هرمز دوم: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات خانواده سلطنتی|name=هرمز دوم|succession=[[فهرست شاهنشاهان ساسانی#گاهشمار شاهنشاهان ساسانی|هشتمین شاهنشاه ساسانی]]|successor=[[آذرنرسی]]|predecessor=[[نرسی]]|religion=[[مزدیسنا]]|image=HormozdIISasanianCoinHistoryofIran.jpg|reign=۳۰۲ - ۳۰۹۳۰۲–۳۰۹|father=[[نرسی]]|mother=شاپوردختک|issue=[[آذرفرازگرد]]{{سخ}}زاماسپ{{سخ}}[[شاپور دوم]]{{سخ}}[[شاپور سکانشاه]]{{سخ}}هرمز{{سخ}}[[اردشیر دوم (ساسانی)|اردشیر دوم]]{{سخ}}هرمزدخت{{سخ}}[[آذرنرسی]]{{سخ}}آسای‌دخت|full name=هرمز دوم ساسانی|title=[[شاهنشاه]] [[ایران بزرگ|ایران]] و [[انیران]]|death_place=|image_size=270|death_date=۳۰۹ میلادی|birth_date=نامعلوم|birth_place=|spouse=ملکه ایفراهرمز|house=[[خاندان ساسان]] [[پرونده:Senmurv.svg|29px]]|caption=}}'''هرمز دوم'''،<ref name="iranica">{{یادکرد وب|نویسنده =A. Shapur Shahbazi |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/hormozd-ii |عنوان =HORMOZD II | ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۴ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> شاهنشاه ساسانی بود که از ۳۰۳ تا ۳۰۹ میلادی بر تخت شاهی نشست. شاپور دوم در سنگ‌نوشته خود در [[طاق بستان]] که به زبان [[پارسی میانه]] است، خودش را «پسر خدایگان مزداپرست، هرمز، شاهنشاه ایران و انیران»، نوهٔ نرسی معرفی می‌کند. آگاثیاس، طبری و دیگران این تبارنامه را درست شمرده‌اند. در سنگ‌نوشتهٔ اعطای مقام نرسه در [[نقش رستم]] در فارس، چهره‌ای که پشت شاه ایستاده به احتمال هرمز دوم است که جانشین او بوده است،بوده‌است، چرا که کلاه او همانند پروتمه یک جانور (اسب؟) نگاریده شده است،شده‌است، که این گونه کلاه بیشتر با شاهزادگان ساسانی که به عنوان جانشین گزینش شده‌اند مربوط است. بعید است که او در جنگ پدرش در برابر رومی‌ها شرکت کرده باشد، که این جنگ با شکست سنگین نرسه، دستگیر شدن همسر و چندین فرزندش به پایان رسید که برای بازگرداندن آنها ناچار شد چندین استان ایران را در ارمنستان و میان‌رودان به رومی‌ها بدهد.<ref name="iranica" />

هرمز دوم پیرو بر تخت نشستن، تاجی همانند تاج [[بهرام دوم]] برای خود برگزید. این تاج varəγna، عقاب سلطنتی را نشان می‌دهد (پرنده‌ای که نشان‌دهندهٔ ایزد بهرام است)، گویی آذین شده به [[مروارید]] دارد و نوک آن نیز مرواریدی جای دارد.<ref name="iranica" />

