ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های برگزیده/کرکس سیاه

کرکس سیاه

برگزیده شد

با توجه به این که مقاله در ویکی‌پدیای انگلیسی هم برگزیده است، و نسخهٔ فارسی حاصل ترجمهٔ نسخهٔ انگلیسی است، بررسی برگزیدگی از جهت معیارهایی مثل جامعیت و مانعیت و کیفیت منابع وقت زیادی نبرد. بیشتر تمرکز بررسی‌کننده روی کیفیت متن و رعایت شیوه‌نامه‌ها بود که با کمک نامزدکنندگان مشکلاتش رفع شد. مقاله برگزیده شد. — حجت/^بحث ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC)

بحث زیر بسته شده است. لطفاً آن را تغییر ندهید. ادامهٔ دیدگاه‌ها باید در صفحهٔ بحث مناسب ثبت شوند. نباید ویرایش دیگری در این ریسه انجام شود.

---

کرکس سیاه (ویرایش • تاریخچه • بحث • پی‌گیری)

نامزدکنندگان: Hosein (بحث • مشارکت‌ها) و AMIN TREX (بحث • مشارکت‌ها) ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۲۱ (UTC)

بررسی‌کننده: — حجت/^بحث

با تشکر از زحمات @محمد67: گرامی که زحمت خوبیده کردن مقاله را کشیدند، مقاله با کمی کار و راهنمایی‌های عزیزان به نظرم بتواند معیارها را داشته باشد. Hoxein (بحث) ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۳۵ (UTC)

@Roozitaa: سلام. اگر فرصت دارید در تعطیلات پایان سال میلادی این مقاله را بررسی کنید.--سید (بحث) ‏۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۴ (UTC)

بررسی حجت (۱)

@Hosein: برای شروع، دیباچهٔ مقاله را بازخوانی کردم. یکی از ویژگی‌های مقاله‌های برگزیده، رعایت دقیق شیوه‌نامه‌هاست. این مقاله هنوز از این جهت کار دارد.

ویرایش‌هایم بر دیباچه را ببینید. استفاده از نقش‌نمای اضافه («هٔ») در تمام موارد لازم برای پیروی از دستور خط، پرهیز از فعل «می‌باشد» (که جایگزینی ناشایست برای فعل «است» به شمار می‌رود)، استفادهٔ مناسب از نقطه‌گذاری به خصوص کاما و نقطه‌ویرگول، استفاده از نویسهٔ صحیح برای خط تیره و درج فاصله هم قبل و هم بعد از خط تیره، همگی مواردی هستند که در شیوه‌نامه‌ها به آن‌ها اشاره شده و رعایت نشده بودند. در همین پارگراف، به شیوه‌نامه‌های مناسب پیوند دادم؛ کلیک کنید و بخوانید.

راه پسندیده‌تر این است که خودتان شیوه‌نامه‌ها را بخوانید و مقاله را اصلاح کنید بعد خبر بدهید که من دوباره بررسی کنم. راه دوم این است که بخواهید من متن را بررسی کنم یا از یک نفر دیگر (مثل کاربر:Taddah) کمک بگیرید. تصمیم‌تان را اعلام کنید تا بیشتر وقت بگذارم. — حجت/^بحث ‏۱۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۵۰ (UTC)

@Huji ممنون و متشکر. من یک دور متن را از نظر شیوه‌نامه چک کردم و اشکالاتی که به چشمم آمد را رفع کردم. اگر به نظرتان همچنان جای کار دارد شاید بشود در خلال بررسی‌های بعدی رفعشان کرد. به هر حال مشتاق ادامۀ بررسی‌ها هستیم. Hosein (بحث) ‏۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۵۵ (UTC)

@Hosein: ممنون، بهتر شد. مطالعه را ادامه می‌دهم و تغییرات پیشنهادی را اینجا فهرست می‌کنم. — حجت/^بحث ‏۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۳۶ (UTC)

بررسی حجت (۲)

مهم‌ترین نقص این مقاله آن است که منبع فارسی می‌خواهد و ندارد. همهٔ مقاله‌های ترجمه‌ای لزوماً منبع فارسی نمی‌خواهند؛ اما این یکی می‌خواهد، چنانکه در نکتهٔ اول توضیح دادم.

