نظریه هوش‌های چندگانه
این نوشتار به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
تئوری هوش‌های چندگانه نظریه‌ای است آموزشی که اولین بار توسط هوارد گاردنر تنظیم و ارائه شده‌است. بر طبق این نظریه، دیدگاه‌های روان‌سنجی سنتی نسبت به هوش، بسیار محدود و ضعیف است. گاردنر نظریه‌اش را نخستین بار در کتاب «قاب‌های ذهنی: نظریه هوش چندگانه»، در سال ۱۹۸۳ ارائه کرد. به عقیده او همه انسان‌ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. او در کتاب خود، هفت نوع مختلف هوش را معرفی کرده و بعد ها سه هوش دیگر به هفت هوش اضافه گردید که شامل: طبیعت گرا _ وجودی یا هستی گرا _ اخلاقی میباشد.
طبق نظریه گاردنر، برای به دست آوردن تمام قابلیت‌ها و استعدادهای یک فرد، نباید تنها به بررسی بهره هوشی پرداخت بلکه انواع هوش‌های دیگر او مثل هوش موسیقایی، هوش درون فردی، هوش تصویری-فضایی، هوش کلامی- زبانی، هوش جسمی-حرکتی، هوش برون فردی و هوش طبیعت گرا، هوش وجودی، هوش اخلاقی نیز باید در نظر گرفته شود.
نقدهاویرایش
نظریه گاردنر با انتقاداتی از سوی روان‌شناسان و مربیان روبرو گشته است. منتقدان می‌گویند تعریف گاردنر از هوش بسیار وسیع و گسترده‌است و هشت نوع هوشی که او تعریف کرده فقط نشانگر استعدادها، خصوصیات شخصیتی و توانائی‌ها است. از دیگر نقاط ضعف نظریه گاردنر می‌توان به کمبود پژوهش‌های عملی پشتیبان آن اشاره کرد. اما با وجود این، نظریه هوش چندگانه محبوبیت زیادی در بین مربیان و آموزشگران پیدا کرده‌است و بسیاری از معلمان از این نظریه در انتخاب شیوه تدریس خود استفاده می‌کنند.
گاردنر بر اساس نظریه خود، یک تست هوش را نیز ابداع کرده است که در این تست ابعاد مختلف هوش افراد مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر می‌خواهید بدانید تست هوش گاردنر چیست و آنرا انجام دهید از اینجا می توانید به انجام رایگان آزمون هوش گاردنر بپردازید.
هوش‌های ده گانهویرایش
- هوش منطقی_ریاضی
- هوش تصویری_فضایی
- هوش کلامی_زبانی
- هوش جسمی_حرکتی
- هوش موسیقایی
- هوش درون فردی
- هوش برون فردی
- هوش طبیعت‌گرا
- هوش اخلاقی
- هوش وجودی_هستی گرا
انواع هوشویرایش
هوش منطقی – ریاضیویرایش
نقاط قوتویرایش
تحلیل مسائل و عملیات ریاضی. کسانی که هوش منطقی- ریاضی بالایی دارند، قابلیت زیادی در تحلیل مسائل و بهبود سیستم های منطقی دارند. این افراد به دنبال کشف الگوهای بنیادین و حقیقی در موضوعات مختلف هستند. افراد دارای هوش منطقی- ریاضی به اعداد، روابط و الگوها علاقه‌مندند.
ضرورت اهمیت افزایش هوش منطقی ریاضیویرایش
هوش ریاضی از جمله توانایی هایی مهمی است که از دیرباز انسان ها آنرا به‌عنوان هوش تعریف می کردند و همواره به دنبال کشف و تقویت آن بودند زیرا افراد دارای این هوش اختراعات بزرگ بشری را در طول تاریخ به وجود آورده اند. ازاین‌رو تقویت آن می‌تواند زمینه‌ساز هر چه بیشتر رشد بشر در زمینه علم و فناوری باشد.
