ابوالحسن شعرانی
ابوالحسن شَعرانی، معروف به علامه شَعرانی[۱] (۸۱–۱۲۸۰ تا ۱۳۵۲ شمسی)، عارف،[۲] دانشمند و استاد برجسته در علوم اسلامی و رشته‌های گوناگون از جمله تاریخ، فلسفه، نجوم، ریاضیات و ادبیات بود. وی در طول حیات علمی خود آثاری متنوع در این زمینه‌ها تألیف کرد و به چند زبان از جمله عربی و فرانسوی تسلط داشت.
شَعرانی از محضر اساتیدی چون عبدالکریم حائری یزدی، مهدی آشتیانی و محمود قمی بهره برد و خود شاگردان نامداری همچون هاشم آملی، حسن حسن‌زاده آملی و عبدالله جوادی آملی را پرورش داد. آثار او طیف گسترده‌ای از موضوعات تفسیری، حدیثی، کلامی[۳] و فلسفی را دربرمی‌گیرد. از جمله تألیفات وی می‌توان به فلسفه اولیٰ (نقد دیدگاه‌های فلاسفه غرب درباره الهیات و تَجَرُد نَفْس)[۴] و راه سعادت (دفاع عقلانی از عقاید اسلامی) اشاره کرد.
ابوالحسن شَعرانی در مقبره خانوادگی خود، واقع در نزدیکی آرامگاه عبدالعظیم حسنی در شهر ری، به خاک سپرده شد.[۵]
ابوالحسن شَعرانی | |
|---|---|
 | |
| عنوان(ها) | علامه، میرزا، آیت‌الله، حجت‌الاسلام، حجت‌الاسلام و المسلمین |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۳۲۰ قمری/۸۱–۱۲۸۰ شمسی |
| درگذشته | ۱۲ آبان ۱۳۵۲ (۷۲–۷۱ سال) |
| علت مرگ | بیماری قلبی و ریوی |
| محل دفن | مقبره خانوادگی نزدیک آرامگاه عبدالعظیم «حسنی» در شهر ری، ایران |
| دین | اسلام |
| ملیت | ایرانی |
| والدین |
|
| مذهب | شیعه دوازده‌امامی |
| آثار برجسته | آثار متعدد من‌جمله نثر طوبی و تصحیح قرآن |
| تحصیلات | تهران، قم و نجف |
| بستگان |
|
| استادان | اساتید متعدد من‌جمله عبدالکریم حائری یزدی، محمود قمی مشهور به «رضوان»، آقابزرگ ساوجی، حبیب‌الله «ذوالفنون» و ابوتراب خوانساری |
شاگردان
| |
| رتبه حوزوی | مجتهد |
سرگذشت
ویرایشابوالحسن، فرزند محمد و از نوادگان فتح‌الله کاشانی، در سال ۱۳۲۰ قمری/۸۱–۱۲۸۰ شمسی در تهران دیده به جهان گشود. در سال‌های نخستین زندگی، آموزش‌های ابتدایی از جمله قرآن، تَجوید[۸] و ادبیات عرب را نزد پدر خویش فراگرفت. سپس به تحصیل علوم متداول در حوزه‌های علمیه تهران، به‌ویژه نزد استادان مدرسه فخریه (که امروزه با نام مدرسه مَروی شناخته میشود) و نیز در حوزه علمیه قم پرداخت.[۹]
وی در گستره‌ای وسیع از دانش‌ها صاحب‌نظر بود و در رشته‌هایی همچون فلسفه اسلامی، عرفان، ریاضیات، نجوم، موسیقی، ادبیات فارسی و عربی، تاریخ، ترجمه و تفسیر قرآن، حدیث‌شناسی و فقه تَبَحُر[۱۰] داشت. دقت نظر و ژرف‌نگری او در مباحث علمی، از ویژگی‌های بارز شخصیت علمی‌اش به شمار می‌رفت.