• الگوی اشتباه نشود در بالای مقاله، به درستی استفاده نشده‌است. آیا در فارسی کسی کرکس سیاه را با دال سیاه اشتباه می‌کند؟ در انگلیسی چنین اشتباهی کاملاً ممکن است: اگر کسی دنبال black vulture باشد ممکن است دنبال معنای قدیمی آن واژه باشد که امروزه کمتر به آن black vulture می‌گویند (منظور همان cinereous vulture است که فارسی‌اش می‌شود دال سیاه). اما آیا شواهدی دارید که در فارسی هم اصطلاح کرکس سیاه چنین ابهامی داشته باشد؟ از یک سو، بعید است چنین باشد، چرا که دال سیاه بومی غرب ایران بوده‌است ولی کرکس سیاه اساساً بومی آمریکاست و چرا باید برای پرنده‌ای که احتمالاً تا چند دهه پیش نمی‌شناختیم نام فارسی داشته باشیم؟ از سوی دیگر، محتمل است که چنین ابهامی وجود داشته باشد چرا که احتمالاً به آنی که بومی ایران بوده «کرکس سیاه» گفته می‌شده هر چه باشد هم کرکس است و هم سیاه. این را باید از طریق منابع فارسی تعیین تکلیف کنید.
• برخی از منابع انگلیسی به شکل نادرستی درج شده‌اند و در متن منبع، ترکیب فارسی و انگلیسی داریم که شایسته نیست. مثلاً منبع شمارهٔ ۲ که خودش و عنوانش انگلیسی است اما جزئیاتش مثل «تاریخ بازدید» و «تاریخ بایگانی» به فارسی هستند. از الگوی صحیح باید استفاده کنید (cite web به جای یادکرد وب).

@Huji: فکر می‌کنم اشکال فوق برطرف شد منتها اگر ربات، ارجاعات را یکبار گروه‌بندی می‌کرد (که کار نمی‌کند)، بهتر می‌شد. البته خودم بخش منابع برایم از حیث ترتمیز بودن ایده‌آل نیست ولی دست‌کم اشکال فوق برطرف شد. -- Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۲۲ (UTC)

• «جزو» غلط رایج املایی است که از چشم خودم هم بار اول پنهان مانده بود. «جزء» صحیح است. «برخلاف کرکس‌های بر قدیم که جزء خانوادهٔ بازان [هستند] ...» و یک بار دیگر هم پایین‌تر در بخش حفاظت‌های قانونی.
• «معمولاً طول آن ۶۵ سانتی‌متر، گستردگی دو سر بال‌هایش ۱٫۵ متر، و بین ۲ تا ۲٫۷۵ کیلوگرم وزن دارد.» وقتی فعلی را به قرینهٔ لفظی حذف می‌کنید، باید آن فعل با تمام جمله‌های ناتمام قبلی سازگار باشد. جملهٔ «معمولاً طول آن ۶۵ سانتی‌متر دارد، گستردگی دو سر بال‌هایش ۱٫۵ متر دارد، و بین ۲ تا ۲٫۷۵ کیلوگرم وزن دارد» صحیح نیست، هست؟ فعل «است»‌ باید در جای درست به کار می‌گرفتید. مثلاً «معمولاً طول آن ۶۵ سانتی‌متر و گستردگی دو سر بال‌هایش ۱٫۵ متر است و بین ۲ تا ۲٫۷۵ کیلوگرم وزن دارد.» (توجه کنید که تمام کاماها هم حذف شدند).
• «عنبیهٔ چشم این جانور به رنگ قهوه‌ای است» حاوی حشو است؛ نه «به رنگ» لازم است نه «چشم». خلاصه‌ترش هم یک جملهٔ کامل است: «عنبیهٔ این جانور قهوه‌ای است». اگر نگران این هستید که اشتباهی «عنبیهٔ این جانورِ قهوه‌ای است» خوانده شود، طبق وپ:کاما می‌توانید بنویسید «عنبیهٔ این جانور، قهوه‌ای است».
• «پاهای این پرنده سفید مایل به خاکستری است،[۵] و دارای دو انگشت» ناقض وپ:کاما است. پیش از واو ربط در فارسی کاما نمی‌گذاریم.
• «دارای دو انگشت بلند در جلوی هر پا و انگشتانی کوچک در پشت پا است» چند انگشت در عقب دارد؟ اگر مقدارش ثابت نیست و از پرنده‌ای به پرندهٔ دیگر فرق دارد، حدودش را ذکر کنید (مثلاً‌«بین ۲ تا ۴ انگشت کوچک در پشت پا»).

