کریپتوکروم (انگلیسی: Cryptochrome)، (از یونانی κρυπτός χρώμα، "رنگ پنهان") دسته‌ای از فلاوپروتئین‌ها هستند که به نور آبی حساس هستند. آن‌ها در گیاهان و جانوران یافت می‌شوند. کریپتوکروم‌ها در ریتم ساعت شبانه‌روزی بیولوژی گیاهان و جانوران و احتمالاً در سنجش میدان‌های مغناطیسی در برخی از گونه‌ها نقش دارند. نام کریپتوکروم به عنوان یک تکواژ چندوجهی (پورتمانتو) ترکیبی از (cryptic nature of the photoreceptor) طبیعت رمزآلود گیرنده نوری و (Cryptogam) ارگانیسم‌های رمزنگاری ارائه شد که بسیاری از بررسی‌های طیف مرئی نور آبی بر روی آن‌ها انجام شده‌است.[۱]

کریپتوکروم
Crystallographic structure of Cryptochrome-1
شناساگرها
نمادCRY1
آنتره۱۴۰۷
HUGO۲۳۸۴
میراث مندلی در انسان۶۰۱۹۳۳
ساختار PDB5T5X
RefSeqNP_004066
یونی‌پورتQ16526
اطلاعات دیگر
جایگاهChr. 12 q۲۳٫۳

دو ژن (Cry1) و (Cry2) برای دو پروتئین کریپتوکروم؛ (CRY1) و (CRY2) کدگذار هستند.[۲] در حشرات و گیاهان، CRY1 ساعت شبانه‌روزی را به روشی وابسته به نور تنظیم می‌کند، در حالی که، در پستانداران، CRY1 و CRY2 به عنوان مهارکننده‌های مستقل از نور، از اجزای ژن ساعت (CLOCK-BMAL1) ساعت شبانه‌روزی عمل می‌کنند. در گیاهان، می‌توان از استنتاج نوری با نور آبی برای نشانه‌گذاری رشد استفاده کرد.[۳] علاوه بر کلروفیل‌ها، کریپتوکروم‌ها تنها پروتئین‌های شناخته شده برای تشکیل جفت‌های رادیکال ناشی از عکس در داخل بدن هستند.[۴]

منابع ویرایش

  1. Gressel, J. (1979). "Blue Light Photoreception". Photochemistry and Photobiology (به انگلیسی). 30 (6): 749–754. doi:10.1111/j.1751-1097.1979.tb07209.x. ISSN 1751-1097. S2CID 98643540.
  2. van der Spek PJ, Kobayashi K, Bootsma D, Takao M, Eker AP, Yasui A (October 1996). "Cloning, tissue expression, and mapping of a human photolyase homolog with similarity to plant blue-light receptors". Genomics. 37 (2): 177–82. doi:10.1006/geno.1996.0539. hdl:1765/55742. PMID 8921389.
  3. پی‌دی‌بی 1u3c; Brautigam CA, Smith BS, Ma Z, Palnitkar M, Tomchick DR, Machius M, Deisenhofer J (August 2004). "Structure of the photolyase-like domain of cryptochrome 1 from Arabidopsis thaliana". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 101 (33): 12142–7. Bibcode:2004PNAS..10112142B. doi:10.1073/pnas.0404851101. PMC 514401. PMID 15299148.
  4. Hore PJ, Mouritsen H (July 2016). "The Radical-Pair Mechanism of Magnetoreception". Annual Review of Biophysics. 45 (1): 299–344. doi:10.1146/annurev-biophys-032116-094545. PMID 27216936.

پیوند به بیرون ویرایش