شکر

برای دیگر کاربردها شکر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

شِکَر (در فارسی افغانستان: شَکَر یا بوره ) ماده‌ای است خوراکی با فرمول شیمیایی C12-H22-O11 و به صورت عام به تمامی مواد شیرین گفته می‌شود. شکر شامل گلوکز، فروکتوز، گالاکتوز است که در بسیاری از گیاهان، میوه‌ها و لبنیات و … وجود دارد.

تصویر درشت‌نمودهٔ دانه‌های شکر

مزرعه نیشکر

نیشکر بریده‌شده

نزدیک به ۸۰٪ از شکر تولیدی در جهان از نیشکر و مابقی از چغندر قند به‌دست می‌آید. برزیل به‌تنهایی حدود نیمی از شکر دنیا را تولید می‌کند.

شکر یک ماده جامد و شیرین است.

تاریخچه

نیشکر گیاه بومی جنوب شرق آسیا و جنوب آمریکا است. شکر در دوران باستان در شبه‌قاره هند اما در آن زمان عرضه آن به صورت گسترده و با قیمتی ارزان نبوده از همین رو عسل به عنوان شیرین‌کننده در اکثر نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.

شربت حاصل از عصاره‌گیری از نیشکر یک نوشیدنی محلی و غیر مهم بود تا اینکه تاجران مسلمان با آوردن نیشکر از هند به نقاط گرمسیری از جمله مصر بعدها توانستند از شیره آن کریستال شکر را بسازند و با روش‌های مختلف آن را خالص‌سازی کنند.

پس از کریستال‌سازی، به تدریج شکر در تهیه غذاها، دسرها و شیرینی‌جات در کشورهای اسلامی و سپس چین به کار رفت. با این حال شکر تا قرن هجدهم میلادی همچنان در اروپا جزو کالاهای لوکس و تجملی به حساب می‌آمد.

اولین کارخانجات صنعتی شکر گیری در قرون ۹ و ۱۰ میلادی در کشورهای اسلامی خاورمیانه بوجود آمدند که در ابتدا توسط نیروی توربین آب و بعدها توسط توربین باد کار میکردند. این کارخانجات بهمراه محصول شکر بتدریج از طریق اندلس به کشورهای اروپایی معرفی شدند.

ریشه واژه

واژهٔ شکر در فارسی از واژهٔ sharkara در زبان سانسکریت گرفته شده‌است. سپس به صورت سکر از فارسی به عربی راه یافته و از عربی به زبان‌های اروپایی وارد شده‌است.

در زبان هندی به کریستال «خاندا» گفته می‌شود که ریشه «قند» در فارسی و «Candy» در انگلیسی است.

جستارهای وابسته

• شربت مالت جو

پیوند به بیرون

• درباره شکر

منابع

ویکی‌پدیای انگلیسی