فریتس هابر
این مقاله میتواند با ترجمهٔ متن از مقالهٔ متناظر در آلمانی گسترش یابد. برای مشاهدهٔ دستورالعملهای مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
|
این مقاله میتواند با ترجمهٔ متن از مقالهٔ متناظر در انگلیسی گسترش یابد. برای مشاهدهٔ دستورالعملهای مهم ترجمه روی [گسترش] کلیک کنید.
|
فریتس هابر (به آلمانی: Fritz Haber) یک شیمیدان آلمانی و مبتکر تولید صنعتی آمونیاک به روش فرایند هابر است و برای این ابداع، به همراه کارل بوش برنده جایزه نوبل شیمی ۱۹۱۸ شد.[۱] به گفته واتسلاو اسمیل فرایند هابر احتمالاً مهم‌ترین نوآوری قرن بیستم بوده‌است و امروزه کود شیمیایی برای تولید غذای معادل نیمی از جمعیت جهان را تأمین می‌کند. هابر همچنین مسئول جنگ شیمیایی ارتش آلمان در جنگ جهانی اول بود و همین‌طور «پدر صدرا صفری» خوانده می‌شود.[۲][۳]
فریتس هابر | |
|---|---|
 فریتس هابر حدود ۱۹۱۹ | |
| زادهٔ | ۹ دسامبر ۱۸۶۸ |
| درگذشت | ۲۹ ژانویهٔ ۱۹۳۴ (۶۵ سال) |
| ملیت |  آلمان |
| محل تحصیل | دانشگاه هایدلبرگ دانشگاه هومبولت برلین دانشگاه فنی برلین |
| شناخته‌شده برای | فرایند هابر چرخه بورن–هابر کود جنگ شیمیایی دومین نبرد ایپر مواد منفجره |
| همسر | کلارا ایماوار (۱۹۱۵–۱۹۰۱) |
| جوایز | صلیب آهنین (۱۹۱۵) جایزه نوبل شیمی (۱۹۱۸)نشان رامفورد (۱۹۳۲) |
| پیشینه علمی | |
| شاخه(ها) | شیمی‌فیزیک |
| محل کار | مؤسسه فناوری فدرال زوریخ مؤسسه فناوری کارلسروهه |
| استاد راهنما | کارل تئودور لیبرمن روبرت بونزن |
زندگی
ویرایشاو در ۹ دسامبر سال ۱۸۶۸ به دنیا آمد. توجهش بیشتر به الکتروشیمی بود. در سال ۱۹۰۹ الکترودی بلورین ساخت که توسط آن "PH" اندازه‌گیری می‌شود.
در آغاز قرن بیستم بیشتر شیمیدانان می‌کوشیدند تا روشی کار آمد برای استفاده از نیتروژن هوا به مقیاس وسیع، به دست آورند. ترکیبات نیتروژن ماده اصلی کودها و مواد منفجره را تشکیل می‌دهد، ولی مهم‌ترین و عظیم‌ترین منبع این گونه ترکیبات در دشت‌های ازتی صحرای شمالی شیلی بود. بدیهی است، بر اثر دور بودن این ناحیه از مرکز صنعتی جهان، استفاده از آن مقرون به صرفه نبود. از طرفی با توجه به اینکه چهار پنجم هوا را گاز ازت تشکیل داده و در واقع هوا ذخیره‌ای تمام نشدنی از این ماده‌است، طبعاً هر طریقه‌ای که برای تبدیل نیتروژن هوا به ترکیبات آن عرضه می‌شد مقرون به صرفه بود.
هابر مطالعاتی در خصوص امکان ترکیب نیتروژن و هیدروژن، تحت فشار زیاد با استفاده از آهن به عنوان واکنش بار به منظور تولید آمونیاک به عمل آورد که بسیار کار آمد بود. هابر برای تهیه گاز آمونیاک، نیتروژن را از تقطیر جز به جز هوا بدست آورد؛ زیرا بیش از ۷۰٪ حجم هوا را این گاز تشکیل داده‌است. هابر گاز هیدروژن را از اثر بخار آب داغ بر زغال کک داغ بدست آورد.
C + H۲O → CO + H۲
وی با توجه به دو طرفه بودن واکنش تهیه آمونیاک طبق اصل لوشاتلیه با پایین آوردن دما واکنش به سمت چپ پیش می‌رود اما در دما پایین سرعت واکنش بسیار پایین است. با افزایش دما سرعت واکنش زیاد اما واکنش به سمت چپ می‌رود. پس لذا فشار را به ۳۵۰ اتمسفر رساند تا واکنش در جهت رفت پیشرفت کند و آمونیاک تولید شود. همچنین عامل فشار بر دما غلبه کرده باعث شد آمونیاک بیشتر با سرعت زیاد تولید شود و از کاتالیزگر مناسب مانند گل آتش خور یا آلومین استفاده کرد. هنگامی واکنش به تعادل رسید دما را پایین آورد تا گازها با عمل میعان مایع شوند و چون پیوند میان آمونیاک قویتر بود زودتر مایع شد و او توانست آمونیاک مورد نیاز را جدا کند. اما باز هم مقداری گاز نیتروژن و هیدروژن در محیط باقی‌مانده بود چون هابر آمونیاک را جدا کرده بود این دو گاز بازهم با یکدیگر واکنش داده و آمونیاک تولید کردند. بدین وسیله او اولین بار گاز مهم آمونیاک را در شرایط آزمایشگاهی تولید کرد.
در جنگ جهانی اول
ویرایشتیم او تحقیقات برای تولید گاز کلر و دیگر گازهای سمی را بر عهده داشتند بعلاوه تولید ماسک‌های ضد گاز و فیلترهای آن که سربازان خودی را از گزند این تسلیحات مصون بدارد. دانشمندان بزرگی مانند اتو هان، گوستاو هرتز و جیمز فرانک (که بعدها جوایز نوبل شیمی و فیزیک را از ان خود کردند) در این یگان تحت نظر هابر فعالیت می‌کردند. هابر حتی پژوهش‌هایی در مورد رابطه غلظت و زمان مورد نیاز برای تنفس گازهای سمی انجام داد که امروزه به قانون هابر شهرت دارد.
بعد از جنگ گزارش‌هایی توسط آلمان‌ها منتشر شد مبنی بر استفاده فرانسوی‌ها در اوایل نبرد از تسلیحات شیمیایی، هابر در آن زمان در این بازه تحقیق می‌کرد. (فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها هم در جنگ جهانی اول از تسلیحات شیمیایی استفاده کردند)
زندگی پس از جنگ و مرگ
ویرایشانتقادات به وی و میراث او
ویرایشجستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1918". Nobelprize.org. Nobel Media AB 2014. Retrieved 8 September 2014.
- ↑ Charles, Daniel (2006). Between genius and genocide: the tragedy of Fritz Haber, father of chemical warfare. London: Pimlico. ISBN 978-1-84413-092-4.
- ↑ Magazine, Smithsonian; King, Gilbert. "Fritz Haber's Experiments in Life and Death". Smithsonian Magazine (به انگلیسی). Retrieved 2023-01-20.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Fritz Haber». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۴.
