شهرستان کهگیلویه
شهرستان کُهگیلویه، یکی از شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد است.
| شهرستان کهگیلویه | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | کهگیلویه و بویراحمد |
| مرکز شهرستان | دهدشت |
| سایر شهرها | دهدشت،دیشموک،قلعه رئیسی،سوق (کهگیلویه) |
| بخش‌ها | بخش مرکزی،بخش دیشموک،بخش چاروسا،بخش سوق |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۹۱٫۸۲۳ نفر (۱۳۸۵) |
نامگذاریویرایش
در طبیعت این شهرستان کوه‌هایی وجود دارند که موازی یکدیگر بوده و موسوم یه «کیلویه» می‌باشند. در خصوص علت نامیدم این منطقه به چنین نامی، چند روایت وجود دارد:[۱]
- درخت گیالک (زالزالک) در این نقاط بیشتر از سایر نقاط ایران می‌روید. پس از افزودن «یه» به انتهای گیالک، به مرور زمان به این نام موسوم شده‌است.
- کهگیلویه از سه کلمه «کوه»، «گیل» و «اویه» ترکیب یافته‌است. از آن جا که کلمه «او» پسوند مالکیت است، بنابراین معنای این نام «منطقه کوهستانی گیل» است.
روایت دیگر اینست که گیلویه یکی از بهترین شاهان بلاد شاپور (بویر و احمد از زیردستان ایشان بودند) بلاد شاپور را به آبادی رساند و مردم کوهی را به نام او زدند که شد کوه گیلویه که بعد ها به نام کهگیلویه شناخته شد.
مردم‌شناسیویرایش
مردم این شهرستان لر زبان می باشند و خود را لر میدانند، مردم این ناحیه از لرهای اصیل هستند. لرهای این منطقه اکثریت بویراحمدی
هستند و ایلات دیگری از جمله طیبی و بهمئی و دشمنزیاری در این شهرستان زندگی میکنند
قلمرو بویراحمدی‌ها: منطقه کهگیلویه دارای شش ایل مختلف است که دارای سرزمین و قلمروهای مشخصی نیز می‌باشند، در بین این ایلات قلمرو ایل بویراحمد از ایلات دیگر وسیع‌تر و دارای جمعیت و نفوذ بیشتری نیز می‌باشد.
بویراحمدی‌ها علاوه بر سرزمین‌های اصلی خود به قسمت‌هایی از گرمسیر بابوئی و سردسیر و گرمسیر چرام و منطقه رستم ممسنی نیز نفوذ نموده‌اند که در مجموع قلمرو آنها محسوب می‌گردد.
سردسیر و گرمسیر قلمرو بویراحمدی‌ها: قلمرو بویراحمدی‌ها به دو قسمت سردسیری و گرمسیری تقسیم می‌شود، منطقه گرمسیری ۱/۲۵ برابر وسعت منطقه سردسیری است که بیشتر آن در جنوب منطقه واقع شده است.
.
تقسیمات سردسیری و گرمسیری: بویراحمد سفلی به دو منطقه سردسیری و گرمسیری تقسیم می‌شود، منطقه گرمسیری در جنوب غربی و منطقه سردسیری در مشرق، شمال و مرکز واقع شده است. دوراهان و دم‌رود با وجود دارا بودن ارتفاع متوسطی حدود ۱۵۰۰ متر و واقع بودن در قلب مناطق سردسیری مورد استفاده گرمسیری طوایف مختلف است چه حدود ۶۰۰ متر از ارتفاع متوسط مناطق گرمسیری جنوب غربی مرتفع‌تر است ولی بواسطه واقع شدن این منطقه در دره رود بشار و کبکیان و پست‌تر بودن حدود ۶۰۰ متر از ارتفاع متوسط مناطق سردسیری جزء گرمسیر منطقه محسوب می‌گردد.
گرمسیر منطقه وسعتی بمراتب بیشتر از سردسیر را داراست چه وسعت بویراحمد سفلی بتفکیک مناطق سردسیری و گرمسیری عبارتست از:
- وسعت مناطق سردسیری ۱۶۱۸/۵۵ کیلومتر مربع
- وسعت مناطق گرمسیری ۲۳۰۵/۰۰ کیلومتر مربع
- وسعت بویراحمد سفلی ۳۹۲۳/۵۵ کیلومتر مربع
.
منطقه گرمسیری بویراحمد سفلی: دوراهان و نقاره‌خانه واحد مستقلی بنام دوراهان را تشکیل می‌دهند که رود کبکیان از مرکز آنها می‌گذرد. دم‌رود منطقه سفلی رودخانه بشار می‌باشد. سرفاریاب و لوداب دو منطقه پرآب گرمسیری بشمار می‌روند ولی مشهورترین مناطق گرمسیری منطقه دهدشت است که دارای شهرت تاریخی است و مشخصاتش در زیر بیان می‌گردد.
دهدشت: دهدشت گرمترین منطقه گرمسیری بویراحمد سفلی است که شمال آن به سرفاریاب و مغرب آن به مناطق گرمسیری دشمن زیاری و طیبی محدود می‌شود، جنوب آن بویراحمد گرمسیر و بهبهان و مشرق منطقه با گرمسیر چرام همسایه می‌گردد.
منطقه دهدشت حدود ۷۵۰ کیلومتر وسعت دارد که از واحدهای مشخص جغرافیایی چندی تشکیل شده است و هر واحد قلمرو گرمسیری یک یا چند طایفه مختلف است و در واقع در فصول سرد، بسیاری از طوایف بویراحمد سفلی در دهدشت بسر می‌برند.
جمعیتویرایش
جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۹۱٫۸۲۳ نفر بوده‌است.[۲]
بخش‌ها و دهستان‌هاویرایش
شهر : دهدشت
شهر : دیشموک
شهر : قلعه رئیسی
شهر : سوق
منابعویرایش
- ↑ مهرالزمان نوبان (۱۳۷۶)، نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان، تهران: انتشارات ما، ص. ۴۱۴، شابک ۹۶۴-۶۴۹۷-۰۰-۴ پارامتر
|چاپ=اضافه است (کمک) - ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۶۴.