصیلات

عثمان در سلطنت هواسای گبیر در خانه پدری اهل علم که اصالتی سنگالی داشت متولد شد. در جوانی به همراه خانواده به دگل مهاجرت کرد و آنجا خواندن قرآن را آموخت. او نزد اساتید مختلفی به تحصیل علوم اسلامی پرداخت که موثرترین ایشان جبرئیل بن عمر ساکن اغادیس بود که او را به طریقت قادری دعوت کرد. پس آن در شهرهای مختلف منطقه به تدریس پرداخت.

رساله اصول عدل برای والیان امر و اهل فضل و سلاطین اثر عثمان دن فودیو

رهبری سیاسی و مذهبی و تأسیس خلافت

عثمان برخلاف حکم سلطان گبیر به باوا رفت و با جامعه مسلمان آن مرتبط شد. به مرور به هر دو جایگاه رهبری مذهبی و سیاسی دست یافت و از حمایت دهقانان هواسا بهره‌مند شد. شرایط دشوار زندگی تحت حکومت حاکمان آن دوره به افکار آخرالزمانی دامن زد و سبب شد مردم او را به عنوان مهدی موعود بشناسند، هرچند او این را رد کرد. به مرور که شکاف میان طبقه حاکم و طرفداران عثمان زیاد شد او به طرفدارن دستور داد که مسلح شوند. این امر سلطان را به وحشت انداخت و سبب شد که آزادی‌های مذهبی را محدود کند. سلطان تازه در پی بهبود روابط خود با او برآمد اما تلاش پیروان او در آزادی زندانیان مسلمان به تیره شدن روابط این دو انجامید او تحت تأثیر هجرت پیامبر اسلام دست به هجرت زد و به گودو در شمال نیجریه امروزی رفت. با اینکه در ظاهر خود را بی رغبت نشان می‌داد اما به این خاطر که امام پیروان خود بود به‌طور رسمی خلافت تازه را تأسیس کرد.

جهاد و پایان زندگی

او سلطان گبیر را به خاطر حمله به مسلمانان، کافر خواند و علیه او اعلام جهاد کرد، با این حال خود در جهاد حضور نیافت. ساختار خلافت او مطابق آموزه‌های او ساده بود یک وزیر، قاضی‌ها، داروغه و مأموران مالیاتی می‌بایست تحت اداره امیری قرار می‌گرفتند که توسط طبقه علما تعیین می‌شد. مشکلات موجود جهاد را با مشکل روبرو و کرد و قدرت نظامی به دست رهبران قبیله بزرگ فولانی افتاد، با این حال پس از چند سال بالاخره گبیر سقوط کرد و جهاد به هدف نهایی خود رسید. با این حال او معتقد بود که اهداف اصلی اصلاحات فراموش شده، پس به سکوتو رفت و کارها را به دست وزیر و پسر خود عبداللهی و بلو سپرد که به ترتیب مسئولیت غرب و شرق خلافت را پذیرفتند. او که در سال‌های آخر زندگی تنها در نام خلیفه بود به تدریس و تألیف می‌پرداخت. عثمان به فودیو در ۱۸۱۳ در ۶۲ سالگی در سکوتو مرد.

منابع

• مدخل Usman dan Fodio در دانشنامه بریتانیکا