منطقه جنگلی ناژوان

بیشه ناژوان
بیشه ناژوان
گونه	پارک شهری
مکان	اصفهان، ایران
مختصات	۳۲°۳۸′۳۲″ شمالی ۵۱°۳۷′۳۵″ شرقی / ۳۲٫۶۴۲۲۲°شمالی ۵۱٫۶۲۶۳۹°شرقی
مساحت	۱۲۰۰ هکتار
مالک	شهرداری اصفهان
وضعیت	همه سال باز

پارک ناژْوان (بیشه‌پارک ناژوان) یکی از باغ‌های اصفهان است که زیر نظر «مدیریت طرح ساماندهی ناژوان» که وابسته به شهرداری اصفهان است، اداره می‌شود. در این بیشه فضاهایی چون تله سیژ، باغ پرندگان، آکواریوم، زمین‌های ورزشی، استخر، کمپینگ، زمین‌های بازی کودکان، ایستگاه‌های درشکه سواری، اسب سواری، قایق‌رانی و محوطهٔ دوچرخه‌سواری فراهم شده و برای عموم قابل استفاده است.^[۱] طرح ویژهٔ اراضی ناژوان با هدف حفظ و نگهداری از اراضی باغات و کشاورزی و بالاخص حفظ وضعیت طبیعی بستر و حریم کمی و کیفی زاینده‌رود و مادیهای موجود در محدوده، در تیرماه ۱۳۹۹ در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب شد.^[۲]

جایگاه

ناژوان با زمینهای کشاورزی، باغ‌ها و رودخانه زاینده رود با توسعه شهری محصور شده‌است. اراضی محدوده ناژوان به دلیل دارا بودن پوشش سبز و عبور رودخانه از آن در مجموع اقلیم معتدل تری نسبت به اصفهان دارد و دسترسی به آن از طریق بزرگراه شهید حبیب‌اللهی و خیابان الفت و عبور از پل زاینده رود در مجاورت باغ پرندگان امکان‌پذیر می‌باشد. این گردشگاه یکی از نقاط سرسبز حاشیه زاینده رود می‌باشد و سرچشمه اکثر مادی‌های شهر اصفهان از منطقه ناژوان است.

وجه تسمیه

«ناژوان» از دو واژهٔ «ناژ» و «وان» ترکیب یافته‌است که ناژ، گیاهی است از خانواده صنوبر همچون تبریزی، کبوده، صنوبر و واژهٔ وان، پسوند است برای «جا و مکان». پس «ناژوان» به معنیِ «جایگاهِ درختانِ ناژ و صنوبر» است.

ارگ ناژوان

ارگ ناژوان که برخی از افراد محلی از آن با نام قلعه «مارمار» نام می‌برند، نمونه ای از ارگ‌های اصفهان است.^[۳] این بنا با توجه به نزدیکی به آتشگاه اصفهان، بیشه ناژوان، زاینده‌رود، مادی ناژوان و برج‌های کبوتر ناژوان از موقعیت ممتازی برخوردار است و قدمت آن به عصر قاجار و اوایل پهلوی برمی گردد.^[۴]

محلهٔ ناژوان (معرفی این محله و سرگذشت آن)