ویژگی‌های هوش منطقی- ریاضیویرایش
- مهارت زیاد در حل مسئله و بازی با اعداد
- لذت بردن از تفکر دربارهٔ ایده‌های انتزاعی
- علاقه‌مندی به انجام آزمایش‌های علمی
- مهارت در انجام محاسبات پیچیده
انتخاب‌های شغلیویرایش
- دانشمند
- ریاضیدان
- برنامه‌نویس رایانه
- مهندس
- حسابدار
- مهندس مکانیک
هوش تصویری- فضاییویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش تصویری-فضایی بالایی دارند در تجسّم چیزها قوی هستند. این افراد معمولاً جهت‌یابی خوبی دارند و با نقشه‌ها، نمودارها، عکس‌ها و تصاویر ویدئویی مشکلی ندارند. در مجسمه‌سازی موفق هستند.[نیازمند منبع]
مزایای هوش دیداریویرایش
افرادی که دارای هوش تصویری فضایی بالایی هستند از توانمندی های منحصربه فردی زیادی برخوردارند که در ادامه به آن می پردازیم:
- خلاقیت بالا
- فهمیدن مطالب و مفاهیم بدون تمرین وتکرار
- درک نیت افراد دیگر با توجه به زبان بدن فرد
- کشف سریع الگوها
- تجسم و تصویرسازی ذهنی قوی
ویژگی‌های هوش تصویری-فضاییویرایش
- لذت بردن از خواندن و نوشتن
- مهارت در درست کردن پازل
- مهارت در تفسیر عکس، گراف و نمودار
- لذت بردن از رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی
- تشخیص راحت الگوها
انتخاب‌های شغلیویرایش
هوش کلامی – زبانیویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش کلامی- زبانی بالایی دارند به خوبی می‌توانند از کلمات، به هنگام نوشتن و حرف زدن، استفاده کنند. این افراد غالباً در نوشتن داستان، به خاطر سپردن اطلاعات و خواندن مهارت دارند.[نیازمند منبع]
ویژگی‌های هوش کلامی- زبانیویرایش
- مهارت در به یادآوردن اطلاعات نوشته شده یا گفته شده
- لذت بردن از خواندن و نوشتن
- مهارت در مباحثه یا صحبت‌های متقاعد کننده
- توانائی در توضیح دادن مسائل
- استفاده از شوخ‌طبعی به هنگام بیان داستان‌ها
انتخاب‌های شغلیویرایش
- نویسنده/ روزنامه‌نگار
- وکیل
- معلم
- شاعر
- سیاستمدار
- مترجم
- خواننده
هوش جسمی- حرکتیویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش اندامی- جنبشی بالایی دارند در حرکت‌های بدنی، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی هستند. این افراد در هماهنگ سازی چشم و دست مهارت دارند و افراد چالاک و زبردستی هستند.
ویژگی‌های هوش اندامی- جنبشیویرایش
- مهارت در ورزش و رقص
- لذت بردن از ساختن چیزها با دست
- هماهنگی فیزیکی عالی
- به خاطر سپردن چیزها از طریق انجام دادن آنها، به جای گوش کردن یا دیدن
انتخاب‌های شغلیویرایش
- رقصنده
- هنرپیشه
- ورزشکار حرفه ای
- پیمانکار
- جراح
- سازنده صنایع دستی
هوش موسیقیاییویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش موسیقیای بالایی دارند در فکر کردن به الگوها، ریتم‌ها و صداها قوی هستند. این افراد از موسیقی لذت می‌برند و معمولاً در نواختن سازهای موسیقی و آهنگسازی مهارت دارند.
ویژگی‌های هوش موسیقاییویرایش
- لذت بردن از آوازخوانی و نواختن سازهای موسیقی
- تشخیص آسان الگوها و نت‌های موسیقی
- توانایی به خاطر سپردن آهنگ‌ها و ملودی‌ها
- درک عمیق از ساختار، ریتم و نت‌های موسیقی
به صداها بسیار حساس هستند از این رو صداها بر روی سیستم عصبی و روانی آنها نقش بسیار تعیین‌کننده ای دارند.