اساساً اشتباه عجیب ترجمه در هنگام خوبیدگی بود که اصلاح کردم. در منابع چیزی راجب تعداد انگشت‌های عقب نیافتم که به صراحت عدد بگوید (اگرچه در تصاویر مشخص است که دو انگشت در جلو و دو انگشت در عقب دارد، عقب یا جلو بودنش هم وقتی واضح می‌شود که به چیزی چنگ بزند)؛ در منبعی که در مقاله ذکر شده هم تایید کرده که انگشتانش مشابه همۀ کرکس‌های بر جدید است. حتی اینجا هم با اینکه به زیبایی کشیده اما باز هم عدد نیاورده. -- Hosein (بحث) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۵۷ (UTC)

• «پاها صاف، نسبتاً ضعیف و توانایی کمی در چنگ زدن دارند؛» باز اشکال از نظر حذف فعل به قرینهٔ لفظی دارد. فعل جملهٔ اول که «دارند» نیست. باید بنویسید «پاهایش صاف و نسبتاً ضعیف هستند و توانایی کمی در چنگ زدن دارند؛»
• «پوستِ بدون پر کرکس سیاه در نواحی سر و گردن، می‌تواند با دفع گرمای بدن او در ارتباط باشد» ترجمهٔ جالبی نیست. بهتر است بنویسید «بدون پر بودن پوست کرکس سیاه در نواحی سر و گردن، می‌تواند با دفع گرمای بدن او در ارتباط باشد».
• «ریشه و پرهای اولیه به رنگ سفیدند» ریشه در اینجا یعنی چه؟ اگر منظور ریشهٔ پر (چیزی شبیه به ریشهٔ مو) است هم جمله کمی انشا بدی دارد (فکر کنم «ریشهٔ پرها و پرهای اولیه به رنگ سفیدند» بهتر باشد) و هم این که خوب است به مقاله‌ای مناسب پیوند داده شوند تا خواننده با مفهوم ریشه آشنا شود.

مقصود همان بخش انتهاییِ توخالی پر است که به پوست می‌چسبد به آن Calamus یا Quill می‌گویند، ولی متاسفانه مقاله‌ای در ویکی‌ها از آن یافت نکردم برای پیوند دادن -- Hosein (بحث) ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۳:۵۴ (UTC)

