کوچک‌ترین مضرب مشترک

(تغییرمسیر از کوچکترین مضرب مشترک)

در حساب و نظریه اعداد، کوچکترین مضرب مشترک (اختصاری ک. م. م) (به انگلیسی: Least Common Multiple) (اختصاری LCM) از دو عدد صحیح a و b را اغلب به صورت (LCM(a, b نمایش داده که کوچکترین عدد صحیح مثبتی است که بر هردوی a و b بخش پذیر می‌باشد.[۱][۲][۳] از آنجا که تقسیم بر صفر تعریف نشده، تعریف ک.م.م. تنها زمانی معنادار است که a و b هردو مخالف صفر باشند.[۴] با اینحال، برخی از مؤلفان را برای تمام a‌ها برابر با صفر تعریف می‌کنند، به این دلیل که ک.م.م. را کوچکترین کران بالایی در مشبکه بخش‌پذیری تعریف می‌نمایند.

نمودار وِنی از کوچکترین مضارب مشترک ترکیبات مختلفی از ۲، ۳، ۴، ۵ و ۷ (در اینجا ۶ نادیده انگاشته شده، چرا که به صورت ۳×۲ بوده و هردوی ۲ و ۳ نیز قبلاً نمایش داده شده‌اند). به عنوان مثال، بازی ورقی را در نظر بگیرید که ورق‌های آن باید به‌طور مساوی، حداکثر بین ۵ بازیکن تقسیم شوند، در این حالت حداقل نیاز به ۶۰ ورق بازی است. همانگونه که در نمودار فوق نیز مشاهده می‌گردد، اشتراک ۲، ۳، ۴، و ۵ عدد ۶۰ بوده که در مجموعه ۷ واقع نشده.

همچنین ک.م.م. را می‌توان آن قبل از جمع، تفریق یا مقایسه کسرها به کار برد. ک.م.م. بیش از دو عدد صحیح نیز خوش‌تعریف است: در این حالت ک.م.م. برابر با کوچکترین عدد صحیح مثبتی است که بر هرکدام از آن‌ها بخش‌پذیر باشد.[۲]

تعریف

ویرایش

فرض کنید   اعداد صحیح و ناصفر باشند. در میان مضرب‌های مشترک مثبت   کوچکترین عدد را (که بنا بر اصل خوش ترتیبی وجود دارد.) کوچکترین مضرب مشترک   می‌نامیم و آن را با ‍  نشان می‌دهیم.

اگر   اعدادی صحیح و ناصفر باشند، هر مضرب مشترک آن‌ها بر   بخش‌پذیر است.

برهان: اگر   مضرب مشترکی از   باشد، بنابر الگوریتم تقسیم اعدادی صحیح مانند   و   وجود دارند که

(۱)   و  

از طرف دیگر   و   برای هر  

بنابراین  

یعنی   مضربی مشترک از   است. در نتیجه اگر  ، آنگاه  ، که با نابرابری سمت راست (۱) تناقض دارد بنابراین   و  

محاسبه ک.م.م.

ویرایش

برای محاسبه ک.م.م. می‌توان همه اعداد را به عوامل اول تجزیه کرد. ک.م.م. برابر حاصل ضرب عوامل مشترک با توان بزرگتر و عوامل غیر مشترک می‌شود. همچنین می‌توان ک.م.م. را به کمک ب.م.م. تعریف نمود: از آنجا که ب م م دو عدد برابر با حاصل ضرب آنها تقسیم بر ک.م.م. آنها است،[۵] ک.م.م. دو عدد برابر با حاصل ضرب آنها تقسیم بر ب.م. م آنهاست:

 

از آنجا که ب.م.م. دو عدد شمارنده هر دو است،[۱][۶][۷] بهتر است اول تقسیم و سپاس ضرب کرد که بدین ترتیب ک.م.م. به این شکل تعریف خواهد شد:

 

جستارهای وابسته

ویرایش

ارجاعات

ویرایش
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "Comprehensive List of Algebra Symbols". Math Vault (به انگلیسی). 2020-03-25. Retrieved 2020-08-30.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Weisstein, Eric W. "Least Common Multiple". mathworld.wolfram.com (به انگلیسی). Retrieved 2020-08-30.
  3. Hardy & Wright, § 5.1, p. 48
  4. (Long 1972، ص. 39)
  5. Slavin, Keith R. (2008). "Q-Binomials and the Greatest Common Divisor". INTEGERS: The Electronic Journal of Combinatorial Number Theory. University of West Georgia, Charles University in Prague. 8: A5. Retrieved 2008-05-26.
  6. (Long 1972، ص. 33)
  7. (Pettofrezzo و Byrkit 1970، ص. 34)

منابع

ویرایش