چابکسر

چابُکسَر یکی از شهرهای ساحلی شهرستان رودسر در استان گیلان در شمال ایران است. این شهر در منتهی‌الیه خاوری استان از شمال به دریای مازندران، از شرق به شهرستان رامسر در استان مازندران، از جنوب به رشته کوه البرز و از غرب به بخش کلاچای از شهرستان رودسر محدود است. چابکسر در حد فاصل استان گیلان و استان مازندران در کوتاه‌ترین فاصله بین جنگل کوهستانی و دریا (حداکثر ۱۳۰۰) متر جای گرفته‌است.بدون اغراق یکی از زیباترین شهرهای شمال ایران و شاید یکی از زیباترین شهرهای ساحلی جهان است. مردم چابکسر گالش (گیلک)هستند و با گویش بیه‌پیش از زبان گیلکی سخن می‌گویند. به دلیل فاصله کم جنگل و دریا منظره‌ای بسیار جالب و کم‌نظیر دارد. ساحل این شهر شامل ساحل گلسرخ، ساحل اوشیان، ساحل طلائی و ساحل دریای مازندران قاسم‌آباد ساحل بند بن ساحل چایجان ساحل چایخانسر ساحل خشکلات ساحل سورخانی می‌باشد که در آن‌ها مجتمع‌های توریستی رفاهی و اقامتی بسیاری دائر می‌باشد. وسائل تفریحی دریائی مانند جت اسکی، قایق‌سواری و پاراسل در این سواحل موجود بوده و طرح سالم‌سازی شنا در ساحل گلسرخ اجرا گردیده‌است. پرورش گل‌های تزئینی از دیگر فعالیت مردمان این شهر می‌باشدکه لقب پایتخت گل و گیاه زینتی در شمال کشور را یدک میکشد. سالانه کورس اسب دوانی در سواحل چابکسر و اوشیان بر قرار بوده که مورد توجه دوستداران این وزرش قرار گرفته‌است. سرولات، اوشیان و چشمه دمکش از جاذبه‌های توریستی این منطقه بوده و سالانه گردشگرهای بسیاری را به خود جذب می‌نماید. در گستره جغرافیایی چابکسر ۴ محصول عمده کشاورزی یعنی گل و گیاه، برنج، چای، مرکبات و کیوی در کنار یکدیگر به عمل می‌آیند.چابکسر 64 روستا دارد یک از یک زیباترسخت است بگویی زیباترینش کدام است اماجنگسرا بعلت زیبایی و جاده جنگلی منتهی به روستا در رتبه اول است شاید در ایران بینظیر باشد سرولات بسیار زیباست بارستورانهای زیباییش و ویو دریا که بینظیر است کبوترآبکش فکجور مرسه چایجان چایخانسر قاسم آباد از زیباترین روستاهای چابکسرمیباشند

چابکسر چابۊکˇسر
کشور	ایران
استان	گیلان
شهرستان	رودسر
بخش	چابکسر
نام(های) پیشین	چاه آب سر
مردم
جمعیت	۸٬۲۲۴ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۲۱۶ متر
چابکسر روی نقشه ایران ۳۶°۵۸′۲۵″ شمالی ۵۰°۳۴′۱۲″ شرقی

با توجه به خصوصیات جغرافیایی حاکم بر منطقه، یعنی رشته کوه البرز و دریای مازندران، چابکسر از نظر جاذبه‌های گردشگری از تنوع ویژه‌ای برخوردار است و از مناطق زیبای این منطقه اوشیان سرولات و میانده را می‌توان نام برد.

میرزا ابراهیم‌خان عکاسباشی، نخستین فیلمبردار سینمای ایران، در سال ۱۲۹۴ در سن ۴۱ سالگی، در قهوه خانه‌ای در قریه چابکسر گیلان دچار سکته قلبی شد و درگذشت.