• «دم کوتاه و مربع شکل است و به سختی از بال‌های پرنده پایین‌تر می‌آید» را می‌توان «دمِ کوتاه ...» خواند. برای پرهیز از آن، و چنانکه کلاً در فارسی رایج‌تر است، ضمیر ملکی استفاده کنید: «دمش کوتاه و ...». در انگلیسی این ضمایر ملکی را می‌اندازند اما در فارسی مرسوم است نگاهشان داریم. در جمله‌های قبل و بعدش هم می‌توانید به جای «بال‌ها گسترده ...» از «بال‌هایش گسترده ...» یا به جای «در سرتاسر بدن پرهای سفید داشت» از «در سرتاسر بدنش پرهای سفید داشت» استفاده کنید و نظایر آن. حدود پنج یا شش جمله به این شکل قابل تغییر هستند.
• «این کرکس یک پرندهٔ زال (آلبینیسم) نبود» از نظر انشایی قشنگ نیست. «زال» صفت است اما «آلبینیسم» اسم است. می‌توانید بنویسید «زال (دارای آلبینیسم)» یا «زال (آلبینو)».
• این نکته که کرکس سیاه جزئی از «کرکس‌های بر جدید» است در دیباچه بود اما در متن نبود. افزودمش و برچسب {{مدرک}} زدم تا برایش مدرک مناسب بیاورید. تا جایی که من فهمیدم، کرکس‌های بر جدید یک دسته‌بندی رسمی (مثل تیره و راسته و گونه) نیز بلکه مجموعه‌ای است از هفت گونه که از پنج راستهٔ مختلفند. پس لطفاً منبعی به کار بگیرید که تعریف کرکس‌های بر جدید را در خود داشته باشد. شاید همان منبع شمارهٔ ۱۷ برای اینجا هم مناسب باشد، شاید هم نه.
• در بخش طبقه‌بندی، به دسته‌بندی قدیم و جدید اشاره کردید، اما توضیح ندادید که چه زمان و چرا این دسته‌بندی تغییر یافته‌است. آیا دسته‌بندی قبلی هنوز مورد استفاده است یا منسوخ شده؟

@Huji: توضیحات جدیدی اضافه شد اما اگر زمان این یافته‌های جدیدتر را بخواهم نام ببرم میشود دهۀ ۲۰۱۰، منتها چون حس می‌کردم خیلی تعداد تاریخ‌ها زیاد می‌شود و جلوۀ خوبی ندارد به ذکر کلمۀ امروزه بسنده کردم، اگر نیاز است زمان را هم ذکر کنم.

نکتۀ دیگر اینکه اساساً طبقه‌بندی سنتی را حذف کردم (البته ایراد ظاهری هم داشت) چرا که آن را برای خواننده مفید نمی‌دانم. اگر قرار است طبقه‌بندی کرکس‌های بر جدید ذیل شاهین‌سانان (که منسوخ شده) را با نمودار نشان بدهیم چرا ذیل لک‌لک‌سانان را نشان ندهیم و چرا ذیل لاشخورسانان نه. اگر همۀ اینها را هم نمودار کنیم، با شرط مانعیت یک مقالۀ برگزیده در تضاد است. -- Hosein (بحث) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۱۰ (UTC)

• در نمودار دسته‌بندی قدیم، شاخهٔ بالاتر (شاهینان) را ذکر کرده‌اید اما در نمودار دسته‌بندی جدید نکرده‌اید. به نظر من خوب است که شاخهٔ بالاتر ذکر شود (در اینجا، شاخهٔ بازسانان)، حتی اگر در متن آمده باشد. این کار، مقایسهٔ دو نمودار را بهبود می‌بخشد.
• به کرکس‌های بر قدیم هم اشاره‌هایی شده ولی به نظر من هنوز مبهم است. شاید خوب باشد که در نمودارهای طبقه‌بندی قدیم و جدید، یک شاخه هم برای کرکس‌های بر قدیم در جای مناسب بیفزایید (لازم نیست زیرشاخه‌هایش را بیفزایید) تا مقایسه‌شان راحت‌تر شود.
• در مورد کرکس سیاه آند نوشتید «این زیرگونه را با نام نیز می‌نامند» که معنا نمی‌دهد. اصلاح کنید.
• «همانند دیگر کرکس‌ها، این کرکس نقش بسیار مهمی در زیست‌بوم‌های مستعد مرداری دارد که در صورت نبود اینگونه پرندگان زمینه گسترش اینگونه پرندگان خواهد بود» قسمت دوم جمله معنا نمی‌دهد. اصلاح کنید.
• در نگارش حروف اضافهٔ مرکب هماهنگ باشید. یک جا «به‌طوری‌که» را با فاصلهٔ مجازی نوشتید و جایی دیگر «در حالی که» را با فاصلهٔ کامل. ضمناً پیش از حروف اضافهٔ مرکب باید کاما بگذارید (همین «در حالی که» قبلش کاما ندارد).
• «این پرنده از هیچ‌گونه ماده‌ای برای داخل لانه‌اش استفاده نمی‌کند» احتمالاً منظور «هیچ ماده ای جز چوب» است، نه؟
• «گلیف کرکس اغلب در حال حمله به انسان نشان داده می‌شود» واژهٔ «گلیف» به پیوند نیاز دارد.
• یکی دو مورد دیگر هم بود که خودم برایتان اصلاح کردم.

