نژادپرستی
نژادپرستی (به انگلیسی: Racism) یا تبعیض نژادی[۱][۲] (انگلیسی: Racial discrimination) نوعی پیشداوری و تبعیض، که متمرکز بر تفاوتهای نژادی حاصل از تفاوتهای ظاهریِ جسمی/فیزیکی و نیز تفاوتهای فرهنگی حاصل از زبان، آداب و رسوم، دین، تاریخ و امثال آن ها است. سادهترین مثال برای نژادپرستی، برتر دانستن انسانهای سفیدپوست (اروپایی) بر رنگینپوستان است.[۳] در زبان فارسی به این مبحث نژادستیزی یا نژادگرایی[۴] نیز گفته میشود.
در تاریخ، نژادپرستی نیروی محرکهای برای تجارت برده در قرون شانزدهم تا نوزدهم، خاصه در آمریکا؛ و روش حکومتی آپارتاید در قرن بیستم در آفریقای جنوبی بوده است.[۵]
نژادپرستی عاملی برای تَسلُط و کنترل ویرایش
یکی از دلایل مطرح کردن و اعمال روند نژادگرایی، تضمین سُلطه و کنترل گروه یا گروههای نژادی بر سایر گروه یا گروههای نژادی است. نژادپرستی و نژادگرایی معمولاً توسط گروههای نژادی اکثریت بر گروههایی که اقلیتند اِعمال میشوند اما با این حال گاهی گروههای اقلیت نیز میتوانند این رویه را در پیش بگیرند. علت اصلی اعمال نژادپرستی توسط اکثریت، بیم داشتن از قدرت گرفتن اقلیت است. گروه اکثریت با استفاده از سلسله مراتب قدرت و ایجاد پروپاگاندا یا بوروکراسی مورد پسند خود، سبب میشود تا چهرهٔ گروه اقلیت را خدشهدار ساخته، موقعیتهای ارتقاء دهندهٔ اجتماعی را سلب و تصویر ناشایست، ناپسندیده، و فروتری از آن را در بین اجتماع به نمایش بگذارد تا در نتیجه چشمههای رشد و شکوفایی آنها در نُطفه بخشکد.[۳]
ریشهیابی، تعریف و کاربرد ویرایش
بسیاری از دانشمندان در قرن نوزدهم براین باور بودند که جمعیت بشر میتواند به نژادهای مختلف تقسیم شود. اصطلاح «نژادپرستی» اسمی است که نژادپرست بودن را توصیف میکند و این مطلب را تأیید میکند که انسانها را میتوان و میبایست بر اساس تواناییها و شرایطی دستهبندی کرد که به نوبه خود احتمال دارد منجر به تشکیل نگرش سیاسی برای توزیع حقوق و امتیازات بر مبنای این دستهبندی شود. ریشه کلمه نژاد (race) مشخص نیست. توافق زبانشناسان در کل این است که این کلمه از زبان فرانسه وارد زبان انگلیسی شده ولی در مورد اینکه چطور چنین کلمهای وارد یک زبان مشتق از لاتین شده، به توافق نرسیدهاند. یکی از نظرات اخیر این است که این کلمه از کلمه عربی به معنای «سر» یا «منبع» یا از کلمهای از زبان عبری به همان معنا گرفته شدهاست.[۶] نظریه پردازان نژادی اولیه عقیده داشتند که بعضی از نژادها پستتر از دیگران هستند و در نتیجه برخورد متفاوت با آنها توجیه داشت.[۷][۸][۹] آنها تحقیقات ساختگی علمی را به راه انداختند تا بتوانند فرضیات و پنداشت خود را درباره تفاوتهای نژادی به اندازه کافی تحت عنوان نژادپرستی علمی تعریف کنند.
نمونههایی از گروههای نژادپرست ویرایش
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به نژادپرستی در ویکیگفتاورد موجود است. |
- ↑ «تبعیض نژادی» [روانشناسی] همارزِ «racial discrimination»؛ منبع: گروه واژهگزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر چهارم. فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۹-۱ (ذیل سرواژهٔ تبعیض نژادی)
- ↑ http://www.khabaronline.ir/tags/3040/تبعیض-نژادی
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ http://www.rawanonline.com/psychology-of-racism-htm/
- ↑ «نژادگرایی» [جامعهشناسی] همارزِ «racism, racialism»؛ منبع: گروه واژهگزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوازدهم. فرهنگ واژههای مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۶۶-۸ (ذیل سرواژهٔ نژادگرایی)
- ↑ Reilly, Kevin; Kaufman, Stephen; Bodino, Angela (2003). Racism: a global reader. Armonk, N.Y: M.E. Sharpe. pp. 45–52. ISBN 978-0-7656-1060-7.
- ↑ "race (n2)". Online Etymology Dictionary. Retrieved 21 February 2016.
- ↑ "Racism". The Canadian Encyclopedia. 2013. Archived from the original on 8 June 2019. Retrieved 21 February 2016.
- ↑ "Framework decision on combating racism and xenophobia". Council Framework Decision 2008/913/JHA of 28 November 2008. European Union. Retrieved 3 February 2011.
- ↑ "International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination". UN Treaty Series. United Nations. Archived from the original on 26 August 2011. Retrieved 3 February 2011.
- فضل العرب علی العجم فضل العرب عن سائر البشر والفرس والروم والبربر و ترک و ...
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «نژادپرستی». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۴ مهر ۱۳۹۱.
- فرهنگ سیاسی، داریوش آشوری، چاپ یازدهم ۱۳۵۷