از جمله فعالیت‌های علمی او می‌توان به ترجمه کتاب هیئت فِلاماریون از زبان فرانسوی اشاره کرد که پس از آن، خود به تدریس این اثر پرداخت.[۱۱] سید حسن مدرس، از چهره‌های سرشناس آن دوران، به وی دستور داد تا در مدرسه عالی سپهسالار (مدرسه شهید مطهری کنونی) به آموزش ریاضیات مشغول شود.[۱۲] علاوه بر این، ابوالحسن در زمینه‌های گوناگونی همچون فقه، اصول فقه،[۱۳] حدیث، فلسفه اسلامی، کلام، تفسیر، تَجوید، نجوم، طب و ریاضی به تدریس اشتغال داشت. وی در جلسات متعددی به تبلیغ و تبیین اصول احکام دینی، مسائل اخلاقی و پاسخگویی به شبهات مردم می‌پرداخت.[۱۴] همانگونه که گفته شد، شعرانی بر چندین زبان زنده دنیا از جمله عربی، عبری و فرانسوی نیز تسلط کامل داشت.
حسن‌زاده درباره گستردگی معلومات استادش شَعرانی می‌گوید: «آقای شَعرانی ذوالفنون بودند. بنده هیچ‌یک از اساتیدم را به تبحر در مَنقول[۱۵] مثل ایشان ندیدم. یکی از کتابهای دوره شفا، علم موسیقی است. مرحوم آقای شَعرانی، موسیقی هم می‌دانست. فرانسه را به اندازه عربی می‌دانست و مسلط بود. جناب علامه شَعرانی در ادبیات، قلم توانایی داشت. فارسی را خیلی سنگین و قوی و فَصیح[۱۶] می‌نوشت. در ریاضیات عالیه. در نجوم: من بارها این مطلب را به عرض رسانده‌ام در میان علمای روحانی ما، در عصر خودم بنده کسی را به تبحر در ریاضیات از ایشان بهتر و برتر ندیدم.»[۱۷]
اساتید
ویرایشابوالحسن شَعرانی طی سال‌ها تحصیل در حوزه‌های علمیه گوناگون، از اساتید بسیاری کسب دانش کرد. نام برخی آموزگاران وی بشرح ذیل است: محمد (پدرش)، حبیب‌الله «ذوالفنون»، مهدی آشتیانی، محمود قمی، عبدالکریم حائری، عبدالنبی نوری و ابوتراب خوانساری.[۱۸]
شاگردان
ویرایشابوالحسن طی سالیان طولانی، شاگردان بسیاری را از دانش خود بهره‌مند ساخت، که نام برخی از ایشان عبارتست از: هاشم آملی، عبدالله جوادی آملی، حسن حسن‌زاده آملی، محمد حسن احمدی فقیه یزدی، علی اکبر غفاری و محدث اُرمَوی.[۱۹] وی در اجازه‌نامه روایی‌ای[۲۰] که برای حسن‌زاده صادر نموده، یادآور شده است: «بیست سال بلکه بیشتر او را آزمودم و امتحان نمودم، در این مدت در او چیزی جز جِد و اجتهاد[۲۱] ندیدم.»[۲۲]
آثار
ویرایششَعرانی بیش از ۳۵ عنوان کتاب چاپ‌شده، در شاخه‌های مختلف علوم اسلامی دارد، و برخی کتب وی نیز تاکنون چاپ نشده‌اند.[۲۳] در ادامه به معرفی سه کتاب از وی می‌پردازیم.
راه سعادت
ویرایششَعرانی این کتاب را برای اولین بار در ۵۰–۱۳۴۹ شمسی منتشر کرد. خط مشی کلی او در این کتاب، این است که با علم کلام، به دفاع عقلانی از مسائل غالباً سؤال‌برانگیز دین اسلام بپردازد. وی در این کتاب به موضوعاتی از قبیل دفاع از معجزات محمد، پیامبر اسلام، توضیح مفاهیمی مثل «کوه‌ها میخ‌های زمین‌اند»، و عصمت امامان شیعه دوازده‌امامی می‌پردازد.
