کردستان کوچک

کردستان علیا (کوچک)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان بهبهان در استان خوزستان ایران است.مردمان کردستان علیا اصالتا لرتبار و از طوایف گوناگون ایل طیبی(کرایی، تامحمودی، تاج الدین طیب، خواجه، سید...)یوسفی و کمایی می باشند، که تمامی اهالی این روستا به دلیل پیوند فامیلی و خویشاوندی از گذشته تا به امروز در این روستا زندگی می کنند. در مورد تلفظ صحیح نام روستا، با توجه به اینکه کلمه علیا اشاره به موقعیت ممتاز جغرافیایی روستا که بر تپه یا تَلی بلند واقع شده است بنظر تلفظ روستای کردستان علیا نسبت به کردستان کوچک درست تر باشد، کما اینکه در سال های اخیر بدون در نظر گرفتن نظر اهالی روستا در مکاتبات رسمی و اداری نام کردستان کوچک لحاظ شده است. در مورد وجه تسمیه کردستان علیا فرضیات گوناگونی مطرح شده است:

کردستان علیا(کوچک)

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خوزستان
شهرستان	بهبهان
بخش	بخش مرکزی
دهستان	دودانگه (بهبهان)
نام محلی	کردسون
نام‌های قدیمی	تل کردسون-کرویل - کرائی ها
مردم
جمعیت	۳۵۵ نفر

در كتاب «فرهنگ كردی بوره‌كه‌ای» تأليف دكتر "صديق صفی‌زاده" می‌خوانيم: «حدود سال ۵۰۰ هجری يك‌صد خانواده‌ی کُرد فضلوی هم از سوريه وارد شدند و در سرزمين وزرای خورشيدی مستقر گشتند و در آغاز قرن هفتم و هشتم هجری قبايل جديدی زير درفش هزار اسب لر بزرگ جمع شدند... همه‌ی اين قبايل كه از سوريه آمده بودند، مهاجران کُرد بوده‌اند. ابن‌بطوطه در آغاز قرن هشتم هنگامی كه به سوی پايتخت لر بزرگ می‌رفته، نزديك بهبهان و رامهرمز با اين کُردان ديدار كرده است.». احتمالا کُردهايی كه ابن‌بطوطه در آن زمان ديده و زير لوای لر بزرگ گرد آمده‌اند، همين ساكنان كنونی روستای کُردستان علیا و سفلی (بعد از پل مارون و در بين راه بهبهان – رامهرمز) هستند، كه به تدریج و با مرور زمان با ایجاد پیوندهای خانوادگی با لرها ترکیب شده و گويش لری را پذيرفته‌اند.

آقای آیت محمدی کلهر در کتاب "سیری در تاریخ سیاسی کردستان" معتقداست: در زمان شاه سلیمان صفوی و به‌ویژه پس از رسیدن شیخعلی‌خان زنگنه به وزارت عظمی، ایل زنگنه بسیار قدرتمند شد و کارگزاران بسیاری از ولایات (اعم از ممالک و خاصه) از ایل زنگنه تعیین شدند. چنان‌که در سال ۱۰۸۶ق طایفه زنگنه به معیت حسینعلی‌خان زنگنه که به حکومت بهبهان و کوه گیلویه منصوب شده بود، به بهبهان رفتند و پشت کوه را قشلاق و پیش کوه را ییلاق خود قرار دادند. در زمان نادرشاه (حک: ۱۱۴۸–۱۱۶۰ ق) قسمتی از ایل زنگنه از کرمانشاهان به منطقة جانکی بختیاری کوچ کردند. با مطالعه تاریخ آن ایام متوجه می شویم که در اوایل حکومت نادرشاه بسیاری از ایلات منطقه کهگیلویه و همچنین اعراب دست به شورش زده بودند و آوردن ایل زنگنه به منطقه بهبهان برای سرکوب این شورش ها دور از ذهن نیست که این منطقه به سبب حضور کردهای زنگنه کردستان نامیده شده باشد.

سومین فرضیه اینکه،تعبیر عالمانه از کلمه کُرد و اینکه ساکنان اولیه‌ی این روستا چادرنشینان بوده‌اند و پیدایش این روستا به دوران باستان و گویش فارسى پهلوى بر مى‌گردد که در آن زمان تمام چادرنشینان را کُرد می‌نامیده‌اند.

به هر صورت روستای کنونی کردستان علیا بر دل تاریخی کهن بنا گردیده است، که می توان ردپای آن را تا گذشته ارجان نیز دنبال کرد، اما از 120سال پیش بدین سو ساکنان لرهای طیبی هستند که عمدتا از منطقه لنده کهگیلویه به اینجا مهاجرت کرده اند.

عوامل موثر در شکل‌گیرى روستا:

ـ وجود رودخانه‌ی مارون

ـ وجود زمین‌هاى هموار و مساعد براى کشت

ـ وجود راه ارتباطى قوى و نزدیکى به شهر

ـ دسترسى آسان به روستاهاى و شهرهاى اطراف با کمترین امکانات

وجود رودخانه مارون،بیشه ها زارهای اطراف آن و تپه های تاریخی مَرو در کنار امامزاده بی بی یون را میتوان از جاذبه های این روستا دانست.

جمعیت

این روستا در ۷ کیلومتری بهبهان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۳۵۵ نفر (۹۱خانوار) بوده‌است. اهالی این روستا از قوم ایرانی لُر (از ایل طیبی)هستند که عمدتا حدود ۱۲۰ سال پیش از شهرستان کهگیلویه به روستای فعلی کردستان علیا (کُردِستوُن سرتلی ، کِروئیَل)مهاجرت کردند. اهالی روستا به زبان لری) تکلم می کنند.

موقعیت جعرافیایی

این روستا در نزدیکی اتوبان بهبهان به رامهرمز (حدود ۱ کیلومتر فاصله دارد) قرار دارد. رودخانه مارون (تاب) نیز در کنار این روستا واقع شده است. این روستا در مجاورت روستاهای کردستان سفلی (بزرگ)، قالند علیا، قالند وسطی، قالند سفلی، حسین آباد شیخ، پرچله زار و قلعه فولادی واقع شده است.

وضعیت اشتغال

اغلب ساکنین روستا علاوه بر اشتغال در انواع حرفه های مختلف در سطح شهر بهبهان و شهرهای اطراف، از طریق کشاورزی و دامپروری امرار معاش می کنند.نرخ باسوادی در جمعیت زیر ۶۰ سال ۱۰۰ درصد است. اخیرا مهاجرت از شهرها و مناطق اطراف به روستا افزایش یافته است و در سال های اخیر جمعیت روستا رشد قابل ملاحظه ای داشته است. اگرچه در دو دهه گذشته مهاجرت زیادی از این روستا به شهر بهبهان، اهواز، ماهشهر و .. صورت گرفت.

امکانات موجود

مدرسه ابتدایی (دوره اول و دوم) و متوسطه اول در این روستا وجود دارد (دخترانه و پسرانه). همچنین به همت اهالی روستا و خانواده خیر (سلبعلی زاده)، در این روستا در سال ۱۴۰۰ یک زمین چمن ورزشی احداث شده که برای استفاده جوانان روستای کردستان علیا و روستاهای همجوار مورد استفاده قرار می گیرد.

منابع

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.