ساحل دریای کاسپین در چابکسر

چابکسر از شهرهای شمالی ایران با طبیعتی سبز و دل‌انگیز و تنوعی ویژه در جاذبه‌های گردشگری است. سرزمین آفتاب، ماسه و دریا که همانند تابلویی رنگارنگ و ظریف در دل گیلان می‌درخشد. شهری برخوردار از ۱۷ کیلومتر ساحل ماسه‌ای و چشم‌اندازهای بکر جنگلی و آثاری تاریخی و فرهنگی که قابلیت بالایی در جذب گردشگر دارد. اقلیم مناسب و منحصر به فرد چابکسر پرورش گل و گیاه را در سطحی گسترده امکان‌پذیر کرده‌است.ولقب دیگر چابکسر پایتخت پرورش گل و گیاه زینتی می باشد که به سراسر ایران و چندین کشور از جمله کشورهای خلیج فارس و آذربایجان و غیره صادر می گردد.از جلوه‌های بی نظیر چابکسر چشمه دمکش است با اهمیت علمی و تفریحی می‌باشد. صنایع دستی چابکسر تابعی از استان گیلان است و شامل خراطی، منبت کاری، معرق کاری، حصیربافی، بامبو بافی، مروار بافی، سفالگری و سرامیک سازی، نقاشی روی کدو، نمد بافی، شال بافی، ابریشم بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی، چادر شب بافی، قالی بافی و قلاب دوزی می‌شود. از گونه‌های گیاهی منطقه مازو، ممرز، توسکا، ون، بلوط، افرا، نعناع و کنگر است. گونه‌های جانوری آن شامل پلنگ، گربه وحشی، گراز، خرس، قوچ، کمیش، قرقاول، کبک، شاهین و انواع ماهی‌های غضروفی می‌شود. محصولات عمدهٔ چابکسر برنج، چای، مرکبات، کیوی و تره‌بار می‌باشد.

از جمله آثار تاریخی این شهر آرامگاه الثائر فی اللّه، ابوالفضل (ابوطالب) جعفربن محمد، فرمانروای علوی زیدی هُوسَمْ در نیمه اول قرن چهارم واقع در منطقه میانده می‌باشد. او نوه حسین الشاعر (مرعشی: حسین المحدّث)، و برادرحسن اُطْروش، از سادات زیدی و معروف به سید ابیض می‌باشد. از دیگر اماکن مذهبی، بقعه آقا شیخ زاهد، بقعه آقا سید حسین و حسن و امیر احمد، آقا سید رضی، گورستانی قدیمی و قلعه سنگ نو، بقعه‌های سه برادر و محمد امین است که کنار طبیعت سبز اطراف رنگ و بویی تازه گرفته‌است.در قرون چهارم تا ششم هجری قمری مرکز حکمرانی علویان هوسم قرارگرفت. سید ابوجعفر ابیض معروف به ثائر فی الله یا سید ابیض موسس و بانی شهر هوسم بوده‌ است. هوسم در اواخر قرن سوم هجری‌قمری مرکز حکمرانی علویان زیدی در گیلان (دوران حکومت ناصر کبیر) بود، درجه اعتبار و آبادی برای بلوک میانده در آن زمان بوده است. طبق نوشتار کتاب تاریخ رامسر مرحوم استاد رحیمیان در تاریخ رامسر، میانده یا همان میندی عبادات گاه قدیمی معبد آناهیتا از پیش از اسلام بوده از این جهت بعد از اسلام در دوره زیدیان هم جایگاه مذهبی خود را بین مردم و حاکمان محلی حفظ کرد.

سید ظهیرالدین بن نصیرالدین مرعشی و نقش او در سیاهکلرود و مناطق چابکسر ؛ سید ظهیرالدین بن نصیرالدین مرعشی (زاده ۸۱۵ قمری در آمل – درگذشته ۸۹۲ قمری)، مورخ و سیاستمدار برجسته قرن نهم هجری قمری، در دوره حکومت امرای کیایی گیلان، به عنوان حاکم سیاهکلرود و شرق گیلان منصوب شد. این انتصاب، اهمیت سیاهکلرود را بعنوان یکی از مراکز مهم ولایت در آن دوره نشان می‌دهد. او که صاحب دو اثر ارزشمند تاریخ طبرستان و رویان و مازندران و تاریخ گیلان و دیلمستان است، در دوران حکومتش در سیاهکلرود و مناطق اطراف آن، از جمله میانده، خدمات و فعالیت‌های مهمی به انجام رساند. از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های سید ظهیرالدین مرعشی می‌توان به تلاش‌های او در جهت تثبیت امنیت و برقراری نظم در مناطق تحت حکومتش اشاره کرد. او با شرکت در لشکرکشی‌های متعدد در گیلان و طبرستان، نقش فعالی در تحکیم پایه‌های قدرت کیاییان ایفا نمود. علاوه بر امور سیاسی و نظامی، سید ظهیرالدین مرعشی به آبادانی و توسعه فرهنگی مناطق تحت نفوذ خود نیز توجه داشت. در این راستا، بلوک میانده مورد توجه ویژه او قرار گرفت. بازسازی مقبره ثارالله ابوجعفرابیض در میانده و احداث بناهایی چون حمام، مکتب‌خانه و مدرسه مذهبی در همین ناحیه در قرن نهم هجری، نشان‌دهنده رویکرد جامع او به امور مذهبی، آموزشی و رفاهی مردم است. ساخت این مراکز در میانده، تمرکز محلی و اهمیت این ناحیه را در آن زمان به خوبی نشان می‌دهد و ک در سده بعد بر اثر سیل رودخانه میانده رود و اچی رود آسیب دیده و نابود شده است.  در آن دوران، محدوده‌ای که امروزه به عنوان بخش چابکسر شناخته می‌شود و بلوک‌های سرولات و اوشیان، به نوعی آستانه شرقی مناطق مهمی همچون گرجیان، رانکوه، سیاهکلرود و میانده و سخت سر محسوب می‌شدند. این نواحی، به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، نقش ارتباطی و مرزی مهمی ایفا می‌کردند و به مرور زمان و با تغییرات تقسیمات اداری و سیاسی، ساختار و اهمیت آن‌ها دستخوش تحول شده است. در واقع، در قرن نهم هجری قمری، تمرکز قدرت و فعالیت‌های مهم بیشتر بر مناطق  نواحی شرقی‌تر  داشتند. سید ظهیرالدین مرعشی با حاکمیت مؤثر بر سیاهکلرود ، توجه ویژه به میانده* و ایجاد زیرساخت‌های آموزشی و رفاهی در آن، و همچنین نگارش دو کتاب ارزشمند **تاریخ طبرستان و رویان و مازندران** و **تاریخ گیلان و دیلمستان**، نقش بسزایی در تاریخ و فرهنگ این مناطق در قرن نهم هجری قمری ایفا نمود.

در تاریخ ابتدای دوره پهلوی توجه به اسناد موجود در روستاهای بلوک اوشیان املاک خرده مالکینی بطور مثال در میانده و کندسر به سید هادی روحانی، میررضایی، نوربخش، علی اکبری، موقری، میراقاجانی، میرجعفری و غیره اشاره شده. در شیخ زاهد محله به املاک، حسن زاده، زاهدی، حسین زاهد، رضازاده و غیره اشاره شده. در قریه های فکجور و دوگلسر و دوران به رهنما، احسانگر، فتح الهی ، محمدی و نیک روش و بانبَرستیاه یا مهدوی، نصرالهی و دیگران و در قریه چابکسر به کاظم و عمران و عزیز معتمد چابکی، باباپور، پیشوایی، غلامی، محمدی، میرمهدوی ، شریفی و غیره، در قریه سرولات بلوکباشی (تقی‌پورکندسر)، غلامرضا و ذبیح الله ملکی، رحیم بابایی، ابوالقاسمی، احمدزاده، کهن، در سرولات اشاره شده است. که به کشاورزی های زراعت برنج، باغ توت مرکبات، چای و مراتع اشاره شده است و حتی حق شرب از رودخانه ها ، وجود چند آبدنگ یا آسیاب آبی در هر قریه درون اسناد با عمارات اشاره شده است. که پس از تصرف و غصب توسط اراضی خرده مالکین چابکسر و دیگر قرا فوق الذکر توسط اداره املاک اختصاصی رضاشاه در سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ تمامی مردم به دهقانان و رعایای شاه وقت تبدیل شدند، بهره کشی بویژه در املاک اختصاصی رضاشاه شدیدتر بود. دهقانان این املاک در واقع وابسته به زمین بودند. هیچ بنگاه محتاج به کارگر حق پذیرفتن دهقانانی که املاک اختصاصی را ترک میکردند، نداشت. حتی راه آهن ایران در بخش مازندران مجبور بود کارگرانی از نقاط دیگر ایران استخدام نماید. حتی در این بین اهالی سرولات و حومه ، چابکسر، میانده، کندسر و شیخ زاهد محله و فکجور را برای کار اجباری و بیگاری به تنکابن و نوشهر برده و در ساخت بندر، آباد کردن جنگل های مخروبه استفاده می‌شده است. این تصرفات گسترده نه‌تنها باعث تغییر ساختار مالکیتی منطقه شد، بلکه بر زندگی مردم محلی نیز تاثیرات عمیقی گذاشت. افراد بومی که پیش از این در باغات، مراتع و مزارع به کار مشغول بودند، تحت سیاست‌های رضا شاه به رعیت و باغبان املاک پهلوی تبدیل شدند. شکایت پیاپی از اداره املاک اختصاصی و از اداره املاک واگذاری از دست اندازی های پیاپی کارپردازان آن در چابکسر و دیگر قریه های ان از سوی اهالی و مالکین وجود داشت.در ادامه و پس از خروج رضا شاه در شهریور ۱۳۲۰ و در زمان پسرش با ایجاد قانون املاک واگذاری در ۱۳۲۱ انجام دادگاه ها و هیئت های استرداد، واگذاری مجدد و در حوزه املاک رودسر و تنکابن هم پس از بخشنامه راجع به هیات رسیدگی به امور املاک واگذاری رودسر مصوب 1321/07/15 وزیر دادگستری برخی از این زمین‌ها، از مردم محلی مبالغی دریافت شد یا آنها به اجبار از مناطق خود کوچ داده شدند و هیچ وقت بطور کامل اراضی تا امروز به صاحبان ان بازنگشته است. مسجد جامع محل چابکسر در دهه ۱۳۴۰ توسط مرحوم حاج رضا یوسف‌زاده احداث گردید که حدود ۱۳۹۵ سال پیش پس از آتش‌سوزی مورد احیا و بازسازی مجدد توسط هیئت امنا شهر قرار گرفت. شرکت شیلات ایران شوروی هم در بخشی زمین های ساحلی چابکسر فعال بوده، که در یک سند مشخص شده که وزارت مالیه قطعات زمین های خالصه خود را به جهت بهره برداری در سال ۱۳۱۱ شمسی به شرکت شیلات ایران شوروی واگذار نموده است. پل آچی رود یا پل رودخانه سرولات  شهر چابکسر، این پل دهه ۱۳۱۰ توسط وزارت طرق و شوارع وقت در ۱۳۱۴ توسط قراردادی با شرکت سوئدی سنتاب همانند دیگر پل های معروف آن زمان از ساری تا رودسر طراحی و ساخته شد، پل غازان انزلی و پل اهواز بروی کارون هم از کارهای این شرکت در آن دوره می باشد. پرونده معروف علی منصور وزیر طرق و شوارع، علی‌اصغر طالقانی مدیر داخلی سنتاب  اعتراف کرده بود که مبالغ زیادی رشوه بابت امضای قرارداد ساخته سه پل  در مناقصه پل‌های بین پل‌سفید تا چابکسر و  ساخت پل بندر پهلوی به غازیان دریافت شده است.. مطابق عکس هوایی ۱۹۵۴ امریکایی ها در طرح اصل چهار ترومن  جاده ۲۲ متری کناره شمال  در محدوده چابکسر به رامسر تا سال  ۱۳۳۵ شوسه بوده بوده است.  همچنین بر اساس قرارداد مورخ ۱۳۱۳ این خیابان ساخته شده است. مطابق عکس هوایی ۱۹۵۴ آمریکایی ها در سازمان تقشه برداری و همچنین شنیده های محلی آب رودخانه اچی رود در دهه ۱۳۲۰ حدود سال‌های ۲۸ تا ۱۳۳۱ طغیان بزرگی نموده و با عبور از مناطق برتولو و ورود به مزارع شالیزار خش بجار و باغ ایران نژاد از بالای لات محل چابکسر به رودخانه میانده رود ریخته و یک دلتای بزرگ ایجاد کرده است.