نویسنده در مقدمه هدف خود از نوشتن کتاب را اینگونه عنوان می‌کند: «راه آن است که پیغمبر ما محمد بن عبدالله آورد، و به یاری خداوند در این کتاب ثابت می‌کنیم که دعوت او حق است، و دین او صِدق، و او از جانب خدای تعالی فرستاده شده است؛ و نیز اینکه شبهات مُعانِدان دین،[۲۴] و مخصوصاً نَصاریٰ[۲۵] باطل است.»[۲۶]
در بخشی از متن کتاب، درباره دفاع از معجزه شَق‌ُالقَمَر محمد،[۲۷] آمده: «شق‌القمر را مُنکِر میشوند، و اگر چیزی چندان غریب نباشد، مانند آن قحطی به دعای موسی (ع)،[۲۸] گویند: این معجزه نیست! و اگر شعبده‌بازی و چشم‌بندی‌های جادوان تا امروز نمانده بود، آن حکایت جادوان قدیم را هم منکر می‌شدند؛ چنانکه تا مدتی تسخیر ارواح را انکار می‌کردند، و امروز به تحقیق پیوسته است.[۲۹] اکنون هم بسیاری از عجائب که به چشم خود دیده‌ایم، و برای اینگونه مردم نقل می‌کنیم، می‌خندند و افسوس می‌کنند. مانند مِنار جُنبان اصفهان،[۳۰] و در خواب‌دیدن وقایع آینده که برای همه کس اتفاق افتاده است، و برای آن تأویلات[۳۱] و توجیهات بی‌معنی می‌کنند. به هر حال افکار مَلاحِدِه جامد است و عقل ندارند و احتجاج قرآن را بر آنها پیش از این گفتیم.»[۳۲][۳۳]
نویسنده در انتهای کتاب خود، از خوانندگان می‌خواهد صفحات ۸۹ تا ۲۳۲ را خوب بخوانند، که البته در چاپ‌های متفاوت کتاب ممکن است، حدود دیگری از محتوای آنرا شامل شود. در ادامه او از ابوالحسن طالقانی و عباسقلی بازرگان تبریزی نام می‌برد، که بسیاری از مطالب کتاب را بدلیل مذاکره در مجلس تبلیغی آن‌دو آماده کرده بود.[۳۴][۳۵]
ترجمه نَفَسُ المَهموم به فارسی
ویرایشاین ترجمه برای اولین بار در ۲۹–۱۳۲۸ شمسی، با نام دَمعُ السُجوم فی تَرجِمَةِ نَفَسِ المَهموم منتشر شد.[۳۶] شَعرانی به ترجمه کتاب معروف نَفَسُ المَهموم فی مَقتَلِ سَیِدِنا الحُسَینِ المَظلوم،[۳۷] نوشته عباس قمی (۵۶–۱۲۵۵ تا ۳۰ دی ۱۳۱۹ شمسی) می‌پردازد. کتاب به عربی بوده و به گزارش تاریخی–شیعی کشتن خشونت‌بار حسین بن علی در کربلا، و وقایع مرتبط قبل و بعد از آن پرداخته است.
مترجم در مقدمه خود، قصدش از اینکار را فراهم‌کردن توشه‌ای برای آخرتش عنوان کرده است.[۳۸] وی بنابه صلاحدید خود، توضیحاتی نیز در قسمت‌های مختلف کتاب آورده است. شَعرانی در پایان نیز شرح حالی برای عباس قمی نوشته است.[۳۹]
در ادامه نمونه‌ای از ترجمه آورده شده: «شیخ مفید گفت: چون با حسین (ع) نماند مگر سه تن از اهل بیت او،[۴۰] روی به آن قوم آورد و آنها را می‌راند و دور می‌ساخت؛ و آن سه تن حمایت می‌کردند، تا آنها کشته شدند، و امام (ع) تنها ماند، و زخم‌های سنگین بر پیکر شریفش آمده بود؛ پس شمشیر بر آنها می‌زد، و آنان از راست و چپ پراکنده می‌شدند. حمید بن مسلم گفت: ندیدم بی یار مانده‌ای و تنها شده‌ای، که فرزندان و اهل بیت و یاران او کشته شوند، بدان قوت قلب و ضبط نَفْس[۴۱] که او بود، و پیادگان بر او حمله می‌کردند، و آنها را از راست و چپ می‌راند، چنانکه گله بُزان وقتی گرگ بر آنها حمله می‌کند.»[۴۲]
ترجمه صحیفه سجادیه به فارسی
ویرایشاین ترجمه اولین‌بار در ۱۳۷۵ شمسی منتشر شد. صحیفه سجادیه مجموعه ادعیه برای موقعیت‌های مختلف زندگی انسان، منسوب به علی بن حسین «زین‌العابدین»، امام چهارم شیعیان دوازاده‌امامی است. شَعرانی علاوه بر مقدمه‌‌ای در ابتدای کتاب، در قسمت‌های مختلف کتاب نیز همانند دَمعُ السُجوم، توضیحاتی آورده است.
