کیهان (روزنامه)

کیهان قدیمی‌ترین روزنامه در حال انتشار بعد از روزنامه اطلاعات در ایران است. نخستین شماره آن در سوم خرداد ۱۳۲۱ در تهران منتشر شد و به‌جز سه بار توقیف در سال ۱۳۲۲ به‌طور مستمر منتشر شده‌است. در رتبه‌بندی روزنامه‌های ایران بر پایه عملکردشان در بازهٔ نیمه دوم ۱۳۹۴ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ کیهان با ۷۰ امتیاز، رتبهٔ هشتم را داشت.

کیهان

نوع	روزنامه
صاحب امتیاز	مؤسسه کیهان
مؤسس	عبدالرحمان فرامرزی و مصطفی مصباح‌زاده
مدیر مسئول	حسین شریعتمداری
زبان	فارسی
دفتر مرکزی	تهران، ایران

انتشار اسناد محرمانه کرسنت

اجرای قرارداد کرسنت با وجود مخالفت قطر، ابوظبی، عربستان، آمریکا و دلالان نفتی بین شرکت اماراتی کرسنت پترولیوم با شرکت ملی نفت ایران در زمان وزارت بیژن زنگنه منعقد شد. این قرارداد مطابق قوانین داخلی ایران بسته شده‌است و تنها قرارداد نفتی ایران است که در طرف مقابل خود تضمین گرفته‌است.

در سال ۱۳۸۴ با دلایلی ارائه شده از سوی دیوان محاسبات ایران از جمله تغییر نیافتن بهای گاز صادراتی و ثابت ماندن آن در هفت سال اول اجرای قرارداد متوقف شد. این در حالی است که طبق تعریف حقوقی، دیوان محاسبات ایران، حق دخالت در قراردادها، پیش از آنکه قراردادها اجرایی و مالی شوند را ندارد.

علی کردان در زمان حضورش در قائم مقامی وزارت نفت در حال بررسی شرایط و رفع ابهامات و سوتفاهم‌های این قرار داد بود اما این موضوع بعدها اطلاعات محرمانه جلسه کردان با کرسنت، توسط محمدرضا رحیمی رئیس وقت دیوان محاسبات که اکنون به جرم فساد مالی در زندان به سر می‌برد به روزنامه کیهان داده شد و کیهان در گزارشی آنرا مطرح کرد، گویا آقای علی کردان پس از انتخاب به عنوان وزارت کشور ایران و انتقال از وزارت نفت هنوز در حال برگزاری جلساتی در مورد این قرارداد بوده‌است که این موضوع توسط روزنامه کیهان منتشر شد.

با توقف اجرای قرارداد کرسنت از سوی ایران، مقامات شرکت اماراتی کرسنت از کشورمان به دادگاه لاهه شکایت کردند تا ایران مجبور به اجرای این قرارداد یا پرداخت خسارت سنگین به این شرکت شود. مقامات ایرانی نیز با توجه به اطلاعات گسترده و شفافی که دربارهٔ وجود فساد در انعقاد قرارداد کرسنت داشتند، تلاش کردند تا این موضوع را محور تلاش‌های خود برای دفاع از منافع ملی در زمینه این قرارداد در دادگاه لاهه قرار دهند. زیرا اگر در دادگاه‌های بین‌المللی ثابت شود که در یک قرارداد بین‌المللی، فساد یا رشوه‌ای صورت گرفته‌است، آن قرارداد لغو خواهد شد.

در دولت دهم با همکاری دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، وزارت نفت و وزارت اطلاعات کلیه مستندات فساد در قرارداد کرسنت همراه با تأیید سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان مبارزه با فساد انگلستان FSO تهیه و به دیوان لاهه ارائه گردید، به طوری که جای هیچ انکاری از فساد باقی نمی‌گذاشت. جلسات داوری قرارداد کرسنت در اردیبهشت ماه و خرداد ماه ۱۳۹۲ در لاهه برگزار شد. جلسات متعدد دادگاه با توجه به مستندات شفاف، به نفع ایران پیش می‌رفت. اما با روی کار آمدن دولت یازدهم و انتخاب بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت از سوی رئیس‌جمهور و رای اعتماد مجلس به ایشان، تمام معادلات تغییر کرد. زیرا طرف اماراتی استدلال می‌کرد که اگر در این پرونده فساد وجود دارد چرا عامل اصلی انعقاد آن به عنوان وزیر انتخاب شده‌است؟

به این ترتیب قرارداد کرسنت به ضربه سنگینی دچار شد و ایران طی ۱۲ سال ۵۳ میلیارد دلار به علت لغو قرارداد متحمل زیان شد و هیچ قراردادی جای آنرا نگرفت.

دورهای فعالیت

۱۳۲۱–۱۳۳۲

نخستین شماره آن به عنوان جانشین «آینده ایران» در سوم خرداد ۱۳۲۱ در تهران منتشر شد. صاحب امتیاز آن در آغاز تأسیس عبدالرحمان فرامرزی و سردبیر آن مصطفی مصباح‌زاده بود اما در ۲۰ دی همان سال که مجوز آن تجدید شد جای این دو عوض شد.

۱۳۳۲–۱۳۵۷

آخرین سردبیر روزنامه کیهان تا آستانه انقلاب امیر طاهری بود. با نزدیک شدن انقلاب سال ۱۳۵۷، شورای سردبیری تازه‌ای در کیهان شکل گرفت که رحمان هاتفی در رأس آن قرار داشت.