چهارشنبه بازار

بازار هفته چابکسر در نیمه دوم سال ۱۳۷۱ دایر گردیده و فروشندگان از مناطق نزدیک گیلان و مازندران به ویژه از رودسر و رامسر به این بازار روی می آورند. گردانندگان بازار هفتگی چابکسر معتقدند که این بازار در آینده فعالتر و پر رونق تر خواهد شد؛ در گذشته شرکت بسیاری از ساکنان روستاها و آبادیها و بخشهای دور و نزدیک نظیر اوشیان و سیاهکلرود در بازارهای اطراف به سبب مشکلات راه ها امکان پذیر نبود، ولی اکنون با توسعه و گسترش و تجهیز راهها و استفاده از وسائل نقلیه جدید تعداد قابل توجهی از ساکنان آبادی های مزبور در این بازارها از جمله بازار چابکسر شرکت می نمایند به طوری که بیشترین خریداران بازار هفته چابکسر را ساکنان کوهپایه اوشیان و سیاهکلرود تشکیل می دهند.

کالاهائی که به بازار هفته عرضه می شود غیر از محصولات محلی یعنی برنج ، مرکبات ، چای و مواد اولیه تهیه شده از شیر عبارتند از پوشاک، مواد غذائی حبوبات، لوازم منزل ، وسائل زینتی، پارچه، کفش و غیره.

چابکسر

وجه تسمیه

در باب وجه تسمیهٔ آن گفته می‌شود چابکسر متشکل از دو کلمهٔ چاب و کنار به معنای چاب کنار یا کنار دریا است که به‌تدریج به چابکسر تبدیل شده‌است.

منابع

• بلندا و جایگاه
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Chaboksar». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۱۴.