نمونه ترجمه وی: «خدایا اگر پی تو بگریم، چندان که مژگان چشمم بریزد، و زاری کنم چندان که نفسم بگیرد، و در خدمت تو بایستم که پاهای من آماس کند،[۴۳] و چندان به تعظیم خم شوم که مهره پشت من به درآید، و پیشانی بر خاک نهم، تا چشم‌هایم از کاسه بیرون شود، و در همه عمر خاک زمین خورم، و آب خاکستر نوشم، و پیوسته نام تو را بر زبان آرم، تا زبانم فرو ماند، و از شرم چشم سوی آسمان برندارم، سزاوار آن نیستم که یک گناه از گناهان من پاک شود.»[۴۴]
درگذشت
ویرایشابوالحسن در اواخر عمر خود دچار بیماری قلب و ریه گردید، و پس از مدتی به خاطر شدت بیماری به آلمان غربی اعزام، و در یکی از بیمارستان‌های شهر هامبورگ بستری شد. سرانجام شَعرانی در ۱۲ آبان ۱۳۵۲ شمسی در بیمارستان درگذشت، و چند روز بعد به تهران منتقل شد. پیکر او را در نهایت در نزدیکی آرامگاه عبدالعظیم «حسنی» شهر ری، در مقبره خانوادگی‌اش به خاک سپردند.[۴۵]
قسمتی از وصیت‌نامه وی: «چه بسا نادانی بپندارد که در صدر اسلام، مجتهد[۴۶] و مُقَلِد[۴۷] و علم اصول و علم نحو[۴۸] وجود نداشته، و مدرسه و خانقاه[۴۹] و مرشد[۵۰] و ذکر و حلقه‌ای در کار نبوده است؛ پس به این افراد (و گفتارشان) نباید توجه کنی؛ زیرا دشمنان علم در هر زمان زیاد بوده‌اند، و در عصر ما—به جهت غلبه کفار و نَصاریٰ—بیشتر هم شده‌اند. اگر بنا باشد که هرچه در صدر اسلام وجود نداشته، اکنون حرام باشد، پس ساختن مدارس، آموختن نحو و صَرف،[۵۱] حفظ اصطلاحات حدیث و روایت آنها، و اجازه روایت—چنانکه میان اهل حدیث متداول است—نیز باید حرام باشد. [در صورتی که چنین نیست.]»[۵۲]
مستند مردان خدا
ویرایشصدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با تولید و پخش دو قسمت ۱۱ و ۱۲ از مستند مردان خدا با نام «اوستاد اوستادان، علامه میرزا ابوالحسن شعرانی» به معرفی و گرامیداشت وی پرداخت. هر قسمت حدوداً ۴۵ دقیقه می‌باشد. تهیه کننده این مستند علیرضا حسینی است، و بیژن شکر ریز کارگردانی آنرا بر عهده دارد.[۵۳][۵۴]
در ادامه نام و سِمَت کاری برخی دیگر از عوامل مستند آورده شده است.
