ناحیه جبال: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
Majidhenry (بحث | مشارکتها) جز ←جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباهیاب]]: داذ⟸داد برچسب: متن دارای ویکیمتن نامتناظر |
|||
خط ۵:
'''جبال''' جمع عربی لغت جبل (کوهستان یا تپه) نامی که عربها به منطقهای که قبلاً ماه ([[سرزمین ماد]]) که به آن [[عراق عجم]] هم گفته میشود که از [[عراق عرب]] - در جنوب بینالنهرین - تمایز داده شود<ref name="IOEDJIBAL">{{پک|Lockhart|1991|ک=DJIBĀL|ص=534}}</ref>
دلیل این نام گذاری، کوهستانهای آن - جز در ناحیه شمال شرقی اش - است. جبال از شرق به صحرای بزرگ خراسان، از جنوب خوزستان، از جنوب شرق استان فارس، از جنوب غرب عراق عرب، در شمال غرب آذربایجان و در شمال هم رشته کوههای البرز محدود
بر طبق [[اصطخری]] (۲۰۳
در سدههای نخست پس از اسلام و دوران حکومت [[اموی]] و [[عباسی]]، به منطقه کوهستانی غرب [[ایران]] '''جبال''' (به معنای ''کوهها'' یا ''رشتهکوه'') میگفتند. این ناحیه بین دو ناحیه [[عراق عرب]] (عراق کنونی) و [[عراق عجم]] (اصفهان و ری) قرار داشت.<ref>Janine et Dominique Sourdel, ''Dictionnaire historique de l'islam'', Éd. PUF, {{ISBN|978-2-13-054536-1|en}}, article ''Jibâl'', pp. 435-436</ref>
خط ۱۴:
== نامگذاری و جغرافیا ==
دلیل نامگذاری این منطقه به جبال، به خاطر کوهستانها و مکاننگاری سطح مرتفعش بود که دربرگیرنده مرکز سلسله کوهستان زاگرس و شامل مناطق کردستان و لرستان، بین رودخانه سفیدرود و سلسله کوهستان البرز در شمال و ناحیه پست خوزستان در جنوب میشود؛ در حالی که مرزهای غربی آن جایی است که سلسله کوههای زاگرس به دشت میانرودان و مرز شرقی آن به حاشیه کویر بزرگ مرکزی ([[دشت کویر]]) قرار دارد. در جغرافیای دیوانسالاری (مدیریت اجرایی) در دوران صدر اسلام، مرزهای آن تعییننشده و متغیر بود، ولی گاهی آن را به شهر ری در انتهای شمال شرقی اش مربوط میکردند. شهر ری در نیمه شاهراه عراق-خراسان بود که این شاهراه در شهر حلوان (در غرب ناحیه)، وارد ناحیه جبال میشد. در این زمال، جبال شامل شش شهر مهم بود: دیناور، قرمیسین، قارماسین (بعدها کرمانشاه)، همدان، قزوین، اصفهان و ری.<ref name="Iranica" />
== جبال در دوران اسلامی ==
خط ۲۴:
{{اصلی|عراق عجم}}
در آغاز قرن یازدهم میلادی و در دوران غزنویان و سلجوقیان، لفظ قدیمی «جبال» جای خود را به «عراق عجم» (یعنی عراق ایرانیها» داد تا از «عراق عرب» که همان میانرودان است، متمایز سازد. مورخین غزنوی، ابوالفضل بیهقی همیشه لفظ «عراق عجمی» برای غرب ایران به کار میبرد. شهابالدین یاقوت حموی مدخل مختصری در مورد جبال
== پانویس ==
{{پانویس|اندازه=کوچک|چپچین=بله|۲}}
== منابع ==
* نفیسی، سعید، بابک خرمدین، دلاور آذربایجان، به اهتمام عبدالکریم جریزه دار، انتشارات اساطیر،
{{چپچین}}
* {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Bosworth | نام =C. Edmund | پیوند نویسنده =کلیفورد ادموند باسورث | مقاله =JEBĀL | دانشنامه =[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] | جلد= | سال = | ناشر =Bibliotheca Persica Press | مکان =New York | شابک = | صفحه = | نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/jebal | تاریخ بازبینی = | نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}}
|