نیدوویروس‌سانان یا نیدوویرال‌ها (به لاتین: Nidovirales)، یک راسته از آران‌ای ویروس‌های دارای پوشش است که مهره‌داران و بی‌مهرگان را آلوده می‌کند. موجودات زندهٔ میزبان ویروس‌های این راسته شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان، ماهی‌ها، بندپایان، نرم‌تنان و کرم‌های انگل هستند.[۱] راستهٔ نیدوویرال‌ها شامل خانواده‌های ویروسی کروناویریده، آرتری‌ویریده، رونی‌ویریده و مزونی‌ویریده است.[۲]

Nidovirales
Electron micrograph of negatively stained Nam Dinh virus particles
چرخه زندگی نیدوویرال‌ها
طبقه‌بندی ویروس‌ها e
Virus group: گروه IV بالتیمور (آران‌ای ویروس های تک رشته‌ای سو مثبت)
راسته: Nidovirales
خانواده‌ها

کروناویریده
آرتری‌ویریده

ویروس‌های عضو این راسته، دارای یک پوشش ویروسی و یک آران‌ای با سوی مثبت و تک‌رشته‌ای هستند که کلاهک‌گذاری '۵ و پلی‌آدنیله شده‌اند.[۳] نیدوویروس‌ها از واژهٔ لاتین nidus به معنی لانه نام‌گذاری شده‌اند.[۴]

ویروس‌شناسی ویرایش

ساختار ویرایش

 
مقایسه ژنوم و پروتئوم خانواده‌های مختلف نیدوویرال‌ها

این ویروس‌ها دارای یک پوشش ویروسی و یک ژنوم آران‌ای تک‌رشته با سوی مثبت هستند که پلی آدنیله شده‌است.[۳] این ویروس‌ها، پروتئین‌های ساختاری را به‌طور جدا از پروتئین‌های غیرساختاری بیان می‌کنند.

ویروس‌های این راسته، یک پروتئیناز اصلی و بین یک تا سه پروتئیناز اضافی را که عمدتاً در بیان ژن رپلیکاز دخیل هستند رمزگذاری می‌کنند. این پروتئینازها همچنین مسئول فعال یا غیرفعال کردن پروتئین‌های خاص در زمان مناسب در چرخه حیات ویروس هستند و از این طریق، اطمینان حاصل می‌شود که تکثیر ویروسی در زمان مناسب رخ می‌دهد.

فیلوژنتیک ویرایش

 
فیلوژنی و سازمان‌دهی دامنه pp1ab نیدوویروس‌های منتخب

خانواده‌های ویروسی زیرمجموعهٔ نیدوویرال‌ها را می‌توان بر اساس اندازهٔ ژنوم در دو کلاد قرار داد. خانواده‌های با ژنوم بزرگ (۲۶٫۳–۳۱٫۷ کیلو باز) که شامل کروناویریده و رونی‌ویریده هستند، نیدوویرال‌های بزرگ و خانواده‌های با ژنوم کوچک، نیدوویرال‌های کوچک هستند.

نیدوویرال‌ها به‌طور کلی و به‌عنوان یک گروه، دارای بزرگ‌ترین ژنوم در میان آران‌ای ویروس‌ها هستند. نیدوویروس سلول‌های ترشحی پلاناریا (PSCNV) دارای بزرگ‌ترین ژنوم آران‌ای قطعه قطعه‌نشدهٔ شناخته شده با اندازه ۴۱٫۱ کیلوباز است.[۵] میزبان این ویروس، کرم پهن پلاناریا است.[۶]

طبقه‌بندی ویرایش

زیرراسته‌ها و خانواده‌های نیدویروس‌ها شامل موارد زیر هستند. (پسوند virineae نشان‌دهندهٔ زیرراسته‌ها و پسوند viridae خانواده‌های ویروسی را نشان می‌دهد):[۷]

 
درخت طبقه‌بندی راسته نیدوویرال‌ها

منابع ویرایش

  • Ziebuhr, J; Snijder, EJ; Gorbalenya, AE (April 2000). "Virus-encoded proteinases and proteolytic processing in the Nidovirales". The Journal of General Virology. 81 (Pt 4): 853–79. doi:10.1099/0022-1317-81-4-853. PMID 10725411.
  1. Ogando, Natacha S.; Ferron, Francois; Decroly, Etienne; Canard, Bruno; Posthuma, Clara C.; Snijder, Eric J. (2019). "The Curious Case of the Nidovirus Exoribonuclease: Its Role in RNA Synthesis and Replication Fidelity". Frontiers in Microbiology (به انگلیسی). 10: 1813. doi:10.3389/fmicb.2019.01813. ISSN 1664-302X. PMC 6693484. PMID 31440227.
  2. "International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV)". talk.ictvonline.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-06-08.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ King, Andrew M. Q.; Adams, Michael J.; Carstens, Eric B.; Lefkowitz, Elliot J., eds. (2012-01-01), "Order - Nidovirales", Virus Taxonomy (به انگلیسی), Elsevier: 784–794, doi:10.1016/B978-0-12-384684-6.00066-5, ISBN 978-0-12-384684-6, retrieved 2020-06-08
  4. Antoine A.F. de Vries, Marian C. Horzinek, Peter J. M. Rottier, Raoul J. de Groot (1997). "The Genome Organization of the Nidovirales: Similarities and Differences between Arteri-, Toro-, and Coronaviruses". Seminars in Virology. 8 (1): 33–47. CiteSeerX 10.1.1.462.1825. doi:10.1006/smvy.1997.0104. PMC 7128191. PMID 32288441.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  5. "Taxonomy browser (Planidovirus 1)". www.ncbi.nlm.nih.gov. Retrieved 2020-06-08.
  6. Saberi, Amir; Gulyaeva, Anastasia A.; Brubacher, John L.; Newmark, Phillip A.; Gorbalenya, Alexander E. (2018-11-01). "A planarian nidovirus expands the limits of RNA genome size". PLOS Pathogens (به انگلیسی). 14 (11): e1007314. doi:10.1371/journal.ppat.1007314. ISSN 1553-7374. PMC 6211748. PMID 30383829.
  7. "Virus Taxonomy: 2019 Release". talk.ictvonline.org. International Committee on Taxonomy of Viruses. Retrieved 30 April 2020.