دربارهٔ دوران پادشاهی هرمز دوم دانسته‌های اندکی در دست است. اینگونه گفته شده استشده‌است که دوران شاهی او با خشونت آغاز شده و پس از آن هرمز دوم به شاهی میانه‌گرا و خردمند و گشاده‌دست با ناتوانان تبدیل شده استشده‌است. بر پایهٔ گفتهٔ ابوریحان بیرونی، او آزار [[مانویان]] را از سر گرفت. پابرجا کردن یک بخش روستایی (روستاگ) به نام کورنگ یا وَهیشت-هرمز در نزدیکی ایذج در بخش رام-هرمز (کوره) در [[خوزستان]] را از کارهای او شمرده‌اند. بر پایهٔ گفتهٔ [[ابوعلی بلعمی|بلعمی]]، او نیروهایی به سوریه فرستاد و از [[غسانیان]] درخواست باج و ساو کرد که به پشتیبانی از روم برخاسته بودند. شاه غسانیان پیش از آنکه نیروهای کمکی رومی سر برسند کشته شد، اما نیروهای او هرمز دوم را که در بیابانی شکار می‌کرد غافلگیر کرده و او را مرگبارانه زخمی کردند و پیرامون [[تیسفون]] را هم چپاول و تاراج کردند. به احتمال بالا، بزرگان کشور هنگامی که او در سرزمینی دوردست بوده استبوده‌است از فرصت بهره برده و او را کشته‌اند، چرا که آنها می‌خواستند فرزندان او را از رسیدن به شاهی بی‌بهره بگذارند. شواهدی از یک جنگ داخلی را می‌توان از سنگ‌نگاره از خود هرمز دوم در [[نقش رستم]] در فارس یافت. در این سنگ‌نگاره هرمز دوم بر پشت اسب نشسته استنشسته‌است که با یک نیزهٔ دراز دشمن خود را که یکسر زره‌پوش است و کلاه‌خودی دارد که بر آن آرم خانوادگی پاپک (شهیار (بیتخش) آلبانی در دوران بهرام دوم و نرسی) دیده می‌شود را نگونسار می‌کند.<ref name="iranica" />

در کتاب سده یازدهم میلادی به نام رویدادشمار Se’ert آمده استآمده‌است که هرمز دوم جنگی در برابر رومی‌ها به راه انداخت تا کین شکست پدر خویش را بستاند. رویدادنامهٔ Arbela نیز می‌گوید که هنگامی که هرمز دوم دید که قیصر روم مسیحیان را آزار می‌دهد، لشکری بزرگ گرد آورد و به سرزمین‌های روم تاخت و شهرهای بسیاری را به تاراج برد. اعتمادپذیر بودن رویدادنامهٔ Arbela پرسش‌برانگیز است و گزارشی که در رویدادشمار Se’ert آمده نیز در منبع دیگری نیامده است. می‌توان آن را تنها به این گونه گمانه‌پردازی کرد که احتمالاً بازتابی از تاخت آوردن هرمز دوم به سوریه بوده استبوده‌است.<ref name="iranica" />

از هرمز دوم هشت پسر به جا ماند که از میان آنها شاپور دوم از ۳۰۹ تا ۳۷۹ میلادی پادشاهی کرد. یکی از دختران او که هرمز-دُخت نام داشت، گفته شده استشده‌است که با شاهزاده ارمنی [[واهان مامیکونیان]] پیوند زناشویی بسته استبسته‌است.<ref name="iranica" />

از شاهان ساسانی هرمز دوم یگانه شاهی است که در سکه‌های او، صورت شاه و ملکه که از حیث وجاهت معروف بود، با یکدیگر نقش شده‌اند. این شاه به عدالت خواهیعدالت‌خواهی موصوف بود و به بسط دادگستری کوشید و بر آبادی ایران افزود ولی مدت سلطنت او کوتاه بود.<ref>پیرنیا، ص ۲۹۵</ref>

[[پرونده:HormazdII.jpg|چپ|300px|بندانگشتی|هرمز دوم بر روی سکه، در سمت چپ سکه، زیر پای هرمز [[صلیب شکسته]] نقش بسته استبسته‌است.]]

[[آذرنرسه]] (قرن سوم-309۳۰۹) نهمین پادشاه ساسانی

[[شاپور دوم]] (309-379۳۰۹–۳۷۹) دهمین پادشاه ساسانی

[[آدورفرازگرد]] (قرن چهارم-؟؟؟؟) فرماندار [[اربایستان]] جنوبی

[[شاپور سکانشاه]] (قرت چهارم-؟؟؟؟) شاه [[سکستان]]

[[اردشیر دوم (ساسانی)|اردشیر دوم]] (383۳۸۳-؟؟؟؟) یازدهمین پادشاه ساسانی

آسای دخت (قرن چهارم-؟؟؟؟) با اورنیر شاه اشکانی [[سلسله اشکانی آلبانیای قفقاز|آلبانیای قفقاز]] ازدواج کرد

هرمزدخت (قرن چهارم-؟؟؟؟) با واهان شاهزاده یشاهزادهٔ [[مامیکونیان]] ازدواج کرد