- دستیار اول کارگردان: علی فخر موسوی
- مدیران تصویربرداری: بابک بذرافشان و وحید فیروز
- تدوین‌گران: علیرضا حسینی و فاطمه رسول‌زاده
- صدابرداران: محمدرضا حسینی، هادی ساعدمحکم و محمدرضا بهمنی
- آهنگسازان: سعید و میلاد محمدی‌مطلق
- خواننده: حسام‌الدین سراج
- طراح صحنه و لباس: فریبرز قربان‌زاده
- طراح و سازندگان تیتراژ: شهرام شیرازیان و آزاده آخوندزاده
پی‌نوشت و منابع
ویرایش- ↑ علامه عنوانی است برای دانشمندان و اندیشمندان بزرگی که در چندین رشته علمی دانش بسیار دارند و به عنوان بزرگترین عالمان در حوزه خود شناخته میشوند.
- ↑ عارف در اسلام به شخصی گفته میشود که به مقام عرفان (شناخت عمیق و باطنی از خداوند) رسیده باشد. این افراد معمولاً از طریق ذکر، عبادت، پاکسازی درون از گناهان و صفات بد، و یقین قلبی به عقاید اسلامی به حقیقت الهی دست یافته‌اند.
- ↑ علم کلام شاخه‌ای از علوم دینی است که به دفاع عقلانی از عقاید اسلامی می‌پردازد.
- ↑ تَجَرُد نَفْس به این معناست که روح یا نَفْس انسان، مادی و جسمانی نیست، بلکه مجرد است؛ یعنی وابسته به بدن و ماده نبوده و ویژگی‌های مادی مانند حجم، رنگ و تقسیم‌پذیری را ندارد.
- ↑ سلمانی آرانی، حبیب‌الله. امین امامت حضرت عبدالعظیم.
- ↑ نام مادرش در منبعی یافت نشد.
- ↑ فتاحی‌زاده، فتحیه؛ کاظم‌توری، سعیده (بهار و تابستان ۱۳۹۲). «بررسی تلاش‌های علمی و عملی علامه شعرانی در تَبیین حدیث». دوفصلنامه علمی–پژوهشی حدیث‌پژوهی. ۵ (۹): ۳۳–۵۶.
- ↑ تَجوید علمی است که به رعایت قواعد صحیح تلفظ و قرائت قرآن کریم می‌پردازد. هدف آن خواندن قرآن به شیوه‌ای دقیق و زیبا، همانگونه که بر محمد پیامبر اسلام نازل شده، است.
- ↑ آیت بصیرت. ص. ۱۱.
- ↑ دانش و مهارت بسیار
- ↑ کتاب هیئت فِلاماریون نوشتهٔ کامیل فلاماریون، ستاره‌شناس فرانسوی است. این کتاب دربارهٔ نجوم و علوم جَوی بوده، و به زبان ساده مفاهیم پیچیدهٔ کیهان را توضیح می‌دهد. اولین بار در سال ۱۸۸۰ منتشر شد، و یکی از آثار ماندگار در زمینهٔ نجوم به زبان ساده محسوب میشود.
- ↑ چهره درخشان. ص. ۹۰.
- ↑ علم اصول دانشی است که قواعد و روش‌های استنباط احکام شرعی از منابع دینی (قرآن، سنت، عقل و اِجماع) را بررسی می‌کند. به عبارت ساده، اصول فقه مانند «دستورالعمل فهم دین» است که به فقها کمک می‌کند احکام اسلامی را به درستی استخراج کنند.
- ↑ چهره درخشان. ص. ۱۱.
- ↑ علوم مَنقول به علوم دینی و شرعی اشاره دارد که از طریق نقل (قرآن، حدیث و سنت) به دست می‌آید، و در مقابل علوم معقول (مانند فلسفه و منطق) قرار می‌گیرد که مبتنی بر عقل و استدلال هستند.
- ↑ شیوا
- ↑ «علامه شعرانی – علّامه حسن زاده آملی». پایگاه حفظ و نگهداری آثار حکیم ذوالفنون علامه حسن‌زاده آملی (ره). ۱۹ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۷ خرداد ۱۴۰۴.
- ↑ راه سعادت. صص. ۲۰–۲۱.
- ↑ راه سعادت. ص. ۲۳.
