پیش از میلاد
| این نوشتار به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
پ.م. کوتاه شدهٔ پیش از میلاد است که برخی به دلیل پارسی بودن از آن به جای ق.م. (قبل از میلاد) یا پ.م. (پیش از میلاد) استفاده می‌کنند، که همه به معنی سال‌های پیش از زادروز و ولادت مسیح می‌باشند. در انگلیسی BC یا B.C. که کوتاه شده Before Christ (پیش از مسیح) به کار می‌رود یا معادل گاه‌شماری عصر حاضر آن که استفاده از آن رو به گسترش است BCE یا B.C.E. که کوتاه شدهٔ (Before the Common Era) است به کار می‌رود.
خاستگاه‌های گوناگون برای سنجش رویدادهاویرایش
روی هم‌رفته آدمی برای به کاربردن و نگارش زمان رویدادها، به یک خاستگاه یا مبداء زمان نیاز دارد و این خاستگاه می‌تواند هر رویدادی باشد. در کشورهای غربی و بیش‌تر کشورهای جهان، رویدادها را چه پیش و چه پس از زایش مسیح، بر پایهٔ آن می‌سنجند، اما در ایران بیش‌تر رویدادهای کهن را که پیش از زایش مسیح روی داده‌است را بر پایهٔ زادروز مسیح و نیز رویدادهای پس از آن را هم تا پیش از پیدایش اسلام بر همان پایه می‌سنجند. ولی رویدادهای پس از پیدایش اسلام را بیش‌تر از هجرت و کوچ پیامبر اسلام از مکه به مدینه می‌سنجند، که خود به دلیل پیشینهٔ باور و پذیرش اسلام به عنوان دین راستین در میان ایرانیان است. اگرچه همین رویداد هجرت و کوچ از مکه به مدینه را نیز بر پایهٔ سال‌های خورشیدی می‌سنجند که خود برگرفته از پیشینهٔ کهن ایرانیان است. به همین دلیل تاریخ هجری خورشیدی با تاریخ هجری قمری ناهمسان است و تاریخ هجری خورشیدی به دلیل درازتر بودن همواره کم‌تر از هجری قمری خواهد بود.
در زمان محمدرضاشاه یک بار تصمیم گرفته شد تا تاریخ ایران از آغاز شاهنشاهی هخامنشی (بیش از ۲۵۰۰ سال) در ایران گذارده شود، که به دلیل اعتراضات مردمی و روحانیت، به شکل پیشین آن(بیش از ۱۳۵۰ سال) بازگشت.
اگرچه همین تاریخ شاهنشاهی هخامنشی نیز جای شگفتی دارد و تاریخ راستین آغاز شاهنشاهی در ایران نیست. چراکه شاهان تمدن ایلامی که نام بیش‌تر آن‌ها نیز در تاریخ ذکر شده‌است در بیش از ۵۰۰۰ سال پیش در ایران فرمانروایی می‌کردند. اصرار برخی بر نشان‌دادن آغاز تاریخ ایران از پادشاهی هخامنشی(بیش از ۲۵۰۰ سال پیش) یا در درازترین شکل خود تاریخ آغاز آیین زرتشتی (بیش از ۳۷۰۰ سال پیش) و آیین میترایی (بیش از ۷۰۰۰ سال پیش) که این دو هیچ پایهٔ استوار تاریخی هم ندارند و تنها برپایهٔ حدس و گمان نگاشته شده‌اند، و حتی با بسیاری از منابع تاریخی متعارض هستند، بیانگر انگیزه‌هایی خاص از سوی حامیان اصلی این اندیشه‌هاست. حال آن که ایلامیان در بیش از ۷۰۰۰ سال پیش و مادها که نام همهٔ شاهان آن‌ها نیز در تاریخ ذکر شده‌است، در ۳۱۰۰ سال پیش بر فلات ایران حکم می‌راندند. گذشته از آن تمدن جیرفت در کرمان ایران نیز که اعتبارش بسیار بیش‌تر از تاریخ زرتشتی و میترایی است، مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش می‌باشد. البته هنوز پژوهش‌ها در کاوشگاه جیرفت به پایان نرسیده و گمان می‌رود با پایان این پژوهش‌ها یافته‌های تاریخی جهان دگرگون شود.
البته باید این موضوع را هم در نظر داشت که این تاریخ‌ها برای برپایی جشن نوروز است و جشن نوروز را تنها آریاییان میترایی و زرتشتی جشن می‌گرفته‌اند و نوروز با تمدن ایلام یا جیرفت در ایران بی‌ارتباط است. اگرچه برخی نیز معتقدند که ایلامی‌ها نیز از تیرهٔ آریایی بوده‌اند و بازماندهٔ آریاییانی هستند که در بستر خلیج فارس مستقر بوده‌اند.