عصمت‌الملوک دولتداد
عصمت‌الملوک دولتشاه (؟ در کرمانشاه - ۱۳۶۰ در تهران) بنیان‌گذار نخستین کودکستان دولتی در تهران و از فعالان حقوق زنان در ایران بود. او دختر محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی بود.
عصمت‌الملوک دولتشاه | |
|---|---|
 | |
| زاده | کرمانشاه |
| درگذشته | ۱۳۶۰ |
| زمینه کاری | فعال زنان |
| همسر(ها) | معاون‌السلطنه |
| پدر و مادر | محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی (پدر) |
زندگی
ویرایشعصمتالملوک دولتداد دختر محمدباقر میرزا خسروی کرمانشاهی نویسندهٔ نخستین رمان به زبان فارسی بود. پدر او از شاهزادگان قاجار، نوهٔ محمدعلی میرزای دولتشاه و از خاندان دولتشاهی بود. او که به طبقهٔ اشراف و وابستگان به دربار تعلق داشت، در سن ۱۶ سالگی به عقد معاون‌السلطنه درآمد، اما چون این ازدواج تحمیلی بود و از روی رضایت انجام نشده‌بود مورد اعتراض عصمت‌السلطنه قرار گرفت؛ در نتیجه محمدباقر میرزا در دفاع از او اقدام کرد و در نهایت این ازدواج به طلاق انجامید.[۱][۲]
عصمت‌الملوک به تحصیل علاقه داشت، به همین دلیل پس از طلاق گرفتن از معاون‌السلطنه از طرف پدرش به بلژیک فرستاده شد. او در ابتدا قصد تحصیل در رشتهٔ پزشکی را داشت، اما نتوانست وارد این رشته بشود و بنابراین در رشتهٔ تعلیم و تربیت به تحصیل پرداخت. دولتداد ۱۵ سال در بلژیک زندگی کرد و در نهایت به ایران بازگشت و در وزارت معارف استخدام شد. او بعداً به ریاست تعلیمات عالیهٔ وزارت فرهنگ رسید و با همین سمت بازنشسته شد.[۱][۲]
دولتداد در شهریور سال ۱۳۱۲ نخستین کودکستان دولتی ایران را با نام «کودکستان شکوفه» تأسیس کرد.[۳] در این کودکستان فرزندان اعیان و اشراف و شاهزادگان نگهداری می‌شدند.[۴]
در اردیبهشت سال ۱۳۱۴ جمعی از فعالان زن نزدیک به دربار پهلوی کانون بانوان را به ریاست شمس پهلوی تأسیس کردند که این اقدام همزمان با کشف حجاب اجباری در ایران بود.[۵]
عصمت‌الملوک دولتداد در سال ۱۳۶۰ در تهران دچار سکته شد و در بیمارستان تهران‌کلینیک درگذشت.[۱]
منابع
ویرایش- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ نوایی، عبدالحسین، زنان اعزامی به اروپا، در روزنامۀ دنیای اقتصاد، سه‌شنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶، شمارۀ ۴۰۴۶؛ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ فتاحی، شهناز، فریبرز ویسی قلعه‌گلینه و عرفان رستمی، ۱۳۹۶. نقش زنان کرمانشاه در فرهنگ و هنر تاریخ معاصر ایران، اولین همایش ملی زنان، بازآفرینی شهری و توسعه پایدار، کرمانشاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه - شورای زنان فرهیخته استان کرمانشاه؛ ص ۱۱.
- ↑ مؤسسۀ پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان: پایه‌گذاری اولین کودکستان دولتی به نام شکوفه با مدیریت عصمت‌الملوک دولتداد؛ بازدید در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.
- ↑ ایران‌آنلاین: اولین دختران ایرانی عازم اروپا، نوشتۀ عبدالحسین نوایی، نوشته‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶؛[پیوند مرده] ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.
- ↑ باشگاه خبرنگاران جوان: داستان زنان در دورۀ رضاخان از شمس تا عصمت‌الملوک، نوشته‌شده در ۱۲ اسفند ۱۳۹۲؛ بایگانی‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹.