زبان اردو

زبان رسمی پاکستان
(تغییرمسیر از اردو)

زبان اُردو (اردو: اُردُو) یک زبان هندوآریایی است که بیشتر در جنوب آسیا گفتگو می‌شود.[۹][۱۰] اردو زبان ملی و میانجی رسمی پاکستان است.[۱۱] اردو در هند یک زبان برنامه هشتم است که وضعیت، کارکرد و میراث فرهنگی آن توسط قانون اساسی هند به رسمیت شناخته شده‌است.[۱۲][۱۳] این زبان دارای وضعیت رسمی در چندین ایالت هند نیز هست.[۱۱]

اردو
اردوی معیار
اُردُو
Urdu example.svg
زبان بومی درهند و پاکستان
منطقهجنوب آسیا
شمار گویشوران
زبان مادری: ۶۸٫۶۲ میلیون  (۲۰۱۹)
زبان دوم: ۱۰۱٫۵۸ میلیون (۲۰۱۹)[۱]
گونه‌های نخستین
گویش‌ها
وضعیت رسمی
زبان رسمی در
 پاکستان
(ملی)

 هند
(رسمی)

زبان اقلیت
شناخته‌شده در
 آفریقای جنوبی (زبان حفاظت‌شده)[۷]
تنظیم‌شده توسطاداره ارتقای زبان ملی (پاکستان)
شورای ملی ارتقای زبان اردو (هند)
کدهای زبان
ایزو ۱–۶۳۹ur
ایزو ۲–۶۳۹urd
ایزو ۳–۶۳۹urd
گلاتولوگurdu1245[۸]
زبان‌شناسی59-AAF-q
{{{mapalt}}}
  زبان بیشینه
  زبان اقلیت
این نوشتار شامل نمادهای آوایی آی‌پی‌ای است. بدون پشتیبانی مناسب تفسیر، ممکن است علامت‌های سوال، جعبه یا دیگر نمادها را جای نویسه‌های یونی‌کد ببینید.

اردو به عنوان گونه معیار فارسی‌شده زبان هندوستانی توصیف شده‌است.[۱۴][۱۵] اردو و هندی دارای پایه واژگان مشترک هندوآریایی و همانندی‌های واجی و نحوی بسیار هستند که این باعث می‌شود که آن‌ها در گفتار محاوره‌ای برای یکدیگر قابل درک باشند.[۱۶][۱۷] اردوی رسمی واژگان ادبی و فنی و برخی ساختارهای دستوری ساده را از فارسی می‌گیرد،[۱۸] در حالی که هندی رسمی این‌ها را از سانسکریت می‌گیرد.[۱۸] زبان اردو بیش از نیمی از واژگان (به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم) و بخش عمده دستور زبان و الفبا و شعر خود را از زبان پارسی گرفته‌است. امروزه زبان هاي فارسي و اردو از جمله نزديك ترين زبان هاي جهان به يكديگر به شمار مي روند. زبان اردو چون در محيط زبان فارسي باليده و رشد کرده است، به شدت تحت تاثير اين زبان قرار گرفته است. اين تاثير به ويژه در ادبيات اردو تا آن حد است كه شعر اردو را پرتویی از شعر فارسي شمرده اند. ادبيات اردو در زير بال شعر فارسي پرورش يافته، از اين مادرخوانده نظم و نثر، سبك و مضمون، بحر و وزن و قافيه و شكل را به ارث برده و مخصوصا الفاظش به طور کامل از فارسي نشات گرفته است.[۱۹]

اردو در سده هجدهم به زبان ادبی تبدیل شد و دو گونه معیار مشابه از آن در دهلی و لکهنو پدید آمد. از سال ۱۹۴۷ گونه معیار سوم آن نیز در کراچی پدید آمده‌است.[۲۰][۲۱] دکنی، گونه کهن‌تری که در گذشته در جنوب استفاده می‌شد، هم‌اکنون منسوخ شده‌است.[۲۱]

در سال ۱۸۳۷ هنگامی که کمپانی هند شرقی اردو را به جای فارسی، زبان دربار امپراتوری‌های اسلامی هند انتخاب کرد، این زبان به عنوان زبان اداری کمپانی در سراسر شمال هند انتخاب شد.[۲۲] عوامل مذهبی، اجتماعی و سیاسی که در دوره استعمار به وجود آمدند منجر به تمایز میان اردو و هندی و ستیز اردو و هندی شدند.[۲۳]

طبق برآورد ناسیونال انسکلوپدین در سال ۲۰۱۰، اردو بیست و یکمین زبان نخست پرگویشور در جهان بود که ۶۶ میلیون نفر آن را به عنوان زبان مادری خود صحبت می‌کردند.[۲۴] طبق تخمین‌های اتنولوگ در سال ۲۰۱۸، اردو یازدهمین زبان پرگویشور جهان با ۱۷۰ میلیون گویشور کل، شامل کسانی که به آن به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند، بود.[۲۵]

تاریخچهویرایش

 
Lashkari Zaban title in Nastaliq script

تا پیش از دوران تیموریان زبان فارسی در شبه قاره هند، به عنوان زبان داد و ستد فراگیر شده بود (نگاه به: زبان فارسی در شبه قاره هندوستان). پس از آنکه نوادگان تیمور لنگ، امپراتوری مغولی هند یا گورکانیان هند را ایجاد کردند زبان فارسی زبان رسمی این امپراتوری بزرگ شد. در سده‌های ۱۰ و ۱۱ میلادی، سربازان زیادی به ناحیه سند آمدند که به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی و … سخن می‌گفتند. در طول سالیان دراز از آمیزش این زبان‌ها با هم و با زبان محلی مردم، زبان اردو فراگیر شد. اردو واژه‌ای تُرکی[۲۶][۲۷][۲۸] و به معنی لشکر است و بیانگر زبانی است که در میان سربازان رایج شد.[۲۹]

دستور زبانویرایش

از نظر دستور زبان تا اندازه زیادی همانند پارسی است. برای نمونه در این زبان کارواژه‌ها (فعل‌ها) در پایان جمله‌ها می‌آیند. مانند زبان پارسی دارای حرف تعریف نبوده و گاهی واژه یک پیش از اسم‌ها نقش حرف تعریف را دارد.

الفبای اردوویرایش

نوشتار اصلی: الفبای اردو

پارسی باستان و پارسی میانه بر زبانهای تمدن دره سند اثرات زیادی داشته‌است. فارسی اثرات زیادی بر سایر زبان‌های همسایه ایران گذاشته‌است به‌خصوص بر زبان‌های هندی - اردو - عربی- ترکی.[۳۰] الفبای اردو بر پایه الفبای پارسی بنیان نهاده شده که با افزودن چهار حرف دیگر به الفبای فارسی تشکیل شده‌است. این چهار حرف عبارت‌اند از:[۳۱] ٹ، ڈ، ڑ، ٹ، ڈ، ڑ، ی (ی). حرف «هـ» دوچشم نیز در اردو با قلمی دیگر به‌صورت: «ه» نمایش داده می‌شود.

واژگان اردوویرایش

نوشتار اصلی: واژگان اردو

در برخی متون تا ۷۰ درصد واژگان زبان اردو، فارسی است. سید احمد دهلوی میزان آن را حدود ۳۰ درصد می‌داند. همیرا شهباز استادیار یکی از دانشگاه‌های پاکستان اعتقاد دارد ۶۰ درصد کلمات زبان اردو فارسی است. زمانی بیش از هشتاد یا نود درصد کلمات تشکیل دهنده زبان اردو واژگان فارسی یا عربی بوده‌است. ورود واژگان و عبارات انگلیسی و زبان‌های بومی به زبان اردو این نسبت‌ها را برهم زده و در فرهنگ لغت اردوی «فیروزاللغات» واژه‌ها و ترکیب‌های فارسی بیش از بیست‌وپنج درصد نیست. بررسی زبان اردو نشان می‌دهد که تأثیر زبان فارسی بر اردو اگرچه برای گسترش دامنهٔ ادبیات در این زبان بوده ولی این اثرپذیری دایرهٔ گسترده‌ای داشته و شامل اسامی، افعال، حروف، محاورات، تشبیهات، استعاره‌ها، ترکیب‌ها و ضرب‌المثل‌ها می‌شود. مشترکات فارسی و اردو بسیار زیاد است و زبان فارسی نه تنها بر اردو بلکه بر دیگر زبان‌های پاکستان نیز اثرات عمیق بر جای گذاشته‌است. نخستین زبانی که در شبه قاره و پاکستان از فارسی بسیار متأثر گردید، زبان پنجابی بود. زبان پنجابی بدون واسطه با زبان فارسی ارتباط برقرار کرد و از آمیزش آنها چنان خمیرمایه‌ای آماده کرد که چون به دهلی رسید زبان اردو به وجود آمد.[۳۲][۳۳] طبق تخمین دیگر ۶۰ درصد واژگان زبان اردو از فارسی گرفته شده‌است.[۳۴]

اردو ایرانی شده- اسلامی سازی زبان هندوستانی است. اردو گویشی از این زبان است که در پاکستان به کار می‌رود، با خط فارسی - عربی نوشته می‌شود و مملو از واژگان تخصصی و ادبی فارسی و واژگان عربی (راه یافته از طریق زبان فارسی) است. اما هندی گویشی است که در هندوستان به کار می‌رود و با خط دیواناگری نوشته می‌شود و در انتخاب واژگان تخصصی و ادبی بر زبان سانسکریت تکیه می‌کند. زبان واحد هندوستانی از لحاظ مجموع گویشوران چهارمین زبان جهان است. اردو زبان مادری کمتر از هشت درصد مردم پاکستان است، اما نزدیک به نود درصد مردم این کشور اردو را بلدند و می‌توانند به این زبان صحبت کنند. لازم است ذکر شود که برخی از مردم افغانستان هم به این زبان صحبت می‌کنند.

