میرزابابا اصفهانی
میرزا بابا اصفهانی نقاش نیمهٔ اول سدهٔ سیزدهم هجری در دورهٔ قاجار و از بنیان‌گذار شیوهٔ پیکرنگاری درباری و مکتب نقاشی قاجار است. وی از کسانی بود که باعث رواج فن رنگ روغن در ایران شد. او نخستین نقاش‌باشی دربار قاجار است.
| میرزابابا اصفهانی | |
|---|---|
| نام هنگام تولد | میرزا بابای اصفهانی |
| زادهٔ | اصفهان، ایران |
| درگذشت | ۱۲۴۵ قمری، ۱۲۰۰ خورشیدی تهران |
| محل زندگی | استرآباد و تهران |
| ملیت |  ایران |
| سبک | پیکرنگاری درباری، مکتب نقاشی قاجار |
دوران فعالیت هنری ویرایش
از آثار میرزابابا برمی آید که در بین سال‌های ۱۲۰۰ و ۱۲۴۵ق فعالیت هنری داشته‌است. گفته‌اند که میرزا بابا اصفهانی بوده و در استرآباد برای خاندان قاجار کار می‌کرده‌است.[۱]
میرزا بابا ابتدا در دربار کریم‌خان زند مشغول نقاشی بود، و پس از نشستن آقامحمدخان به تخت سلطنت، در تهران به کار پرداخت و فنون و شگردهای مختلفی در هنر خود به کار بست. در اواخر عمر، نقاش‌باشیِ دربار فتحعلی‌شاه شد. او در نقاشی نقاشی رنگ روغن و سیاه‌قلم و تذهیب استاد بود. او در برخی از این نقاشی‌ها از سبکی شبیه سبک محمدصادق استفاده کرده‌است.
میرزا بابا همچنین در رشتهٔ گل‌وبوته و شبیه‌کشی تبحر داشت و قلمدان‌نگار هم بود.[۲]
آثار ویرایش
از او چندین پردهْ رنگ روغنی و تصاویری به شیوهٔ مینیاتور و گل‌وبوته‌نگاری باقی مانده‌است:[۳][۴][۲]
- تک‌چهرهٔ هرمز چهارم ساسانی در سال ۱۲۰۴ ق (تهران، موزهٔ سابق نگارستان) به احتمال زیاد وابسته به یک سلسله پرده نقاشی‌های تاریخی بود که بعدها هم این شیوه را ادامه داد؛ این نقاشی قدیمی‌ترین نقاشی تاریخ‌دار از میرزابابا است.[۵]
- تابلوی طبیعت بی‌جان انار و هندوانه و گل‌ها در سال ۱۲۰۸ ه.ق (در تهران، موزهٔ سابق نگارستان، از نخستین آثار میرزابابا). ابن نقاشی نسبت به زمینهٔ تاریخ هنر ایران یک دستاورد چشمگیر تلقی می‌شود.[۶]
- تصویر ملک‌شاه سلجوقی که همراه دو وزیرش که یکی از آن‌ها نظام‌الملک است (تهران، مجموعهٔ ابتهاج مربوط به ۱۲۱۴ ه.ق و در امتداد شیوهٖٔ ترسیم تک‌چهرهٔ هرمز).
- شمایل فتحعلی‌شاه با عمامهٔ جقه‌دار و جامه و اسلحهٔ گوهرنشان، که جلوی پنجره‌ای بر روی یک قالیچهْ مرصع نشسته‌است که شاید بهترین نقاشی میرزابابا باشد. (نگارگری فتحعلی‌شاه همراه با ساعت جیبی)
- تابلوی صف سلام فتحعلی‌شاه، از معروف‌ترین آثار او
- قابی چوبی حاوی تصویر شیرین و فرهاد در کوه بیستون (مربوط به ۱۲۰۸ ه.ق)
- اژدها و ققنوس (در سال ۱۲۰۳ ه. ق، محفوظ در مجموعهٔ پوتسی از جمله آثار اولیهٔ میرزا بابا).
- تصویر محمدشاه
- نقاشی مینیاتور از آقامحمدخان
- دیوان بسیار نفیس اشعار فتحعلی‌شاه مربوط به سال‌های آغازین سلطنت این شاه که حاوی اشعار فتحعلی‌شاه است که به نایب‌السطنهٔ انگلستان هدیه شده و اکنون در موزهٔ سلطنتی بریتانیا نگهداری می‌شود.
پانویس ویرایش
منابع ویرایش
- پاکباز، رویین. نقاشی ایران (از دیرباز تا امروز). چاپ پنجم. تهران: انتشارات زرین و سیمین. ۱۳۸۵ ش.
- فالک، اس. جی (۱۳۹۳). شمایل‌نگاران قاجار. تهران: پیکره. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۷۲۸-۳۷-۷.
- آژند، یعقوب. نقاشان دورهٔ قاجار. گلستان هنر، پاییز۱۳۸۶. شمارهٔ ۳(شمارهٔ پیاپی۹)
- تاجبخش، احمد. فرهنگ و هنر دورهٔ قاجار. شیراز: نوید شیراز، ۱۳۸۰ خورشیدی
- سید محسن حاج سید جوادی (۲ دی ۱۳۸۸). «هنرهای دوره قاجاریه». سایت پژوهش هنر، نماد و اسطوره‌شناسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۱۰.