۱۳۵۷–۱۳۶۹

روزنامه کیهان مورخ ۲۱ تیر ۱۳۵۸ خورشیدی.
در تیتر دوم به صورت درشت نوشته شده‌است: «به‌حکم دادگاه انقلاب اسلامی ۳ زن و ۴ مرد تیرباران شدند» در تیتر کوچک‌تر این خبر آمده‌است: «اسامی زنان اعدام شده: پری بلنده، ثریا ترکه و اشرف چهارچشم بود» عکسی از پری بلنده با چادر و منصور باقریان زیر این خبر چاپ شده‌است.

خبر و حکم انتصاب سید محمد خاتمی به عنوان سرپرست روزنامه کیهان توسط آیت‌الله روح‌الله خمینی در آبان ۱۳۵۹

امیر طاهری از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹ میلادی، سردبیر روزنامه کیهان بود.

در جریان انقلاب، کیهان به دفاع از اعتراضات مردم پرداخت و در مبارزه برای آزادی نشر و بیان نقش برجسته‌ای ایفا کرد. از میانه اردیبهشت ۵۸ انجمن اسلامی روزنامه شروع به دخالت در کار هیئت تحریریه کرد تا به قولی از چپ بودن روزنامه بکاهد و به مذهبی بودن آن بیفزاید؛ و حتی لیست ۲۰ نفر را به محافظین داد تا از ورود آن‌ها به روزنامه جلوگیری کنند. بعد از آن با فشار انجمن اسلامی و تسلیم نشدن رحمان هاتفی روزنامه دو سه ماه تعطیل شد. رحمان هاتفی تا نیمه سال ۱۳۵۸ سردبیر کیهان باقی‌ماند در طول این دوران مدتی ابراهیم یزدی و مدتی سید محمد اصغری مسئولیت اداره کیهان را بر عهده داشت. محمد خاتمی نیز مدتی نماینده ولی فقیه در کیهان بود.

۱۳۶۹ تاکنون

از اواسط دهه هفتاد پس از دوران مهدی نصیری، حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه و مؤسسه کیهان شد که نماینده ولی فقیه در این مؤسسه نیز هست. سید علی خامنه‌ای طی حکمی در اول دی ماه سال ۷۲، حسین شریعتمداری را به عنوان نمایندهٔ خود و سرپرست مؤسسه کیهان منصوب کرد. از آن زمان کیهان روند جدیدی را پیش گرفت. حسین شریعتمداری موفق شد تا به همراه محمدکاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت، جایزه بهترین و منصف‌ترین منتقد دولت محمود احمدی‌نژاد را در مراسم اختتامیه نمایشگاه مطبوعات، از آن خود کند. روزنامه کیهان در زمان انتخابات نهمین و دهمین دوره ریاست جمهوری، از محمود احمدی‌نژاد حمایت می‌کرد. سردبیر سابق آن صفار هرندی بود که پس از به ریاست جمهوری رسیدن احمدی‌نژاد، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نهم انتخاب گردید.

توقیف موقت

اولین توقیف روزنامه کیهان در سال ۱۳۸۲ به دلیل انتشار اخباری مبنی بر الغای مواردی نادرست در جریان تحصن نمایندگان مجلس ششم بود

در آبان ۱۳۹۶ کیهان به علت اتهام نقض «امنیت ملی» دو روز توقیف شد. این توقیف پس از تیتر کیهان تحت عنوان «شلیک موشک انصارالله به ریاض، هدف بعدی دوبی» و بر اساس شکایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و دستور دادستان تهران انجام گرفت.

کیهان به این اقدام دولت به شدت اعتراض کرد و از تیتر خود با ذکر روتیتر که تهدید را منسوب به انصارالله یمن می‌کرد دفاع کرد. کیهان این اقدام را انتقام‌گیری دولت از کیهان به خاطر افشای مفاسد اقتصادی دولت و پوچی وعده‌های مربوط به مذاکرات هسته‌ای خواند. احمد توکلی، با نگارش نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه توقیف کیهان را غیرقانونی دانست و خواستار توقف آن در راستای حمایت از آزادی بیان شد.

افشای اطلاعات اختلاس سه هزار میلیاردی

روزنامه کیهان در تاریخ ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۰ در سرمقاله ای به قلم بابک اسماعیلی تحت عنوان علف های هرز!! با ارائه مستنداتی، از تخلفات در بانک آریا پرده برداشت که پیگیری این موضوع توسط دستگاه اطلاعاتی ایران، باعث کشف اختلاس سه هزار میلیاردی و بازداشت و اعلام مه‌آفرید امیرخسروی شد. حسین شریعتمداری در یادداشتی به این موضوع اشاره کرد و از پیش بینی درست و نقش این روزنامه در افشای اختلاس بزرگ، دو ماه قبل از آن تمجید کرد.

خبرنگاران مطرح و جنجالی

از جمله سرمقاله نویسان جنجالی و خبرنگاران مطرح این روزنامه میتوان به امیرحسین فردی، کامران نجف زاده، حسین راغفر، مهدی محمدی، بابک اسماعیلی ، سیدیاسر جبرائیلی، حسام الدین برومند ، پیام فضلی نژاد، محمد نوری زاد، سعدلله زارعی ، حمید مولانا و حسین شمسیان اشاره کرد که عمدتا توسط حسن شایانفر تربیت و وارد تحریریه این روزنامه شده اند.

منابع

• سازمان انتشارات کیهان (۱۳۶۳)، کیهان دوره دوم (جلد اول)، تهران: سازمان انتشارات کیهان

پیوند به بیرون

• روزنامه کیهان
• نسخهٔ اسکن شده در آرشیو آنلاین نشریات دانشگاه منچستر