مهران

برای دیگر کاربردها، مهران (ابهام‌زدایی) را ببینید.

مِهران شهری مرزی در غرب ایران و در استان ایلام می‌باشد، که مرکز شهرستان مهران است و در بخش مرکزی آن قرار دارد. شهر مهران در ۸۵ کیلومتری جنوب غربی شهر ایلام واقع شده است. مهران بخشی از مناطق گرمسیری استان ایلام محسوب می‌شود.

مهران
کشور	ایران
استان	ایلام
شهرستان	مهران
بخش	مرکزی
نام(های) پیشین	منصورآباد
مردم
جمعیت	۱۷٬۴۳۵ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۳۶ متر
اطلاعات شهری
شهردار	حجت‌الله نصیری‌پور
ره‌آورد	بامیه
وبگاه	شهرداری مهران
مهران روی نقشه ایران ۳۳°۷′۲۰″ شمالی ۴۶°۹′۵۳″ شرقی

مهران به ۴ بخش فرخ‌آباد، هرمز آباد، رستم‌آباد و بهین و بهروزان تقسیم می‌شود.

مهران در جنگ ایران و عراق

در جنگ ایران و عراق، این شهر ۲۷ شهریور ۱۳۵۹ توسط ارتش عراق اشغال شد. ۱۰ تیر ماه ۱۳۶۵ سال‌روز آزادسازی مهران است.

کشاورزی

کشاورزی در مهران به واسطهٔ زمین‌های هموار و وجود رودخانه‌های کنجان‌چم و گاوی پر رونق است. از جمله محصولات این شهرستان بامیه می‌باشد. بیشتر محصول کشاورزی این شهرستان گندم است.

مردم

مردم مهران از ایل‌هایی چون ملکشاهی، زنگنه، زرگوش شکر، زرگوش عبده، صیفی و ملک خطاوی (ملخطاوی) و شوهان هستند.

طایفه صیفی و ملخطاوی که در ناحیه مهران سکونت دارند بنظر می‌رسد از نژاد عرب بوده و با سایر طوایف پشتکوه ارتباطی ندارند. ایرج سیستانی نیز این دو طایفه را جزء طوایف عرب استان ایلام نام برده است. در دوره پهلوی اول و با دستور رضاخان مبنی بر‬‫یکجانشین کردن ایلات کوچ‌نشین و عشایر، ‬مردم چهار ایل زرگوش‌شکر، زرگوش‌عبده، ‫صیفی و ملکخطاوی در این زمین‌ها سکنا گزیدند.

در کتاب تحولات تاریخی منطقه ایلام و پشتکوه آمده است: «ایل شوهان از دیگر ساکنین دو شهرستان مهران و ملکشاهی و قسمتی از زرین آباد دهلران می‌باشند، که به لحاظ جمعیت زیاد دارای چندین طایفه و تیره و خانواده می‌باشد، گرچه اصل نژاد ایل شوهان از چهارلنگ بختیاری و با طایفه کایدخورده برادر هستند که در زمان اتابکان لر بزرگ به مناطق آبدانان و سپس به دهلران و سرانجام به ارتفاعات و روستاهای فعلی محل سکونت آن‌ها مستقر شدند امان زبان و گویش آن‌ها لری و محکی می‌باشد.» اگرچه برخی معتقدند بعضی از طویف لر مانند دهلرانی، شوهانی و کایدخورده از زمان قدیم در پشتکوه اقامت داشته‌اند و از طوایف اصلی آنجا به‌شمار می‌آیند. طوایف لر بیشتر در مناطق جنوبی پشتکوه ساکن هستند.

گویش

گویش ایلامی که بزرگ‌ترین شاخه در گروه گویشی ایلامی از زبان کردی است، در شهر ایلام به عنوان گویش اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در نواحی اطراف آن، از جمله ناحیه مرکزی ایلام و همچنین در شهرستان‌های سیوان (میش‌خاس) و چوار رایج است. علاوه بر این، در نواحی هم‌جوار منطقه‌های سیروان، چرداول و مهران نیز این گویش یافت می‌شود. در منطقه مهران، تفاوت‌هایی در تلفظ وجود دارد که به ویژه در میان طایفه ملکخطاوی (ایل ملکخطاوی) مشاهده می‌شود. همچنین لری نیز در شهر مهران و روستاهای چنگوله صحبت می‌شود.

مطابق اطلس زبان‌های ایران، مردم مهران عمدتاً به گویش ایلامی و بخشی به گویش شوهانی صحبت می‌کنند. همچنین ایران اطلس گویش ایلامی را ذیل زبان‌های ایرانی شمال غربی و جزء کُردی و گویش شوهانی را ذیل زبان‌های ایرانی جنوب غربی و جزء لری طبقه‌بندی کرده است. برخی نیز گویش شوهانی را جزء گویش‌های لری شمالی (مینجایی) طبقه‌بندی می‌کنند. گویش لری شوهانی با گویش‌های لری دهلرانی، لری آبدانانی، لری دره شهری استان ایلام و لری پلدختری، لری اندیمشکی، لری خرم‌آبادی و بخش‌هایی از شهرستان دورود در استان لرستان شباهت‌های بسیار زیادی دارد.