- ↑ اجازه‌نامه روایی یک نوع مدرک علمی و حق نقل حدیث است که نشان می‌دهد شاگرد، نزد استاد خود، احادیث را آموخته و اکنون استاد، وی را مجاز می‌داند تا آنها را به دیگران منتقل کند. در پی دریافت این سند، شاگرد حق نقل حدیث را از طریق سند استاد خود پیدا می‌کند. یعنی اگر شاگرد بخواهد حدیثی را از جعفر بن محمد «صادق» نقل کند، می‌تواند بگوید: «حَدَّثَنِی شَیْخِی فُلَانٌ (در اینجا نام استادی که اجازه‌نامه را به او داده ذکر می‌کند، مثلاً ابوالحسن الشعرانی)، عَنْ فُلَانٍ ... عَنِ الْإِمَامِ الصَّادِقِ (ع) قَالَ» این زنجیره اسناد، به‌جهت تضمین اعتبار سند سلسله راویان حدیث، و جلوگیری از تغییر محتوای احادیث ذکر میشود، چون نشان می‌دهد روایت از طریق افراد موثق نقل شده است.
- ↑ تلاش و کوشش
- ↑ «آیت‌اللهی که از نظر او ظهور اتفاق افتاده». مشرق‌نیوز. ۹ بهمن ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۷ خرداد ۱۴۰۴.
- ↑ راه سعادت. صص. ۲۳–۲۷.
- ↑ مُعانِدان دین: دشمنان دین
- ↑ نَصاریٰ: مسیحیان
- ↑ راه سعادت. ص. ۲۹.
- ↑ معجزه شق‌القمر یکی از معجزات منسوب به محمد، پیامبر اسلام، است که در برخی منابع اسلامی ذکر شده است. طبق این روایات، محمد به درخواست مشرکان مکه برای نشان دادن معجزه، ماه را به دو نیم تقسیم کرد و سپس آن را دوباره به هم پیوند داد. به این واقعه در آیات اول سوره قمر (﴿اِقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ﴾) اشاره شده است. البته برخی مفسران و دانشمندان این رویداد را به نشانه‌های قیامت مرتبط می‌دانند، نه یک معجزه در زمان محمد.
- ↑ احتمالاً شَعرانی در اینجا به داستانی دینی اشاره می‌کند، که در آن بنابر یک سری روایات، بنی‌اسرائیل پس از فرار از دست فرعون، باز هم بهانه آوردند و ناسپاسی کردند، پس موسی از خدا خواست که آنها را تنبیه کند. در پی آن خشکسالی و قحطی آمد؛ اما بعد از توبه‌شان، دوباره نعمتها برگردانده شدند.
- ↑ امروز به تحقیق پیوسته است: امروزه بعنوان یک واقعیت پذیرفته شده است.
- ↑ مِنار جُنبان: بنایی در اصفهان با دو مناره که با تکان دادن یکی، دیگری نیز می‌لرزد؛ مربوط به قرن ۱۴ میلادی
- ↑ وقتی یک متن پیچیده یا چندوجهی باشد، افراد ممکن است برداشت‌های متفاوتی از آن داشته باشند که به هرکدام یک تأویل می‌گویند.
- ↑ یعنی افکار مادی‌گرایان (مَلاحِدِه) خشک و بی‌عقل است، و قرآن قبلاً استدلال‌های خود را علیه آنها بیان نموده؛ یعنی بحث با آنها بی‌فایده است، چون منطق قرآن را نمی‌پذیرند.
- ↑ راه سعادت. صص. ۱۸۵–۱۸۶.
- ↑ مجلس تبلیغ: جلسه مذهبی برای آموزش و ترویج عقاید شیعه
- ↑ راه سعادت. ص. ۳۷۶.
- ↑ دَمعُ السُجوم: اشک ستارگان، که به اشک ریختن، در پی اندوه بی‌پایان اشاره دارد، چنانکه فرضاً در آسمان پرستاره شب، همه ستارگان بگریند.
- ↑ ترجمه عنوان ← آه پر غم: چگونگی کشته شدن سرورمان حسین مظلوم. در بعضی نسخه‌ها، بجای «مقتل» در عنوان کتاب، «مصیبة» آمده.
- ↑ ترجمه کتاب نَفَسُ المَهموم. ص. ۱۲.
- ↑ ترجمه کتاب نَفَسُ المَهموم. صص. ۵۸۵–۵۸۷.
