گردانفجار
گَردانفجار یا انفجار گرد و غبار یا انفجار ذرات (به انگلیسی: Dust Explosion) زمانی اتفاق می افتد که یک توده شناور گرد و غبار مخلوط با هوا توسط یک عامل شروعکننده دریک محفظه بسته مشتعل شده و فشار گازهای حاصل از اشتعال به شدت افزایش یابد.[۱]
شرایط وقوع گردانفجار ویرایش
برای وقوع گردانفجار وجود پارامترهای زیر ضروری است :
- گرد و غبار قابل اشتعال (بهصورت خالص یا مخلوط با گازهای دیگر)
- اکسیدایزر (اکسیژن هوا یا گازهایی مانند فلورین٬برومین و کلورین)
- منبع شروع اشتعال
- انتشار با تمرکز کافی و شناور بودن مخلوط گرد و غبار با اکسیدایزر
- فضای محدود (بدون این عامل فقط آتش سوزی رخ خواهد داد.)
ذرات قابل انفجار ویرایش
مطالعات تجربی نشان میدهد که در حدود ۷۰٪ جامداتی که در صنایع فرآوری میشوند و گرد و غبارهای حاصل از آنها قابل اشتعال هستند و زمانی که به صورت گرد و غبار ابری شکل در هوا پخش شوند میتوانند سبب گردانفجار شوند.[۱] بسیاری از مواد قابل اکسایش و کاهش مانند گرد زغال٬ چوب اره و منیزیم میتوانند باعث گردانفجار شوند. همچنین بسیاری از ذرات معمولی مانند آرد٬ شکر٬ شیرخشک٬ غلات و گردههای گیاهی توایی ایجاد گردانفجار را دارند. بعضی از فلزات مانند آلومینیوم و تیتانیوم در حالت پودری شکل میتوانند توده ذرات معلق قابل انفجار تشکیل دهند.[۲]
طبقه بندی مناطق دارای خطر گردانفجار ویرایش
انجمن ایمنی و آتشنشانی ایران مناطق خطرناک را به چند دسته تقسیم میکند که در اصطلاح به آنها Zone میگویند. Zoneها بر اساس بسامد رخداد در طی یک دوره زمانی مشخص، تعیین میشوند:[۳]
- Zone 20: به مناطقی گفته میشود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق به صورت دائم یا بیشتر اوقات برای مدت طولانی در آنها وجود دارند.
- Zone 21 : به مناطقی گفته میشود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق به ندرت در شرایط نرمال فرایندی در آنها وجود دارد.
- Zone 22 : به مناطقی گفته میشود که یک اتمسفر قابل انفجار شامل مخلوطی از هوا و ذرات گرد و غبار قابل احتراق در شرایط غیر نرمال فرایندی برای مدت کوتاهی در آنها وجود دارد.
روشهای پیشگیری از گردانفجار ویرایش
سه راه اساسی برای پیشگیری از گردانفجار به ویژه در معادن و کارگاههای صنعتی وجود دارد:
پانویس ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «مدیریت انفجار در کارخانجات مواد غذایی». ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۰. بایگانیشده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۱۳۹۱/۱/۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Dust explosion». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی.
- ↑ «انجمن ایمنی و آتش نشانی ایران». ترجمهٔ محمد رضا مظفری. www.chemicalplantsafety.net. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۰. بایگانیشده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۳۹۱/۱/۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک)