نظریه هوش‌های چندگانه

زمینه های مختلف هوش

تئوری هوش‌های چندگانه نظریه‌ای است آموزشی که اولین بار توسط هوارد گاردنر تنظیم و ارائه شده‌است. بر طبق این نظریه، دیدگاه‌های روان‌سنجی سنتی نسبت به هوش، بسیار محدود و ضعیف است. گاردنر نظریه‌اش را نخستین بار در کتاب «قاب‌های ذهنی: نظریه هوش چندگانه»، در سال ۱۹۸۳ ارائه کرد. به عقیده او همه انسان‌ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. او در کتاب خود، هشت نوع مختلف هوش را معرفی کرده و احتمال داده‌است که نوع نهمی نیز به عنوان «هوش هستی‌گرا» وجود داشته باشد.

طبق نظریه گاردنر، برای به دست آوردن تمام قابلیت‌ها و استعدادهای یک فرد، نباید تنها به بررسی بهره هوشی پرداخت بلکه انواع هوش‌های دیگر او مثل هوش موسیقایی، [هوش درون فردی]، [هوش تصویری-فضایی] و [هوش کلامی]- زبانی نیز باید در نظر گرفته شود.

نقدها ویرایش

نظریه گاردنر با انتقاداتی از سوی روان‌شناسان و مربیان روبرو گشته‌است. منتقدان می‌گویند تعریف گاردنر از هوش بسیار وسیع و گسترده‌است و هشت نوع هوشی که او تعریف کرده فقط نشانگر استعدادها، خصوصیات شخصیتی و توانائی‌ها است. از دیگر نقاط ضعف نظریه گاردنر می‌توان به کمبود پژوهش‌های عملی پشتیبان آن اشاره کرد. اما با وجود این، نظریه هوش چندگانه محبوبیت زیادی در بین مربیان و آموزشگران پیدا کرده‌است و بسیاری از معلمان از این نظریه در انتخاب شیوه تدریس خود استفاده می‌کنند.

هوش‌های نه‌گانه ویرایش

  1. هوش منطقی_ریاضی
  2. هوش تصویری_فضایی
  3. هوش کلامی_زبانی
  4. هوش جسمی_حرکتی
  5. هوش موسیقایی
  6. هوش درون فردی
  7. هوش برون فردی
  8. هوش طبیعت‌گرا
  9. هوش هستی گرا

انواع هوش ویرایش

هوش منطقی – ریاضی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

تحلیل مسائل و عملیات ریاضی. کسانی که هوش منطقی- ریاضی بالایی دارند، قابلیت زیادی در تحلیل مسائل و بهبود سیستم‌های غیر منطقی دارند. این افراد به دنبال کشف الگوهای بنیادین و حقیقی در موضوعات مختلف هستند. افراد دارای هوش منطقی- ریاضی به اعداد، روابط و الگوها علاقه‌مندند.

ویژگی‌های هوش منطقی- ریاضی ویرایش

  • مهارت زیاد در حل مسئله و بازی با اعداد
  • لذت بردن از تفکر دربارهٔ ایده‌های انتزاعی
  • علاقه‌مندی به انجام آزمایش‌های علمی
  • مهارت در انجام محاسبات پیچیده

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • دانشمند
  • ریاضیدان
  • برنامه‌نویس رایانه
  • مهندس
  • حسابدار

هوش تصویری- فضایی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

قدرت تشخیص تصویری و فضایی کسانی که هوش تصویری-فضایی بالایی دارند در تجسّم چیزها قوی هستند. این افراد معمولاً جهت‌یابی خوبی دارند و با نقشه‌ها، نمودارها، عکس‌ها و تصاویر ویدئویی مشکلی ندارند. در مجسمه‌سازی موفق هستند.[نیازمند منبع]

ویژگی‌های هوش تصویری-فضایی ویرایش

  • لذت بردن از خواندن و نوشتن
  • مهارت در درست کردن پازل
  • مهارت در تفسیر عکس، گراف و نمودار
  • لذت بردن از رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی
  • تشخیص راحت الگوها

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • معمار
  • هنرمند
  • مهندس
  • مجسمه‌ساز
  • عکاس
  • شاعر
  • طراح صنعتی

هوش کلامی – زبانی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

کلمات، زبان و نویسندگی. کسانی که هوش کلامی- زبانی بالایی دارند به خوبی می‌توانند از کلمات، به هنگام نوشتن و حرف زدن، استفاده کنند. این افراد غالباً در نوشتن داستان، به خاطر سپردن اطلاعات و خواندن مهارت دارند.[نیازمند منبع]

ویژگی‌های هوش کلامی- زبانی ویرایش

  • مهارت در به یادآوردن اطلاعات نوشته یا گفته شده
  • لذت بردن از خواندن و نوشتن
  • مهارت در مباحثه یا صحبت‌های متقاعد کننده
  • توانائی در توضیح دادن مسائل
  • استفاده از شوخ‌طبعی به هنگام بیان داستان‌ها

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • نویسنده/ روزنامه‌نگار
  • وکیل
  • معلم
  • شاعر
  • سیاستمدار
  • مترجم
  • اپراتورتلفنی
  • مشاوره
  • مجری
  • سخنران/سخنور
  • سخنگوی سازمان
  • مذاکره کننده

هوش جسمی- حرکتی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

تحرک فیزیکی، کنترل حرکات. کسانی که هوش اندامی- جنبشی بالایی دارند در حرکت‌های بدنی، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی هستند. این افراد در هماهنگ سازی چشم و دست مهارت دارند و افراد چالاک و تردستی هستند.