انتخاب‌های شغلیویرایش
- موسیقیدان
- آهنگساز
- خواننده
- معلم موسیقی
- رهبر ارکستر
- مجری
هوش درون فردیویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش درون فردی بالایی دارند، آگاهی خوبی از وضعیت هیجانی، احساسات و انگیزه‌های خود دارند. این افراد از خودآزمایی، تخیل روزانه، کندوکاو کردن روابط خود با دیگران و برآورد توانائی‌های فردی خود لذت می‌برند.
نقاط ضعفویرایش
بعضی از افرادی که دارای هوش درون فردی بالایی هستند، در ایجاد ارتباط با دیگران دچار مشکل می شوند گاهی اوقات به افراد دارای این هوش برچسب های اختلالاتی مانند خودشیفتگی، افسردگی یا انزوا طلبی زده می شود زیرا دیگران ممکن است درک درستی از درون گرایی نداشته باشند. افراد با هوش درون فردی ممکن است در ارتباط سازی به کمک و راهنمایی مشاور احتیاج داشته باشند اما مشکلات رفتاری ندارند و درنتیجه به روانپزشک احتیاج ندارند.
ویژگی‌های هوش درون فردیویرایش
- مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود
- لذت بردن از تجزیه و تحلیل نظریه‌ها و ایده‌ها
- خودآگاهی زیاد
- داشتن درک روشن از ریشه انگیزه‌ها و احساسات خود
اهمیت تقویت هوش درون فردیویرایش
هوش درونی همان هوشی است که باعث موفقیت بسیاری از کارآفرین‌های مشهور و رهبران بزرگ دنیا شده است. برای اینکه بتوانید دنیا را تغییر دهید ابتدا باید خود را بشناسید و این یک کاربرد هوش درون فردی در زندگی است. بسیاری از بزرگسالان نسل امروز در کودکی اطلاعی از هوش درونی، شناخت خود، مهارت‌های توسعه فردی و… نداشتند. اما والدین امروز با آگاهی می‌توانند کودکان را از زمانی که ذهنشان آماده پذیرش است با این مفاهیم آشنا کنند. در نتیجه بزرگسالان نسل‌های بعدی افرادی هستند که از کودکی ارتباط با خود و کشف درونی را یاد گرفته‌اند و در سنین بزرگسالی می‌توانند از این نقطه قوت مهم در زندگی بهره ببرند. این موضوع مهم‌ترین علت اهمیت تقویت هوش درون فردی کودکان است.
انتخاب‌های شغلیویرایش
- فیلسوف و مخترع
- نویسنده
- نظریه‌پرداز
- دانشمند
- ایده پرداز
- مربی
- روانشناس
- کارشناس الهیات
- موعظه گر ادیان
- روحانی
هوش برون فردیویرایش
نقاط قوتویرایش
کسانی که هوش میان فردی بالایی دارند در تعامل با دیگران و درک آنها قوی هستند. این افراد در سنجش هیجان، انگیزه‌ها، تمایلات و منظور کسانی که دور و برشان هستند مهارت دارند. می توان هوش اجتماعی را در افراد با تیپ شخصیتی اجتماعی هالند نیز قرار داد.
ویژگی‌های هوش میان فردیویرایش
- مهارت در برقراری ارتباط کلامی
- مهارت در ارتباط غیرکلامی
- نگاه کردن به افراد از زوایای مختلف
- ایجاد روابط مثبت با دیگران
- مهارت در فرونشاندن اختلاف‌ها در داخل گروه‌ها
انتخاب‌های شغلیویرایش
- رهبر
- مدیر گروه
- رییس مجلس
- مشاور
- فروشنده
- سیاستمدار
- وکیل
هوش طبیعت‌گراویرایش
نقاط قوتویرایش
هوش طبیعت‌گرا آخرین هوشی است که گاردنر درنظریه خود به هفت نوع قبلی افزوده و با مقاومت و مخالفت بیشتری نسبت به بقیه روبرو گردید. به گفته گاردنر، کسانی که دارای هوش طبیعت‌گرای بالایی هستند، سازگاری بیشتری با طبیعت دارند و معمولاً به پرورش، کشف محیط و یادگیری دربارهٔ موجودات و گیاهان علاقه‌مند هستند. این افراد به سرعت از جزئی‌ترین تغییرات در محیط‌شان آگاه می‌شوند و در یافتن الگوها و روابطی که با طبیعت وجود دارد بسیار مستعد هستند.
