ویا اگناتیا

ویا اگناتیا یا جاده اگناتیا، جاده ای بود که به دست رومی‌ها در سده دوم پیش از میلاد در بالکان ساخته شد. این جاده از از ایلیریکوم، مقدونیه و تراکیا عبور می‌کرد که سرزمین‌هایی بودند که امروزه بخشی از آلبانی، مقدونیه شمالی، یونان و ترکیه اروپایی بشمار می‌روند. این جاده به عنوان ادامه مسیر جاده ویا آپیا در بالکان شناخته می‌شد.

ویا اگناتیا / Ἐγνατία Ὁδός

مسیر جاده ویا اگناتیا
موقعیت	دراج به بیزانتیوم (سپس کنستانتینوپول)
نوع	جاده‌های رومی
تاریخ
سازنده	جمهوری روم، جنئوس اگناتیوس فرماندار مقدونیه
دوره‌ها	سده دوم پیش از میلاد

این جاده از دیراکیوم (دراج فعلی) در دریای آدریاتیک آغاز و پس از گذر از مسیر دشواری در امتداد رودخانه جنوسوس (اشکومبین) و بر فراز کوه‌های چابالینیکا به ارتفاعات اطراف دریاچه اهرید ادامه می‌یافت. سپس به سمت جنوب چرخیده و چندین گذرگاه کوهستانی را دنبال کرد تا به نوار ساحلی شمالی دریای اژه در سالونیک برسد. از آنجا از راه تراکیه به شهر بیزانس (بعداً قسطنطنیه، استانبول کنونی) می‌رسید. این جاده در مجموع مسافتی در حدود ۱۱۲۰ کیلومتر (۶۹۶ مایل / ۷۴۶ مایل رومی) را طی می‌کرد و مانند دیگر جاده‌های اصلی رومی، حدود شش متر (19.6 ft) پهنا داشته و سنگفرش شده با صفحات سنگی چند ضلعی بزرگ یا پوشیده شده با لایه ای از سخت ماسه بود.

کاربرد در دوران پسارومی

این جاده در هنگام نخستین فتوحات اروپایی ترکان عثمانی، مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

امروزه، بزرگراه مدرن اگناتیا، به موازات ویا اگناتیا و میان سالونیک و مرز ترکیه بر روی رودخانه ماریتسا قرار دارد. نام آن در یونانی به معنای "Via Egnatia" است که به همتای باستانی آن اشاره دارد.

شهرهای کلیدی در امتداد ویا اگناتیا

به ترتیب از غرب به شرق:

نام باستانی	نام امروزی	کشور امروزی
دیراکیوم، سپس Epidamnos	دراج	آلبانی
Claudiana	پکین	آلبانی
آپولونیا	نزدیک روستای پوهن (7 km غرب فیر)	آلبانی
ماسیو اسکامپا	البسان	آلبانی
لینیدوس	اهرید	مقدونیه شمالی
Damastion	رسن	مقدونیه شمالی
هراکلی	بیتولا	مقدونیه شمالی
فلورینا	فلورینا	یونان
ادسا	ادسا	یونان
Pella	Pella	یونان
تسالونیکی	سالونیک	یونان
Pydna	Possibly Kitros, 6 km SW of modern Pydna	یونان
آمفیپولیس	آمفیپولی	یونان
Philippi	14 km شمال غرب کاوالا	یونان
Neapolis	کاوالا	یونان
Anastasiopolis-Peritheorion		یونان
Traianoupolis	Traianoupoli	یونان
Kypsela	İpsala	ترکیه
Aenus	Enez	ترکیه
Aproi (Apros, Apris, Aprī)	Village of Kermeyan	ترکیه
آدریانوپولیس	ادیرنه (بر مسیر اصلی جاده واقع نبود)	ترکیه
Perinthus, later Heraclea	Village of Marmaraereğlisi	ترکیه
Caenophrurium	Sinekli in Silivri district	ترکیه
سیلیوریا	سیلیوری	ترکیه
Melantias		ترکیه
Rhegion	Küçükçekmece, 15 km W of Istanbul	ترکیه
بیزانتیوم، سپس کنستانتینوپل	استامبول	ترکیه

