سراج‌الدین علی خان آرزو
سراج‌الدین علی خان (زادهٔ ۱۶۸۷ – ۲۶ ژانویهٔ ۱۷۵۶) که با تخلص آرزو هم شناخته می‌شود، شاعر و فرهنگ‌نویس اهل دهلی در دربار گورکانی بود.[۱] نوشته‌های او عمدتاً به زبان فارسی بود امّا ۱۲۷ رباعی به زبان اردو هم نگاشته‌است. او دایی میر تقی میر بود؛ همچنین استادِ او و میرزا محمد رفیع سودا، میرزا مظهر جان‌جانان و نجم‌الدین‌شاه مبارک‌ابرو بود.
| سراج‌الدین علی خان آرزو | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۶۸۷ آگره |
| درگذشت | ۲۶ ژانویهٔ ۱۷۵۶ لکهنو |
آرزو در آگره زاده شد؛ او فرزند میرزا حسام‌الدین بود که در دربار اورنگ‌زیب چندین مقام عالی داشت. آرزو به فارسی و عربی را از کودکی آموخت و علاوه‌بر آنها اردو و سانسکریت هم می‌دانست.[۲]
او نوشتن را از ۱۴ سالگی آغاز کرد و در سال ۱۷۱۹ به دهلی رفت. آناندرام مخلص او را به آصف جاه معرّفی کرد. او نیز به او شغلی درخور داد. آرزو در خانه‌اش مجالس شعرخوانی و مشاعره برگزار می‌کرد که شاعران زیادی مانند میر تقی میر را به خود جذب کرد. در سال ۱۷۵۴، او به لکهنو و سپس ایودیا که شهر جد پدریش بود رفت. سرانجام ۱۷۵۶ میلادی، مطابق با ۱۱۶۹ قمری، در لکهنو درگذشت و در وکیل‌پورای دهلی دفن شد.[۲]
آثار ویرایش
آثار آرزو عبارت هستند از:[۲]
- مجمع النفایس - تذکرہ شعرای زبان فارسی در شبه قارہ ھند۔
- مثمر - نخستین کتاب فارسی دربارۀ زبان‌شناسی و علم‌اللغه است.
- سراج‌الغت - فرهنگی فارسی که در آن ارتباط فارسی و سانسکریت بحث شده‌است.
- چراغ هدایت - فرهنگی از اصطلاحات و واژگانی که شعر شعرای فارسی به کار رفته‌است.
- دیوان غزل و قصیده‌ها
- دیوان آثار شیرازی
- مهبلات عظمی - رساله‌ای در نوای گفتار
- عطیه کبری - رساله‌ای در نوای گفتار
- معیارالافکار - رساله‌ای در دستور زبان
- پبام شوق - مجموعهٔ نامه‌ها
- جوش و خروش - مثنوی
- مهر و ماه
- عبرت فسانه
- گوکا ری کیال - شعری بلند در وصف آمدن بهار و جشن هولی
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Braj B. Kachru; Yamuna Kachru; S. N. Sridhar (27 March 2008). Language in South Asia. Cambridge University Press. p. 106. ISBN 978-0-521-78141-1.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Abida Samiuddin (2007). Encyclopaedic Dictionary of Urdu Literature. Global Vision Publishing Ho. p. 75. ISBN 978-81-8220-191-0.