ویژگی‌های هوش طبیعت‌گراویرایش
- علاقه‌مند به موضوعاتی از قبیل گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی و جانورشناسی
- مهارت در رده‌بندی و فهرست بندی اطلاعات
- لذت بردن از باغبانی، کشف طبیعت، پیاده‌روی و چادر زدن در طبیعت
- بی‌علاقگی به یادگیری موضوعات بی‌ارتباط با طبیعت
افرادی که هوش کائناتی دارند از جهان طبیعی مراقبت می‌کنند و به دنبال حفظ آن تاحدامکان هستند. آنها ممکن است از طریق اقدامات شخصی پایدار مانند کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی یا از طریق اشتغال در زمینه‌ای که به آنها اجازه مراقبت از طبیعت را می‌دهد، این کار را انجام دهند.
انتخاب‌های شغلیویرایش
- زیست‌شناس
- حفاظت از محیط زیست
- باغبان
- مزرعه‌دار
- گل فروش
هوش اخلاقیویرایش
افراد داری این هوش، از اعتقادات اخلاقی قوی برخوردار هستند و پایبند به عمل به اعتقادات و رفتار در جهت صحیح و درست هستند. گاردنر هوش اخلاقی را ظرفیت و توانایی درک درست از اخلاق می‌داند.
نقاط قوتویرایش
باور‌های اخلاقی قدرتمند
ویژگی های هوش اخلاقیویرایش
- باور‌های اخلاقی قوی
- توانایی عمل به باور‌های خود
- رفتار درست و صحیح در برخورد با دیگران
انتخاب های شغلیویرایش
- روحانی
- فیلسوف
- مدرس
- کار‌های خیریه
هوش وجودی ویرایش
این هوش آخرین نوع میباشد که گاردنر پیشنهاد اضافه شدن آن به نظریه خود را داد. هوش وجودی یعنی تمایل انسان به جستجو و طرح سوال درباره خود، خدا و جهان هستی از ازل تا ابد.
بسیاری معتقدند که هوش وجودی و هوش اخلاقی یکی هستند.
نقاط قوتویرایش
کنجکاوی
ویژگی های هوش وجودیویرایش
این افراد
- به دنبال پاسخ برای پرسش‌هایی نظیر معنای زندگی، مفهوم مرگ، دلایل وجود هستی و خدا و…
- مدام در حال تلاش هستند تا پاسخ مناسبی برای این پرسش‌ها بیابند.
- دیگران فکر می‌کنند آنها ساکت و عمیق هستند
انتخاب های شغلیویرایش
- فیلسوف
- روحانی
- ستاره‌شناس
- استاد مدیتیشن
- رهبر
تست هوش گاردنرویرایش
گاردنر بر اساس نظریه خود، یک تست هوش را ابداع کرده است که در این تست ابعاد مختلفی از هوش مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این تست، هوش‌های هشتگانه سنجیده می‌شوند. گاردنر و بسیاری از روان‌شناس‌های دیگر، حتی بر این باورند که انواع هوش از این تعداد هم بیشتر است.
برای تخمین هوش وجودی می‌توان با انجام تست هوش گاردنر به تحلیل کلی از آن رسید و میزان آن را در کنار هوش‌های دیگر بررسی کرد. اما در واقع بررسی این هوش به‌صورت مجزا در تست هوش گاردنر امکان‌پذیر نیست.