برای مطالعهٔ بیشتر

• 1994. "94/692/EC: Commission Decision of 17 May 1994 Concerning the Grant of Assistance from the Cohesion Financial Instrument to the Stage of Project Concerning the Construction of Via Egnatia - Igoumenitsa-Pedini Section - Subsection Vrosina (Psilorachi)-Pedini in Greece". Official Journal of the European Communities. Legislation. 37, no. ۲۷۷: ۶۶.
• Amore, M G, L Bejko, Y Cerova, and I Gjipali. 2005. "Archaeological Reports and Notes - Via Egnatia (Albania) Project: Results of Fieldwork 2002". Journal of Roman Archaeology. 18: 336.
• Attekum, Marietta van, and Holger de Bruin. Via Egnatia on Foot: A Journey into History. Driebergen: Via Egnatia Foundation, 2014.
• Collart, Paul. 1935. "Une réfection de la " Via Egnatia " sous Trajan". Bulletin De Correspondence Hellénique. 59, no. 1: 395–415. ISSN 0007-4217.
• Michele Fasolo: La via Egnatia I. Da Apollonia e Dyrrachium ad Herakleia Lynkestidos, Istituto Grafico Editoriale Romano, 2nd ed. , Roma 2005. (See also http://www.viaegnatia.net بایگانی‌شده در ۲۰۰۶-۰۴-۲۴ توسط Wayback Machine)
• Gunaropulu, Lukrētia, and Miltiadēs B. Chatzopulos. Les milliaires de la voie égnatienne entre Héraclée des Lyncestes et Thessalonique. 1985. Modern Greek. Series: Meletēmata / Kentron Hellēnikēs kai Rōmaïkēs Archaiotētos, 1. OCLC: 159882150.
• Heywood, Colin, and Elizabeth Zachariadou. The Via Egnatia in the Ottoman Period: The Menzilhānes of the Ṣol Ḳol in the Late 17th/Early 18th Century. Rethymnon: Crete University Press, 1996.
• Kazazaki, Zoe. Monasteries of the Via Egnatia. [Heraklion Crete (Greece)]: [Greek Ministry of Culture], 1999. شابک ‎۹۶۰۳۸۶۰۰۴۲ (v.1); شابک ‎۹۷۸۹۶۰۳۸۶۰۰۴۴ (v.1).
• Kollaros, G. A. , E. G. Varagouli-Xidaki, A. G. Athanasopoulou-Kollarou, and G. S. Xidakis. 1988. "Via Egnatia: A Modern Engineering Approach to an Ancient Highway". The Engineering Geology of Ancient Works, Monuments and Historical Sites, Rotterdam, 1988. 3: 1705–1713.
• Lolos, Yannis. 2007. "Via Egnatia after Egnatius: Imperial Policy and Inter-regional Contacts". Mediterranean Historical Review. 22, no. 2: 273–293. ISSN 0951-8967. Abstract: The Via Egnatia, which linked Dyrrachium to Kypsela and ultimately to Byzantium/Constantinople, was the first Roman highway to be built east of the Adriatic. The studies published so far on this important road are devoted almost exclusively to its military importance, particularly during the Roman Republic. This author's goal instead was to assess the importance of the Egnatia at a political, social, and cultural level, by examining written sources (literary and epigraphical) and material remains. The article looks into the policy of Roman emperors regarding the Egnatia, and the role of the Via as a factor of commercial, social, and cultural interaction between the Italian peninsula and the Greek world, as well as among the cities and regions that it crossed. It also shows the contribution of the Egnatia to the spectacular development of certain cities and the parallel weakening of others, together with its impact upon the rural landscape.
• O'Sullivan, Firmin. The Egnatian Way. Newton Abbot: David and Charles, 1972. 264 pages.
• Romiopoulou, Catherine. 1974. "Un nouveau milliaire de la Via Egnatia". Bulletin De Correspondence Hellénique. 98, no. 2: 813–816.
• Samsaris, Dim. [۱] Δ. Κ. Σαμσάρης, Pennana, Ένας ρωμαϊκός σταθμός (mutatio) της Εγνατίας οδού, Dodona 15 (1986), 1, σ. ۶۹–۸۴.
• Sande, Siri. 2004. "The Petropigi Fortress: A Late Byzantine and Early Ottoman "Statio" on the Via Egnatia". Interaction and Isolation in Late Byzantine Culture / Ed. by Jan Olof Rosenqvist. 89–99. شابک ‎۹۱−۸۶۸۸۴−۱۲−۳.
• Tafel, Gottlieb Lukas Friedrich. De via Romanorum militari Egnatia qua Illyricum Macedonia et Thracia iungebantur: diss. geographica. 1837.
• Votýpka-Pecha, Josef, and Ladislav Vidman. 1959. "VIA EGNATIA MEZI ELBASANEM A OCHRIDSKÝM JEZEREM". Listy Filologické / Folia Philologica. 82, no. 2: 187–196. ISSN 0024-4457. Language: Czech. Abstract: Cette étude est l'œuvre de deux auteurs don't l'un (J. Votýpka-Pecha), en tant que médecin de l'expédition géologique tchécoslovaque en Albanie en 1957, a eu l'occasion de prospecter le terrain sur place. La première partie présente un bref compte-rendu de sa part, tandis que les deux auteurs répondent en commun de la partie suivante dans laquelle ces observations sont appréciées et confrontées avec la littérature. Il s'agit de l'établissement du tracé de la route romaine Via Egnatia et de l'identification des stations mantionnées dans différents itinéraires, entre l'actuel Elbasan et le Lac d'Okhrida, donc dans un secteur en bien des endroits d'accès difficile, qui pour cela avait été jusqu'ici peu prospecté. D'Elbasan (l'antique Scampa) la route longeait tout d'abord la rive droite du Shkumbin jusqu'au pont appelé aujourd'hui Ura e Haxhi Bëgarit (eventuellement Beqarit; station Genesis flumen, eventuellement mutatio Treiecto). De là, elle poursuivait le long de la rive gauche du fleuve, à travers le massif Polis, jusqu'à la commune de Qukës, où elle rencontrait à nouveau le Shkumbin; elle le