جستارهای وابستهویرایش

پانویسویرایش

  1. ↑ Urdu at اتنولوگ (22nd ed., 2019)
  2. ↑ Hindustani (2005). Keith Brown, ed. Encyclopedia of Language and Linguistics (2 ed.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
  3. ↑ Gaurav Takkar. "Short Term Programmes". punarbhava.in. Archived from the original on 15 November 2016. Retrieved 29 March 2015.
  4. ↑ "Indo-Pakistani Sign Language", Encyclopedia of Language and Linguistics
  5. ↑ "Urdu is Telangana's second official language". The Indian Express. 16 November 2017. Retrieved 27 February 2018.
  6. ↑ "Urdu is second official language in Telangana as state passes Bill". The News Minute. 17 November 2017. Retrieved 27 February 2018.
  7. ↑ "Constitution of the Republic of South Africa, 1996 - Chapter 1: Founding Provisions". www.gov.za. Retrieved 6 December 2014.
  8. ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Urdu". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  9. ↑ The Editors of Encyclopaedia Britannica (5 December 2019), Urdu language, Encyclopaedia Britannica, retrieved October 17, 2020, member of the Indo-Aryan group within the Indo-European family of languages. Urdu is spoken as a first language by nearly 70 million people and as a second language by more than 100 million people, predominantly in Pakistan and India. It is the official state language of Pakistan and is also officially recognized, or “scheduled,” in the constitution of India.
  10. ↑ Urdu (n), Oxford English Dictionary, June 2020, retrieved 11 September 2020, An Indo-Aryan language of northern South Asia (now esp. Pakistan), closely related to Hindi but written in a modified form of the Arabic script and having many loanwords from Persian and Arabic.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Muzaffar, Sharmin; Behera, Pitambar (2014). "Error analysis of the Urdu verb markers: a comparative study on Google and Bing machine translation platforms". Aligarh Journal of Linguistics. 4 (1–2): 1. Modern Standard Urdu, a register of the Hindustani language, is the national language, lingua-franca and is one of the two official languages along with English in Pakistan and is spoken in all over the world. It is also one of the 22 scheduled languages and officially recognized languages in the Constitution of India and has been conferred status of the official language in many Indian states of Bihar, Telangana, Jammu and Kashmir, Uttar Pradesh, West Bengal and New Delhi. Urdu is one of the members of the new or modern Indo-Aryan language group within the Indo-European family of languages.
  12. ↑ Gazzola, Michele; Wickström, Bengt-Arne (2016). The Economics of Language Policy. MIT Press. pp. 469–. ISBN 978-0-262-03470-8. Quote: "The Eighth Schedule recognizes India’s national languages as including the major regional languages as well as others, such as Sanskrit and Urdu, which contribute to India’s cultural heritage. … The original list of fourteen languages in the Eighth Schedule at the time of the adoption of the Constitution in 1949 has now grown to twenty-two."
  13. ↑ Groff, Cynthia (2017). The Ecology of Language in Multilingual India: Voices of Women and Educators in the Himalayan Foothills. Palgrave Macmillan UK. pp. 58–. ISBN 978-1-137-51961-0. Quote: "As Mahapatra says: “It is generally believed that the significance for the Eighth Schedule lies in providing a list of languages from which Hindi is directed to draw the appropriate forms, style and expressions for its enrichment” … Being recognized in the Constitution, however, has had significant relevance for a language's status and functions.
  14. ↑ Gibson, Mary (13 May 2011). Indian Angles: English Verse in Colonial India from Jones to Tagore. Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-4358-3. Bayly's description of Hindustani (roughly Hindi/Urdu) is helpful here; he uses the term Urdu to represent "the more refined and Persianised form of the common north Indian language Hindustani" (Empire and Information, 193); Bayly more or less follows the late eighteenth-century scholar Sirajuddin Ali Arzu, who proposed a typology of language that ran from "pure Sanskrit, through popular and regional variations of Hindustani to Urdu, which incorporated many loan words from Persian and Arabic. His emphasis on the unity of languages reflected the view of the Sanskrit grammarians and also affirmed the linguistic unity of the north Indian ecumene. What emerged was a kind of register of language types which were appropriate to different conditions. ...But the abiding impression is of linguistic plurality running through the whole society and an easier adaptation to circumstances in both spoken and written speech" (193). The more Persianized the language, the more likely it was to be written in Arabic script; the more Sanskritized the language; the more likely it was to be written in Devanagari.