سوای بحث‌های بالا که عمدتاً ویرایشی است و بعضاً محتوایی، مشکل دیگری در مقاله نیافتم.

موارد جدید را زیر قبلی‌ها افزودم که پراکنده نشود. — حجت/^بحث ‏۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۲۴ (UTC)

جناب AMIN TREX عرض ادب؛ به نظر می‌رسد مقاله راه چندانی تا حد مطلوب نداشته باشد، اگر فرصت دارید موارد باقیمانده و ادامۀ بررسی‌ها با شما باشد. ارادتمند. Hosein (بحث) ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۲ (UTC)

جناب @AKhaleghizadeh از شما هم دعوت می‌کنم دربارۀ مورد اول جناب حجت (پیرو الگوی با دال سیاه اشتباه نشود) و ابهامات باقیمانده نظیر اینکه آیا دسته‌بندی قدیم منسوخ شده یا خیر نظرتان را بفرمایید. Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۰۲ (UTC)

@Hosein: درود بر حسین گرامی، درباره دو مورد باقی‌مانده، در مورد اشتباه شدن این دو گونه، کاملا با شما موافقم، چون در فارسی هم همان گونه "دال سیاه" در برخی منابع با نام "کرکس سیاه" آمده است. بنابر این، برچسب ابهام‌زدایی ضرورتا نیاز است. در مورد طبقه‌بندی قدیم و جدید، بیش از بیست سالی هست که "شاهین‌سانان" یک راستۀ جداگانه به شمار می‌روند و اکنون اگر کسی در طبقه‌بندی گونه‌های راسته بازسانان به اشتباه راسته شاهین‌سانان را بگنجاند انگار که حداقل بیست سال از قافله علمی جهان عقب افتاده است. بنابر این، جدایی دو راستۀ "بازسانان" و "شاهین‌سانان"، امروزه امری کاملا مسلم تلقی می‌شود اما شاید اشاره به این تغییر برای برخی خوانندگان ویکی نیاز باشد. با سپاس. AKhaleghizadeh (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC)

@AKhaleghizadeh بی‌نهایت ممنون از جناب خالقی‌زاده؛ جناب @Huji من باتوجه به اینکه فعلاً دسترسی مستقیم به منابع مکتوب ندارم، با گشتی که در Google Books زدم به همین نتیجه رسیدم که در منابع فارسی (چه متأثر از ترجمۀ انگلیسی چه هر چه دیگر) بعضاً دال سیاه را همان کرکس سیاه می‌نامند؛ علاوه بر این در فرهنگ عمید و معین نیز یکی از معانی منظور شده برای «دال»، پرندۀ شکاری شبیه به کرکس به رنگ سیاه است. نیاز است برای اثبات این امر یک ارجاع فارسی در مقاله ذکر شود یا آنکه موضوع حل شده است؟ Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۴۴ (UTC)