محلهٔ ناژوان یکی از قدیمی‌ترین محله‌های اصفهان است که در قدیم به مجموعه محله‌های ناژوان، نصرآباد، قلعه (که جزئی فعلی از ناژوان است) بازرگاه و آتشگاه در مجموع ماربین گفته می‌شد ولی به مرور زمان نام آن‌ها به ناژوان تغییر نام داد و پس از گذشت مدتی و با افزایش جمعت این محله‌ها هر کدام محلهٔ مجزا را تشکیل داده و از یکدیگر جدا شدند. مردم محلی ناژوان شامل چند خانواده مهم هستند که نام فامیلی آنها به ترتیب دهقانی ناژوانی، کیانی، شیرانی و… است. در گذشته شغل اصلی مردم محلی کشاورزی، باغبانی و باغداری بود. این مردم محلی بودند که از منطقه جنگلی ناژوان مراقبت و حفاظت می‌کردند. برای مثال آنها درخت می‌کاشتند و بعد گذشت ۵ سال و با رشد این درختان آنها را می‌بریدند و آن را در مسیر رودخانه زاینده رود رها می‌کردند تا به منطقهٔ انتهایی اصفهان یعنی خوراسگان برسد و در نهایت در آنجا از آب بیرون می‌آمد و به نجاری‌های آنجا انتقال میافت و در محل درختان قطع شده بلافاصله درخت تازه می‌کاشتند. در فصول کشاورزی کشاورزان در گذشته در فصول پرآب برنج و گندم، سیب زمینی سبزیجات و… می‌کاشتند. درختان آلبالو، گیلاس، زردآلو، آلوچه، سنجد، به، کیویج و… در باغات آن‌ها موجود بود و از تمام آنها حراست می‌کردند تا از آنها برداشت کنند. با گذشت زمان و فروش برخی از اراضی مردم (اراضی شیرانی‌ها) به شهرداری اصفهان، شهرداری به مرور زمان خود را به گونه ای مالک این پارک جنگلی دانست و کشاورزان (همان افرادی که از آن حراست و حفاظت می‌کردند) را از حریم این پارک جنگلی بیرون کرد. با گذشت زمان و ایجاد پروژه‌هایی توسط شهرداری در این پارک جنگلی به مرور این پارک جنگلی در حال تخریب و نابودی است به گونه ایی که یکی از قسمت‌های این پارک که مردم محلی به آن به اصطلاح بیشه تاریکی (به دلیل وجود درختان فراوان) می‌گفتند از بین رفته و هیچ اثری از آن باقی نمانده‌است. پروژه‌هایی که در آن تعریف شده باعث نابودی این محله و پارک جنگلی شده و تا ۷ سال آینده هیچ اثری از این پارک جنگلی به دلیل نبود آب در رودخانه زاینده رود نخواهد ماند. در قدیم تمام کشاورزان از رودخانه حق آبه مشخص داشتند ولی با دست درازی به منشع زاینده رود توسط دولت و انتقال آب آن به سایر شهرهای ایران باعث خشک سالی این رودخانه و خشک شدن این درختان گشته‌اند و کشاورزان منطقه نیز برای کشاورزی آب‌های زیر زمینی را برای کشاورزی به از طریق چاه به سطح زمین انتقال داده و باعث شده‌اند که آب‌های زیر زمینی در زیر این محله نابود شوند و باعث نشست زمین در این ناحیه شود.

شرایط فعلی محله ناژوان به دلیل عبور و مرور ماشین‌ها وخودروها در روزهای جمعه به قدری تاسف بار گشته که مردم بومی محله این محله را ترک کرده به جاهای دیگری مهاجرت کرده‌اند. و تمام این اتفاقات به دلیل احداث پروژه‌هایی همچون باغ پرندگان (افتاح شده توسط رفسنجانی)، تله سیژ، باغ پرندگان، آکواریوم، زمین‌های ورزشی، استخر، کمپینگ، زمین‌های بازی کودکان، ایستگاه‌های درشکه سواری، اسب سواری، قایق‌رانی و محوطهٔ دوچرخه‌سواری برای عموم است در گذشته مسیر اصلی پارک جنگلی از کنار رودخانه (جاده سلامت) بود ولی بعد از مالک شدن شهرداری این مسیر را تبدیل به پیاده‌رو کرد و مسیر اصلی را به مسیر محله ناژوان که یک مسیر محلی ساده است انتقال دادند و به گونه ایی باعث نابودی محله و پارک جنگلی شده‌اند.^[۵]

شرایط فعلی به گونه ایی است که همه دست در دست هم داده‌اند که این محله و پارک جنگلی زیبا را نابود کنند.