موج مورتون

موج مورتون (انگلیسی: Moreton wave) که سونامی خورشیدی و موج مورتون-رامسی (Moreton-Ramsey wave) نیز نامیده می‌شود، نشانه‌ای فام‌سپهری از یک موج ضربه‌ای بزرگ‌مقیاس در تاج ستاره‌ای خورشید است. این موج به عنوان نوعی سونامی خورشیدی توصیف شده که توسط شراره‌های خورشیدی ایجاد می‌شود.^[۱] این امواج به‌نام اخترشناس آمریکایی گیل مورتون، رصدگر آزمایشگاه خورشیدی و اخترفیزیک لاکهید مارتین در بربنک، کالیفرنیا و هری ئی. رامسی که در سال ۱۹۵۹ این امواج را در رصدخانه ساکرامنتو پیک دید، نام‌گذاری شده است.^[۲]^[۳]^[۴] وی این امواج را با تصویربرداری زمان‌گریز فام‌سپهر در نور گذار بالمر آلفا رصد کرد.

برای چندین دهه مطالعات بعدی اندکی در زمینه این امواج وجود داشت. پرتاب رصدخانه خورشیدی و هورسپهری در ۱۹۹۵، منجر به مشاهده امواج تاجی شد که باعث ایجاد امواج مورتون می‌شود و بدین ترتیب امواج مورتون دوباره به یک موضوع تحقیقاتی تبدیل شد. تلسکوپ تصویربرداری فرابنفش فرین (EIT) در رصدخانه خورشیدی و هورسپهری (SOHO) یک نوع موج دیگر به نام امواج EIT را کشف کرد.^[۵] واقعیت امواج مورتون (که امواج حالت سریع مگنتوهیدرودینامیک نیز نامیده می‌شود) توسط دو فضاپیمای استریو تأیید شد. این دو کاوشگر در فوریه ۲۰۰۹ موجی به ارتفاع ۱۰۰٬۰۰۰ کیلومتر از پلاسمای داغ و مغناطیس را مشاهده کردند که همراه با خروج جرم از تاج خورشیدی با سرعت ۲۵۰ کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کرد.^[۶]^[۷]

امواج مورتون را می‌توان در درجه اول در باند Hα مشاهده کرد.^[۸]

جستارهای وابسته

منابع

↑ Phillips, Tony (November 24, 2009). "Monster Waves on the Sun are Real". NASA. Archived from the original on 6 May 2019. Retrieved 16 July 2010.
↑ Moreton, G. E. (1960). "Hα Observations of Flare-Initiated Disturbances with Velocities ~1000 km/sec". Astronomical Journal. 65: 494. Bibcode:1960AJ.....65U.494M. doi:10.1086/108346.
↑ Moreton, G. E. & Ramsey, H. E. (1960). "Recent Observations of Dynamical Phenomena Associated with Solar Flares". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 72 (428): 357. Bibcode:1960PASP...72..357M. doi:10.1086/127549.
↑ Athay, R. Grant; Moreton, Gail E. (1961). "Impulsive Phenomena of the Solar Atmosphere. I. Some Optical Events Associated with Flares Showing Explosive Phase". Astrophysical Journal. 133: 935. Bibcode:1961ApJ...133..935A. doi:10.1086/147098.
↑ Thompson, B.; Plunkett, S. P.; Gurman, J. B.; Newmark, J.S.; St. Cyr, O.C.; Michels, D.J. (1998). "SOHO/EIT observations of an Earth-directed coronal mass ejection on May 12, 1997". Geophysical Research Letters. 25 (14): 2465–2468. Bibcode:1998GeoRL..25.2465T. doi:10.1029/98GL50429. S2CID 120367644.
↑ Atkins, William (26 November 2009). "STEREO spacecraft finds gigantic tsunami on Sun". iTWire. Retrieved 16 July 2010.
↑ JPL/NASA (19 November 2009). "Mystery of the Solar Tsunami -- Solved". PhysOrg.com. Retrieved 16 July 2010.
↑ Narukage, N.; Eto, Shigeru; Kadota, Miwako; Kitai, Reizaburo; Kurokawa, Hiroki; Shibata, Kazunari (2004). "Moreton waves observed at Hida Observatory". Proceedings IAU Symposium. 2004 (223): 367–370. Bibcode:2004IAUS..223..367N. doi:10.1017/S1743921304006143.

این یک مقالهٔ خرد دربارهٔ خورشید است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[tphill09-1] Phillips, Tony (November 24, 2009). "Monster Waves on the Sun are Real". NASA. Archived from the original on 6 May 2019. Retrieved 16 July 2010.

[2] Moreton, G. E. (1960). "Hα Observations of Flare-Initiated Disturbances with Velocities ~1000 km/sec". Astronomical Journal. 65: 494. Bibcode:1960AJ.....65U.494M. doi:10.1086/108346.

[3] Moreton, G. E. & Ramsey, H. E. (1960). "Recent Observations of Dynamical Phenomena Associated with Solar Flares". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 72 (428): 357. Bibcode:1960PASP...72..357M. doi:10.1086/127549.

[4] Athay, R. Grant; Moreton, Gail E. (1961). "Impulsive Phenomena of the Solar Atmosphere. I. Some Optical Events Associated with Flares Showing Explosive Phase". Astrophysical Journal. 133: 935. Bibcode:1961ApJ...133..935A. doi:10.1086/147098.

[5] Thompson, B.; Plunkett, S. P.; Gurman, J. B.; Newmark, J.S.; St. Cyr, O.C.; Michels, D.J. (1998). "SOHO/EIT observations of an Earth-directed coronal mass ejection on May 12, 1997". Geophysical Research Letters. 25 (14): 2465–2468. Bibcode:1998GeoRL..25.2465T. doi:10.1029/98GL50429. S2CID 120367644.

[STEREO-6] Atkins, William (26 November 2009). "STEREO spacecraft finds gigantic tsunami on Sun". iTWire. Retrieved 16 July 2010.

[pho111909-7] JPL/NASA (19 November 2009). "Mystery of the Solar Tsunami -- Solved". PhysOrg.com. Retrieved 16 July 2010.

[Narukage,_et_al.-8] Narukage, N.; Eto, Shigeru; Kadota, Miwako; Kitai, Reizaburo; Kurokawa, Hiroki; Shibata, Kazunari (2004). "Moreton waves observed at Hida Observatory". Proceedings IAU Symposium. 2004 (223): 367–370. Bibcode:2004IAUS..223..367N. doi:10.1017/S1743921304006143.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]