- ↑ اهل بیت او: خانواده او
- ↑ ضبط نَفْس بالا داشتن: بسیار بر خود مسلط بودن
- ↑ ترجمه کتاب نَفَسُ المَهموم. ص. ۳۱۲.
- ↑ آماس کند: ورم کند
- ↑ صحیفه سجادیه. ص. ۱۱۸.
- ↑ آیت بصیرت. صص. ۱۹–۲۰.
- ↑ مجتهد به دانشمندی گفته میشود که با تخصص در علوم اسلامی (مانند فقه، اصول فقه، قرآن و حدیث) توانایی استنباط احکام شرعی را از منابع دینی دارد.
- ↑ مُقَلِد به فردی گفته میشود که در مسائل فقهی از نظر یک مرجع تقلید پیروی می‌کند. مقلدین معمولاً خود مجتهد نیستند و برای انجام اعمال دینی به فتوای مراجع تقلید عمل می‌کنند.
- ↑ علم نحو دانشی است که به قواعد صرف و ساختار جمله‌های عربی می‌پردازد تا طلاب بتوانند قرآن، احادیث و متون دینی را به درستی بفهمند.
- ↑ محل اجتماع صوفیان
- ↑ مرشد رهبر روحانی و راهنمای معنوی است که سالک را در مسیر طریقت هدایت می‌کند. او با تجربه و دانش عرفانی، شاگرد (مرید) را به سیر و سلوک و قرب به خدا راهنمایی می‌کند.
- ↑ علم صرف یکی از علوم پایه زبان عربی است که به تغییر شکل کلمات و ساختار واژه‌ها می‌پردازد.
- ↑ آیت بصیرت. صص. ۲۲–۲۳.
- ↑ «مردان خدا–۱۱». شبکه مستند. دریافت‌شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴.
- ↑ «مردان خدا–۱۲». شبکه مستند. دریافت‌شده در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴.
- ↑ اوستاد اوستادان، علامه میرزا ابوالحسن شعرانی؛ قسمت اول. مجموعه مردان خدا.
کتابشناسی
ویرایش- رحیمیان، سعید (۱۳۹۵) [۱۳۸۸]. آیت بصیرت: سیری در زندگی، آثار و آرای عالم ربانی مرحوم علامه شَعرانی. چاپ دوم. تهران: انتشارات اطلاعات. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۳۷۷۵۱.
- زین‌العابدین، علی بن حسین (۱۳۸۸). صحیفه سجادیه. چاپ اول. ترجمهٔ ابوالحسن شَعرانی. تهران: انتشارات اَشکِذَر. شابک ۹۷۸۹۶۴۹۱۳۵۷۷۹(تاریخ چاپ اول در شناسنامه کتاب ۱۳۸۷ عنوان شده، اما در همان صفحه در قسمت توضیحات معرفی کتاب، چاپ اول ۱۳۸۸ عنوان شده است. احتمالاً شناسنامه کتاب در ۱۳۸۷ گرفته شده، اما اولین چاپ ۱۳۸۸ باشد.)
- سلمانی آرانی، حبیب‌الله (۱۳۹۳). امین امامت حضرت عبدالعظیم علیه‌السلام: مروری بر شرح حال، چهل حدیث و مدفونان مجاور. تهران: سرمایه سخن. شابک ۹۷۸۶۰۰۹۳۶۴۸۷۹.
- شَعرانی، ابوالحسن (۱۳۸۶). راه سعادت: رد شبهات، اثبات نبوت خاتم‌الانبیا و حقانیت دین اسلام. چاپ اول (ویراست حامد فدوی اردستانی). تهران: انتشارات مرتضوی.
- قمی، عباس. ترجمه کتاب نَفَسُ المَهموم. ترجمهٔ ابوالحسن شَعرانی(نسخه الکترونیکی در دسترس، اطلاعات بیشتری از شناسنامه کتاب ارائه نداده بود.)
- قوامی واعظ (۱۳۵۲). چهره درخشان آیت الله شَعرانی. تهران: مؤسسه وعظ و خطابه.