@Hosein: خوب است که دست کم یک منبع که چنین ابهامی داشته را اینجا دقیق نام ببرید (با شمارهٔ صفحه) که در تاریخچهٔ ویکی ثبت شود. — حجت/^بحث ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC)

@Huji: و @Hosein: درود بر شما. اتفاقا یک از کتاب‌هایی که خودم در تدوین کتاب نقش راهنما و مشاور را داشتم، علی‌رغم اینکه به نویسنده سفارش کردیم "دال سیاه" را به کار ببرد، ولی نویسنده در صفحۀ 77 نام "کرکس سیاه" را اولویت داده بود و نام دال سیاه را نیز داخل پرانتز آورده بود. منبع بدین شکل است: "فرید مبصر، 1395، راهنمای میدانی پرندگان ایران، ناشر مولف، 255 ص. شابک: 978-600-046187-4". این کتاب جیبی و دم دستی پرنده‌نگرها است ولی البته برای این مورد خاص، کاربران بیشتر همان نام "دال سیاه" را به کار می‌برند چون نام رسمی‌تر و رایج‌تر است. با سپاس.AKhaleghizadeh (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۳۶ (UTC)

درود بر AKhaleghizadeh بزرگوار، با این ارجاع و اطلاعات، بحث را دقیق‌تر کرده و کار را را سرعت بخشیدید. Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC)

چند منبعی که به چشمم خورد: فرهنگ عمید دوجلدی، حسن عمید، جلد یک، ص۹۱۶

The birds of Iran, Department of the Environment, 1983, p99-100

Āyandah, Volume 19, Issues 10-12, Anjuman-i Kitāb, 1993, p918

Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۴۵ (UTC)

@Hosein: درود و سپاس. به نظرم برای این موارد، کتابهای عمومی مانند فرهنگ عمید نمی‌توانند ملاک قرار گیرند. البته چون جناب حجت ذکر یک منبع را کافی دانسته بودند، تنها به آن منبع اشاره کردم ولی کتاب دیگر پرندگان ایران نوشته دکتر جمشید منصوری و نیز کتاب دانشنامه پرندگان نوشته مهندس علی ادهمی هم از نام "کرکس سیاه" استفاده کرده بودند ولی در کتاب خودم و همکاران و نیز در کتاب پرندگان ایران نوشته دکتر درک اسکات و همکاران نام "دال سیاه" آمده بود و نیز لازم به ذکر است که در یک کتاب قدیمی‌تر (چک‌لیست جرویس رید)، نام "لاشخور سیاه" هم آمده بود. با سپاس فراوان. AKhaleghizadeh (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۰۷ (UTC)

@AKhaleghizadeh درست می‌فرمایید، به نظرم در مقالۀ دال سیاه می‌شود به این ابهام اشاره کرد، چون در واقع آن است که اشتباه نامیده می‌شود. خیلی ممنون از شما💐 Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۲۰ (UTC)

جالب است که در میان جستجوهایم به طور تصادفی به تارنمایتان یعنی «کمیتۀ ثبت پرندگان ایران» هم برخوردم که نام شما را دیدم😄 درود! Hosein (بحث) ‏۱۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۲۹ (UTC)

@Huji: : جناب حجت تمامی موارد با توضیحات فوق انجام شد. -- Hosein (بحث) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۰۲ (UTC)

@Hosein: بسیار خوب. من یک بار دیگر هم مقاله را بررسی کردم و مشکل دیگری نیافتم. پاسخ‌های شما در بالا هم قانع‌کننده بودند. این نامزدی را چند روز دیگر جمع‌بندی خواهم کرد. — حجت/^بحث ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۲۰ (UTC)

---

بحث بسته شده است. لطفاً آن را تغییر ندهید. ادامهٔ دیدگاه‌ها باید در صفحهٔ بحث مناسب ثبت شوند. نباید ویرایش دیگری در این ریسه انجام شود.