ویژگی‌های هوش اندامی- جنبشی ویرایش

  • مهارت در ورزش و رقص
  • لذت بردن از ساختن چیزها با دست
  • هماهنگی فیزیکی عالی
  • به خاطر سپردن چیزها از طریق انجام دادن آن‌ها، به جای گوش کردن یا دیدن

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • رقصنده
  • هنرپیشه
  • ورزشکار حرفه ای
  • پیمانکار
  • جراح
  • نیروی ویژه پلیس/تکاور/چترباز

هوش موسیقایی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

ریتم و موسیقی. کسانی که هوش موسیقایی بالایی دارند در فکر کردن به الگوها، ریتم‌ها و صداها قوی هستند. این افراد از موسیقی لذت می‌برند و معمولاً در نواختن سازهای موسیقی و آهنگسازی مهارت دارند.

ویژگی‌های هوش موسیقایی ویرایش

  • لذت بردن از آوازخوانی و نواختن سازهای موسیقی
  • تشخیص آسان الگوها و نت‌های موسیقی
  • توانایی به خاطر سپردن آهنگ‌ها و ملودی‌ها
  • درک عمیق از ساختار، ریتم و نت‌های موسیقی

به صداها بسیار حساس هستند از این رو صداها بر روی سیستم عصبی و روانی آن‌ها نقش بسیار تعیین‌کننده ای دارند.

انتخاب‌های شغلی ویرایش

هوش درون فردی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

درون نگری و خودآزمایی. کسانی که هوش درون فردی بالایی دارند، آگاهی خوبی از وضعیت هیجانی، احساسات و انگیزه‌های خود دارند. این افراد از خودآزمایی، تخیل روزانه، کندوکاو کردن روابط خود با دیگران و برآورد توانایی‌های فردی خود لذت می‌برند.

ویژگی‌های هوش درون فردی ویرایش

  • مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود
  • لذت بردن از تجزیه و تحلیل نظریه‌ها و ایده‌ها
  • خودآگاهی زیاد
  • داشتن درک روشن از ریشه انگیزه‌ها و احساسات خود

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • فیلسوف و مخترع
  • نویسنده
  • نظریه‌پرداز
  • دانشمند
  • ایده پرداز
  • مربی
  • روان‌شناس
  • کارشناس الهیات

هوش میان فردی ویرایش

نقاط قوت ویرایش

ارتباط برقرار کردن و درک دیگران. کسانی که هوش میان فردی بالایی دارند در تعامل با دیگران و درک آن‌ها قوی هستند. این افراد در سنجش هیجانات، انگیزه‌ها، تمایلات و منظور کسانی که دور و برشان هستند مهارت دارند. می‌توان هوش اجتماعی را در افراد تیپ هاشخصیتی اجتماعی هالند نیز قرار داد.

ویژگی‌های هوش میان فردی ویرایش

  • مهارت در برقراری ارتباط کلامی
  • مهارت در ارتباط غیرکلامی
  • نگاه کردن به افراد از زوایای مختلف
  • ایجاد روابط مثبت با دیگران
  • مهارت در فرونشاندن اختلاف‌ها در داخل گروه‌ها

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • رهبر
  • مدیر گروه
  • رئیس مجلس
  • مشاور
  • فروشنده
  • سیاستمدار

هوش طبیعت‌گرا ویرایش

نقاط قوت ویرایش

یافتن الگوها و روابطی که با طبیعت وجود دارد. هوش طبیعت‌گرا آخرین نوع هوشی است که گاردنر درنظریه خود به هفت نوع قبلی افزوده و با مقاومت و مخالفت بیشتری نسبت به بقیه روبرو گردیده‌است. به گفته گاردنر، کسانی که دارای هوش طبیعت‌گرای بالایی هستند، سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و معمولاً به پرورش، کشف محیط و یادگیری دربارهٔ موجودات علاقه‌مندند. این افراد به سرعت از جزئی‌ترین تغییرات در محیط‌شان آگاه می‌شوند.

ویژگی‌های هوش طبیعت‌گرا ویرایش

  • علاقه‌مند به موضوعاتی از قبیل گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی و جانورشناسی
  • مهارت در رده‌بندی و فهرست بندی اطلاعات
  • لذت بردن از باغبانی، کشف طبیعت، پیاده‌روی و چادر زدن در طبیعت
  • بی‌علاقگی به یادگیری موضوعات بی‌ارتباط با طبیعت

انتخاب‌های شغلی ویرایش

  • زیست‌شناس
  • حفاظت از محیط زیست
  • باغبان
  • مزرعه‌دار
  • کوهنورد/غارنورد
  • مستندساز طبیعت

جستارهای وابسته ویرایش

پیوند به بیرون ویرایش