  15. ↑ Basu, Manisha (2017). The Rhetoric of Hindutva. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-14987-8. Urdu, like Hindi, was a standardized register of the Hindustani language deriving from the Dehlavi dialect and emerged in the eighteenth century under the rule of the late Mughals.
  16. ↑ Gube, Jan; Gao, Fang (2019). Education, Ethnicity and Equity in the Multilingual Asian Context. انتشارات اسپرینگر. ISBN 978-981-13-3125-1. The national language of India and Pakistan 'Standard Urdu' is mutually intelligible with 'Standard Hindi' because both languages share the same Indic base and are all but indistinguishable in phonology.
  17. ↑ Clyne, Michael (24 May 2012). Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations. Walter de Gruyter. p. 385. ISBN 978-3-11-088814-0. With the consolidation of the different linguistic bases of Khari Boli there were three distinct varieties of Hindi-Urdu: the High Hindi with predominant Sanskrit vocabulary, the High-Urdu with predominant Perso-Arabic vocabulary and casual or colloquial Hindustani which was commonly spoken among both the Hindus and Muslims in the provinces of north India. The last phase of the emergence of Hindi and Urdu as pluricentric national varieties extends from the late 1920s till the partition of India in 1947.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Kiss, Tibor; Alexiadou, Artemis (10 March 2015). Syntax - Theory and Analysis. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 1479. ISBN 978-3-11-036368-5.
  19. ↑ https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=106606
  20. ↑ Schmidt, Ruth Laila (8 December 2005). Urdu: An Essential Grammar. روتلج. ISBN 978-1-134-71319-6. Historically, Urdu developed from the sub-regional language of the Delhi area, which became a literary language in the eighteenth century. Two quite similar standard forms of the language developed in Delhi, and in Lucknow in modern Uttar Pradesh. Since 1947, a third form, Karachi standard Urdu, has evolved.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ Mahapatra, B. P. (1989). Constitutional languages. دانشگاه لاوال. p. 553. ISBN 978-2-7637-7186-1. Modern Urdu is a fairly homogenous language. An older southern form, Deccani Urdu, is now obsolete. Two varieties however, must be mentioned viz. the Urdu of Delhi, and the Urdu of Lucknow. Both are almost identical, differing only in some minor points. Both of these varieties are considered 'Standard Urdu' with some minor divergences.
  22. ↑ Metcalf, Barbara D. (2014). Islamic Revival in British India: Deoband, 1860-1900. Princeton University Press. pp. 207–. ISBN 978-1-4008-5610-7. The basis of that shift was the decision made by the government in 1837 to replace Persian as court language by the various vernaculars of the country. Urdu was identified as the regional vernacular in Bihar, Oudh, the North-Western Provinces, and Punjab, and hence was made the language of government across upper India.
  23. ↑ Ahmad, Rizwan (1 July 2008). "Scripting a new identity: The battle for Devanagari in nineteenth century India". Journal of Pragmatics. 40 (7): 1163–1183. doi:10.1016/j.pragma.2007.06.005.
  24. ↑ Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" (The World's 100 Largest Languages in 2007), in Nationalencyklopedin. Asterisks mark the 2010 estimates بایگانی‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine for the top dozen languages.
  25. ↑ "What are the top 200 most spoken languages?". Ethnologue. 3 October 2018. Retrieved 3 December 2019.
  26. ↑ "urdu | Origin and meaning of the name urdu by Online Etymology Dictionary". www.etymonline.com. p. Urdu-official language of Pakistan, 1796, formerly also known as Hindustani, from Urdu urdu "camp," from Turkish ordu (source of horde); short for zaban-i-urdu "language of the camp. Retrieved 2021-02-10.
  27. ↑ The Written languages of the world: a survey of the-degree and modes of use, Volume 2, Part 1 Université Laval. Centre international de recherches sur le bilinguisme p602: "The original Turkic word "Ordu" meant "tent" or "home". The Persianized "Urdu" came to indicate "camp" or "court". Thus the respectable language of the rulers came to be known as simply "Zaban-e-urdu" and finally Urdu, which as a general".
  28. ↑ The Century Dictionary Supplement - جلد 12 - صفحه 905.
  29. ↑ en:History of Urdu
  30. ↑ تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات شبه قاره هند. دکتر عجم [۱] آفتاب
  31. ↑ ur:تختی جیم ویکی‌پدیای اردو
  32. ↑ http://atraknews.com/new.aspx?id=28151
  33. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/04/27/99817/زبان-فارسی-در-پاکستان-هرجا-می-رویم-زودتر-از-ما-زبان-فارسی-رفته-است
  34. ↑ http://www.iranchamber.com/literature/articles/language_of_armies.php

منابعویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_اردو&oldid=31303256»