قطب زمین‌مغناطیسی

قطب زمین‌مغناطیسی^[۲] یا قطب ژئومغناطیسی (انگلیسی: Geomagnetic pole) به دو نقطه پادپایی گفته می‌شود که در آن محور یک دوقطبی مناسب سطح زمین را قطع می‌کنند. این دوقطبی نظری معادل یک آهنربای میله ای قدرتمند در مرکز زمین است و بیش از هر مدل دوقطبی نقطه ای دیگر به توصیف میدان مغناطیسی مشاهده‌شده در سطح زمین نزدیک می‌شود. برعکس، قطب‌های مغناطیسی زمین واقعی آن سوی زمین نیستند؛ یعنی خطی که روی آن قرار دارند از مرکز زمین نمی‌گذرد.

Illustration of the difference between geomagnetic poles (N_m and S_m) and geographical poles (N_g and S_g)

به دلیل حرکت سیال در هسته بیرونی زمین، قطب‌های مغناطیسی واقعی دائماً در حال حرکت هستند (تغییرات سده‌ای^[۳]^[۴]). با این حال، طی هزاران سال، جهت آنها برابر با محور چرخش زمین است. به ترتیب هر نیم میلیون سال یک بار، وارونگی قطب‌ها روی می‌دهد (یعنی قطب شمال با جنوب جابه‌جا می‌شود)، اگرچه چارچوب زمانی این تغییر می‌تواند از هر ۱۰ هزار سال تا هر ۵۰ میلیون سال باشد.^[۵] همچنین به دلیل انحراف میدان مغناطیسی ناشی از باد خورشیدی، قطب‌ها روزانه به صورت یک بیضی به قطر حدود ۵۰ مایل (۸۰ کیلومتر) می‌چرخند.^[۶]

اگرچه قطب ژئومغناطیسی فقط نظری است و نمی‌توان مستقیماً آن را مشخص کرد، مسلماً ارتباط عملی بیشتری نسبت به قطب (شیب) مغناطیسی دارد. این موضوع به دلیل آن است که قطب‌ها اطلاعات زیادی را در مورد میدان مغناطیسی زمین، برای مثال تعیین محل مشاهده شفق‌های قطبی ارائه می‌کنند. مدل دوقطبی میدان مغناطیسی زمین در بر دارنده محل قطب‌های ژئومغناطیسی و گشتاور دوقطبی است که قدرت میدان را توصیف می‌کند.^[۶]

Recent locations of Earth's geomagnetic (auroral) poles, IGRF-13 fit^[۷]
Year	1990 (definitive)	2000 (definitive)	2010 (definitive)	۲۰۲۰
North geomagnetic pole	۷۹°۱۲′شمالی ۷۱°۰۶′غربی / ۷۹٫۲°شمالی ۷۱٫۱°غربی / 79.2; -71.1 (NGMP ۱۹۹۰)	۷۹°۳۶′شمالی ۷۱°۳۶′غربی / ۷۹٫۶°شمالی ۷۱٫۶°غربی / 79.6; -71.6 (NGMP ۲۰۱۰)	۸۰°۰۶′شمالی ۷۲°۱۲′غربی / ۸۰٫۱°شمالی ۷۲٫۲°غربی / 80.1; -72.2 (NGMP ۲۰۲۰)	۸۰°۴۲′شمالی ۷۲°۴۲′غربی / ۸۰٫۷°شمالی ۷۲٫۷°غربی / 80.7; -72.7 (NGMP ۲۰۲۰)
South geomagnetic pole	۷۹°۱۲′جنوبی ۱۰۸°۵۴′شرقی / ۷۹٫۲°جنوبی ۱۰۸٫۹°شرقی / -79.2; 108.9 (SGMP ۱۹۹۰)	۷۹°۳۶′جنوبی ۱۰۸°۲۴′شرقی / ۷۹٫۶°جنوبی ۱۰۸٫۴°شرقی / -79.6; 108.4 (SGMP ۲۰۰۰)	۸۰°۰۶′جنوبی ۱۰۷°۴۸′شرقی / ۸۰٫۱°جنوبی ۱۰۷٫۸°شرقی / -80.1; 107.8 (SGMP ۲۰۱۰)	۸۰°۴۲′جنوبی ۱۰۷°۱۸′شرقی / ۸۰٫۷°جنوبی ۱۰۷٫۳°شرقی / -80.7; 107.3 (SGMP ۲۰۲۰)
Magnetic dipole moment (10²² A ⋅ m²)	۷٫۸۴	۷٫۷۹	۷٫۷۵	۷٫۷۱

جستارهای وابسته

میدان مغناطیسی زمین

منابع

↑ "Magnetic North, Geomagnetic and Magnetic Poles". wdc.kugi.kyoto-u.ac.jp. Retrieved 2019-12-18.
↑ «قطب زمین‌مغناطیسی» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «geomagnetic pole»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر نهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۱۸-۴ (ذیل سرواژهٔ قطب زمین‌مغناطیسی)
↑ «تغییرات سده‌ای» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «secular variation» مترادفِ: «تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر (geomagnetic secular variation)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تغییرات سده‌ای)
↑ «تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «geomagnetic secular variation»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس)
↑ "Is it true that Earth's magnetic field occasionally reverses its polarity?". www.usgs.gov (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-16.
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ Nair, Manoj C. "Wandering of the Geomagnetic Poles | NCEI". www.ngdc.noaa.gov (به انگلیسی).
↑ "Magnetic North: Geomagnetic and Magnetic Poles". World Data Center for Geomagnetism. Kyoto, Japan: Kyoto University. Retrieved 11 June 2018.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Geomagnetic pole». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۷ ژوئیه ۲۰۲۴.

این یک مقالهٔ خرد ژئوفیزیک است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] "Magnetic North, Geomagnetic and Magnetic Poles". wdc.kugi.kyoto-u.ac.jp. Retrieved 2019-12-18.

[2] «قطب زمین‌مغناطیسی» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «geomagnetic pole»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر نهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۱۸-۴ (ذیل سرواژهٔ قطب زمین‌مغناطیسی)

[3] «تغییرات سده‌ای» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «secular variation» مترادفِ: «تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر (geomagnetic secular variation)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تغییرات سده‌ای)

[4] «تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس» [ژئوفیزیک] هم‌ارزِ «geomagnetic secular variation»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تغییرات سده‌ای زمین‌مغناطیس)

[5] "Is it true that Earth's magnetic field occasionally reverses its polarity?". www.usgs.gov (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-16.

[NDGCWA-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ Nair, Manoj C. "Wandering of the Geomagnetic Poles | NCEI". www.ngdc.noaa.gov (به انگلیسی).

[WDCG-7] "Magnetic North: Geomagnetic and Magnetic Poles". World Data Center for Geomagnetism. Kyoto, Japan: Kyoto University. Retrieved 11 June 2018.

[۲]

[۱]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]