در استان ایلام تعادل قابل توجهی در استفاده از زبان‌ها و چندزبانی مشاهده می‌شود. در واقع، میزان چندزبانی در میان سخن‌گویان کردی، لکی و لری بالا است، به ویژه در مناطقی که این زبان‌ها در تماس با یکدیگر قرار دارند. جوامع عرب‌زبان، که در شمال با مناطق لر زبان و کرد زبان هم‌مرز هستند، به همین شکل در این زبان‌ها مهارت دارند؛ و بسیاری از سخن‌گویان زبان لری و کردی، به ویژه در مناطقی که در همسایگی جوامع عرب‌زبان قرار دارند، توانایی نسبی در زبان عربی از خود نشان می‌دهند، هرچند این مهارت‌ها به اندازه‌ای نیست که در حالت برعکس مشاهده می‌شود. آنونبی عنوان می‌کند بخشی از مردم ایلام و کرمانشاه اگرچه به گویشی تحت عنوان کردی جنوبی صحبت می‌کنند اما قومیت خود را لر می‌دانند و این موضوع در مناطقی از عراق که هم‌مرز با این مناطق هست نیز وجود دارد.

نامگذاری

شهرستان مهران به مرکزیت شهر مهران در سال ۱۳۶۵ هجری خورشیدی. شهرستان مهران در آن زمان شامل دهستان‌های شوهان، ارکوازی و گچی نیز بوده است.

بنا به گزارش‌های تاریخی، شهر مهران در گذشته «جو چفت» نام داشت. غلامرضا والی به نام پسرش، ملک منصور، آن را منصورآباد نامید. مهران در گذشته منصورآباد نام داشته است و در سال ۱۳۰۹ با تصویب فرهنگستان زبان فارسی به مهران نامگذاری شد. ‫مهران به معنای روستا یا شهری است که ساکنان آن مردمانی پرمهرومحبت اند. نام «مهران» از کلمه «مهر» به معنای خورشید و پسوند «ان» به معنای جا و مکان گرفته شده که بیانگر جایگاه خورشید است. وجه تسمیه شهر مهران به‌علت واقع شدن آن در منتهاالیه غرب کشور و رؤیت خورشید است. این محل (مهران فعلی) در اصل «سیفی» و «ملختای (ملختاوی)» (نام دو طایفه از عشایر منطقه) نام داشته و این موضوع در سفرنامه مادلین استارک نیز نوشته شده است.

مرز مهران

مرز مهران

خروجی مهران از فعال‌ترین مرزهای رسمی ایران است که نزدیکی به شهرهای زیارتی عراق، این مرز را به یکی از مهم‌ترین کانون‌های رفت‌وآمد زائران به ویژه در اربعین و صدور کالا به کشور عراق تبدیل کرده است. مرز مهران در سال ۱۳۸۲ با پیشنهاد وزارت امور خارجهٔ کشور از سوی سازمان ملل متحد به عنوان مرز بین‌المللی شناخته شد.

در دی ۱۳۹۸ نام پایانهٔ مرزی مهران به «پایانهٔ مرزی سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی» تغییر کرد.

فاصله از شهرهای مذهبی عراق

مهران در مسیر راه‌های ارتباطی اصلی عراق است.

شهر مهران فاصلهٔ نزدیکی با عتبات عالیات و عراق دارد و فاصلهٔ این شهر با شهرهای زیارتی عراق به صورت زیر است:

• فاصلهٔ مهران تا کربلا ۲۸۰ کیلومتر
• فاصلهٔ مهران تا کاظمین۲۸۳ کیلومتر
• فاصلهٔ مهران تا سامرا ۴۴۴ کیلومتر
• فاصلهٔ مهران تا نجف ۳۰۳ کیلومتر

است.

مسیرهای برای رسیدن به مهران

• کرمانشاه-اسلام‌آباد-ایوان-ایلام-مهران
• کرمانشاه-حمیل، سرابله-ایلام-مهران
• خرم‌آباد-کوهدشت-سرابله-ایلام-مهران
• خرم‌آباد-دره‌شهر-ایلام-مهران
• خوزستان-اندیمشک، دهلران-مهران
• ایلام-ملکشاهی-مهران
• ایلام-سرطاف (شهرک شهید کشوری)-صالح آباد-مهران

فرودگاه

به دلیل وجود زمین‌های هموار و حاصلخیز منطقه حدود ۶ دهه پیش فرودگاه مهران به متراژ ۲۷۴ هکتار با طول باند ۱٬۵۰۰ متر با کاربری هواپیماهای سمپاشی ساخته شد تا اینکه با منسوخ شدن پرواز این نوع از هواپیماها، کم‌کم این مکان به یک فرودگاه متروکه تبدیل شد. فرودگاه بین‌المللی مهران روی باند مطالعات آبان ماه سال ۹۳ بود که مشاور ارشد رئیس‌جمهور در بازدید از این فرودگاه در مرز بین‌المللی مهران خبر از احیاء و بازسازی دوباره آن داد؛ اگرچه این وعده تا کنون محقق نشده است.

اماکن مذهبی

امامزاده سید حسن بن موسی کاظم فرزند امام هفتم و برادر امام هشتم شیعیان در ۵ کیلومتری شهر مهران یکی از زیارتگاه‌های این شهر به‌شمار می‌آید. همچنین امامزاده علی صالح در بخش صالح آباد و ۴۵ کیلومتری شهر مهران و در جاده ایلام-مهران قرار دارد.

نگارخانه

• 
  شهر مهران
• 
  شهر مهران
• 
  شهر مهران
• 
  شهر مهران
• 
  پناهگاه‌های جنگ در شهرستان مهران

منابع

• بلندا و جایگاه