قید

قید: واژه یا واژگانی است که به مفهوم فعل چیزی اضافه می کند و توضیحی درباره ی آن می دهد

انواع قید

1-قید حالت: واژه‌ای است که حالت انجام گرفتن فعل را نشان می دهد مانند:پرهام گریان رفت.(گریان=قید حالت)

بعضی از قید های حالت عبارتند از: خندان، گریان، نالان، دوان دوان و...

2-قید زمان: کلمه ای است که زمان انجام گرفتن فعل را بیان می کند مانند:دیروز باران بارید.(دیروز=قید زمان)

بعضی از قید های زمان عبارتند از:دیروز، امروز، امسال، بعد، حالا،شب، روز، زمستان، همیشه، هرگز، هنوز و...

3-قید مکان: کلمه ای است که مکان انجام گرفتن فعل را نشان می دهد مانند:سیروس بیرون رفت(بیرون=قید مکان)

بعضی از قید های مکان عبارتند از:بالا، کنار، زیر، خارج، عقب، همه جا،شهر، مدرسه، این جا، آن جا و...

4-قید مقدار: کلمه ای است که مقدار انجام فعل را بیان می کند مانند:پژمان کم خوابید.(کم=قید مقدار)

بعضی از قید های مقدار عبارتند از:زیاد، فراوان، بیشتر، هزاران، کم، اندک ،بسیار و...

انواع دیگر قید

5-قید تکرار: دوباره، از نو، باز، چند باره و...

6-قید پرسشی: کی؟چرا؟چون؟کجا؟آیا؟چگونه؟ و...

7-قید آرزو: امیدوارم، الهی، آرزومندم و...

8-قید شک و تردید: شاید، به نظرم، مثل اینکه،گویا، احتمالا،مگر و...

9-قید کیفیت: تند،کند،آهسته،نیک، زشت،بد،آسان،سخت، خوب و...

نکته: بهترین راه برای شناخت قید ها آن است که کلمه ی قید را حذف کنید، در این صورت تغییری در جمله به وجود نمی آید.به عبارت دیگر با حذف قید جمله ناقص نمی شود.

نکته: در بعضی از جمله ها ممکن است چند نوع قید به کار رفته باشد

دیروز هستی نالان خوابید. قید زمان: دیروز قید حالت:نالان

تقسیمات قید

قید ها چند نوع تقسیم میشوند:

تقسیم از لحاظ کاربرد در جمله

• قیدِ فعل: قیدی که فعل را از لحاظ مفاهیم کیفیت، حالت، زمان، مکان، ترتیب، تکرار، تأکید، تشبیه و مقدار مقیّد می‌کند؛ مانند مثال بالا.
• قیدِ صفت: قیدی که کمّیّت صفت را مشخص می‌کند؛ مانند «مرد بسیار دانا»
• قید برای قیدِ دیگر: که قیدِ فعل را مقیّد می‌کند؛ مانند «رضا خیلی خوب کار می‌کند.»
• قیدِ مصدر: قیدی که مفهوم مصدر را گسترش دهد. «تند راندن در جاده خطرناک است.»

اقسام قید ازلحاظ دستوری

• قید مختص: کلماتی که بجز نقش قیدی، نقش دیگری در جمله نمی‌گیرند.
  • کلمات تنوین دار در عربی که وارد زبان فارسی شده‌اند همگی قید مختص هستند؛ مانند «احتمالاً، اتفاقاً، حتماً، مسلماً، یقیناً، اصلاً و…»
  • عبارات و ترکیبات عربی که وارد زبان فارسی شده‌اند، قید مختص هستند؛ مانند «الحق‌والانصاف، آخرالامر، بالطبع»
  • گروه‌های کلمه‌ای که با حرف اضافه ساخته می‌شوند و به‌جای قید به‌کار می‌روند، قید مختص هستند؛ مانند «به‌راحتی از زندان فرار کرد.»
• قید مشترک: صفت‌ها، اسم‌ها، فعل‌ها، شبه‌جمله‌ها، ضمایر و حرف‌هایی که می‌توانند نقش قیدی هم بپذیرند؛ مانند «سینا شب به خانه برگشت.»

اقسام قید از لحاظ معنی و کارکرد

1. زمان (Time): امروز، در آن هنگام، اکنون و…
2. مکان (Place): اینجا، آنجا و…
3. حالت: گریان، نالان و…
4. کیفیت (Manner): به‌آهستگی، به‌خوبی، به‌آرامی، به‌راستی، به‌سرعت، به‌دقت و…
5. درجه و شدت (Degree): کمی، لختی، نسبتاً، بسیار، بسی، کاملاً، تماماً و…
6. احتمال (Probability): حتماً، قطعاً، بی‌گمان، شاید، احتمالاً، و…
7. الزام و اجبار: باید و…
8. خواستاری: کاش، ای کاش، کاشکی و…
9. نظر و عقیده(Comment): خوشبختانه، بدبختانه و…
10. پرسش: کِی، کُجا، چرا، چطور، چگونه و…
11. قید بسامد(Frequency): هرگز(اصلاً، ابداً)، به‌ندرت، گاهی، اغلب، همیشه(همواره) و…
12. تشبیه: مانند، مثل، چون و…
13. تعریف: یعنی، به این معنی، به بیان دیگر و…

تقسیمات قید از لحاظ ساختمان

• قید ساده: که به قید مفرد نیز معروف است و قیدی است که به اجزای زبانی قابل تجزیه نباشد و یک واژک باشد.
• قید مرکب: قیدی است که از دو یا چند واژک تشکیل شده باشد.
• عبارت قیدی: که معمولاً یک گروه متممی است (حرف اضافه به اضافهٔ متمم بعد از آن)
• قید مؤوَّل: که جمله‌ای است که می‌توان آن را به یک قید تأویل کرد و می‌توان به‌جای آن یک قید ساده یا مرکب یا یک عبارت قیدی گذاشت؛ مانند جملهٔ «کودک، درحالی‌که می‌گریست، به‌سمت مادرش رفت»، که می‌توان آن را بدین صورت نوشت: «کودک گریان به‌سمت مادرش رفته بود.»