franchissait sur un pont dont les vestiges sont encore visibles. C'est à peu près au point culminant du passage à travers le massif Polis, près de la commune de Babjë, que se trouvait la station Ad Dianam (mansio Grandavia). Près du pont de Qukës se trouvait la station In Candavia (mutatio in Tabernas, Tres Tabernas). A propos de l'identification de ces stations et du tracé de la route d'Elbasan jusqu'à Qukës il ne peut y avoir de doute, et dans l'ensemble, les auteurs s'accordent à ce sujet avec Miller (Itineraria Romana) ainsi qu'avec les études du chercheur albanais Adam de 1953. Mais ils diffèrent foncièrement dans l'établissement du tracé du secteur suivant; ils estiment que la route ne passait par par l'affluent de rive droite du Shkumbin (Perroj i Lingajce), mais qu'aussitôt après le pont elle grimpait sur le massif, traversait le territoire des communes de Skroskë, Pishkash et Rajcë, après quoi elle ne rejoignait la route actuelle que sur les crêtes dominant le lac (Karakoll). C'est pourquoi ils situent la station Pons Servili vers le passage de la rivière dans la commune de Rajcë. Ils s'appuient ce faisant sur les trouvailles antiques de ce tracé (un fragment de statue de Skroskë, des pièces de monnaie au pied du Pishkash) ainsi que sur les traditions locales, mais avant tout sur les vestiges conservés de la route antique entre les communes de Pishkash et de Rajcë. — Sur le premier plan, la Via Egnatia est indiquée par une ligne interrompue (. —), sur le second, dessiné d'après une vue aérienne, son tracé est indiqué au pied du mont Pishkash.
• Walbank, Frank W. 2005. "The Via Egnatia: Its Role in Roman Strategy". Da Apollonia E Dyrracgium Ad Herakleia Lynkestidos. OCLC: 887098540.
• Werner, Louis. 2015. "Via Egnatia: To Rome and Byzantium. Saudi Aramco World. July/August 2015. Pages 20–31.
• XEIDAKIS, G. S. , and E. G. VARAGOULI. 1997. "Design and Construction of Roman Roads: The Case of Via Egnatia in the Aegean Thrace, Northern Greece". Environmental & Engineering Geoscience. III, no. 1: 123–132. Abstract: Romans, the first real road designers, designed and constructed the first organized road system in Europe. This system was in use for almost 2,000 years with some parts still in use as secondary roads. Via Egnatia, the first highway to cross the Balkan Peninsula, was the first road built by Romans outside Italy. It was constructed in the second century B.C. The road began in Dyrrachium (modern Durrës), by the Adriatic sea, and passed through Serbia, Macedonia (Thessaliniki) and Thrace terminating at Cypsela (east of Evros river) and later extended up to Konstantinoupolis. The total length of the road from Dirrachium to Cypsela was about 750 km. From the study of sections of the road surviving in the Thrace region, Greece, it appears that the design and the construction of the road (in the area under discussion) was based on well-known specifications. Specifically, the road was always adapted to local topography, geomorphology and ground conditions. Thus the road avoided the difficult and unstable ground, the close curves and the steep grades. The thickness and the layering of the pavement varied according to the foundation conditions. In stable, rocky ground, the pavement consisted of only one layer of well-fitted cobble stones; whereas, in soft and unstable ground the soft soil was excavated and replaced by several layers of cobbles, gravels and rubbles held together with compacted sandy soil or lime mortar. Up to four stone layers have been found in an archaeological excavation in the road pavement in the Thrace area. Some layers were made waterproof by well-compacted clay soil. The thickness of the pavement varied from 25 cm to more than 150 cm. The materials used were mainly of local origin. The width of the road ranged from 4 m to 8 m, depending on the ground conditions and the traffic demand. In cities its width reached up to 20 m to accommodate the increased traffic. The horizontal curvature (curves) of the road was usually more than 100 m (R>100 m). Only in a few cases in mountainous areas curvatures of R = 10–20 m were found. The grade of the pavement normally was 1 to 2 percent, but in mountain regions gradients of 16 to 18 percent were observed. Gradients up to 20 percent were measured in a stretch of the road 2 km west of Kavala. The cross section of the pavement was convex, with grades perpendicular to its axis from 5 to 10 percent, for rapid drainage. Large rock blocks were placed at the sides of the pavement, raised above the surface, to prevent lateral spreading of the pavement and deterring carts and wagons from sliding off the road. A series of elongated rock blocks were constructed in the middle of the pavement, possibly for separating the opposite traffic. It is suggested that the remnants of this Roman road be preserved not only for their historic value, but also for their engineering significance.
• Zachariadou, Elizabeth A. The Via Egnatia under Ottoman rule (1380–1699). Rethymnon: Crete University Press, 1996.

پیوند به بیرون

• پرونده‌های رسانه‌ای مربوط به Via Egnatia در ویکی‌انبار