گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران
گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران (به انگلیسی: Special Rapporteur on human rights in Iran) یکی از گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد است که وظیفهٔ نظارت و بررسی موارد نقض حقوق بشر در ایران را برعهده دارد.
تا فوریه ۲۰۱۸ گزارشگر ویژه سازمان ملل، عاصمه جهانگیر بود که در ۱ سپتامبر ۲۰۱۶ به این پست منصوب شد.[۱] وی پنجمین گزارشگر ویژه در امور ایران پس از آندرس آگوئیلار (۱۹۸۴–۱۹۸۶ میلادی)، رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶–۱۹۹۵ میلادی)، و موریس دنبی کاپیتورن (۱۹۹۵–۲۰۰۲ میلادی) و احمد شهید (۲۰۱۱–۲۰۱۶ میلادی)[۲] بود که به تصدی این سمت، برگمارده شده بود.[۳][۴][۵] روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۹ سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد که این سازمان حقوق بشری به همراه برخی دیگر از نهاد مدافع حقوق بشر در چهل و سومین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل از کشورهای عضو خواستند که از قطعنامه‌ای که دربارهٔ وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران است و تمدید مأموریت گزارشگر ویژه این سازمان در مورد وضع حقوق بشر در ایران حمایت کنند.[۶][۷]
گزارشگران ویژه
ویرایشآندرس آگوئیلار (۱۹۸۴-۱۹۸۶)
ویرایشدر سال ۱۹۸۴ میلادی، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد (اختصاری UNCHR)، آندرس آگوئیلار (به اسپانیایی: Andrés Aguilar) از ونزوئلا را به عنوان نماینده ویژه خود در امور مربوط به حقوق بشر در ایران، منصوب کرد. او نخستین نماینده ویژه کمیسیون حقوق بشر برای بررسی وضعیت نقض حقوق بشر در ایران بود که در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۴برابر (مهرماه ۱۳۶۳) براساس قطعنامه ۵۴/ ۱۹۸۴ کمیسیون حقوق بشر، از سوی رئیس کمیسیون حقوق بشر به این سمت تعیین شد. وی علاوه بر آنکه جزو برگزارکنندگان «اولین کنفرانس جهانی حقوق بشر در تهران»∗ در آوریل ۱۹۶۸ میلادی بود، عضو و یکی از دو رئیس «کمیسیون ملل متحد برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات شاه» در فوریه ۱۹۸۰میلادی بود و با ایران آشنایی داشت. ایران حاضر به تعامل با وی نشد و تلاش او برای متقاعد کردن مقامات ایرانی برای همکاری، بی‌نتیجه ماند. آگوئیلار در مارس ۱۹۸۶ میلادی به علت عدم همکاری دولت جمهوری اسلامی ایران و ناممکن بودن انجام مأموریتی که به‌عهده‌اش گذاشته شده بود، از سمت خود استعفاء کرد.[۴][۸][۹]
رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶-۱۹۹۵)
ویرایشرینالدو گالیندو پل، (به اسپانیایی: Reynaldo Galindo Pohl) دیپلمات برجسته و استاد حقوق از السالوادور،[۱۰] به عنوان دومین نمایندهٔ ویژه از سال ۱۹۸۶ میلادی تا سال ۱۹۹۵ میلادی برگزیده شد.[۴] او سه بار بین سالهای ۱۹۹۰ میلادی و ۱۹۹۲ میلادی از سوی کمیسیون حقوق بشر، از ایران دیدن کرد، اما پس از سومین سفر، از ورود دوباره به ایران محروم شد.[۱۱]
موریس دنبی کاپیتورن (۱۹۹۵-۲۰۰۲)
ویرایشدر پی کناره‌گیری گالیندو پل، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد، موریس دنبی کاپیتورن،[۱۲] (به انگلیسی: Maurice Copithorne) حقوقدان کانادایی[۱۳] را به سمت گزارشگر ویژه، منسوب کرد. کاپیتورن در ۲ اوت ۱۹۹۵ میلادی به عنوان سومین نماینده ویژه جایگزین گالیندو پل شد.[۱۴] در ۲۲ آوریل سال ۲۰۰۲ میلادی این کمیسیون از تمدید حکم گزارش‌گری وی امتناع کرد. این تصمیم کمیسیون، توسط سازمان دیدبان حقوق بشر (اختصاری HRW)[۱۵] و کمیته بین‌المللی آزادی ادیان ایالات متحده (USCIRF) محکوم شد.[۱۶]
مأموریت کاپیتورن در سال ۲۰۰۲ میلادی پایان یافت و پس از آن حدود یک دهه سازمان ملل گزارشگر ویژه‌ای برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران معرفی نکرد.[۱۷]
احمد شهید گزارشگر ویژه سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ بود،[۱۸] او به یک گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه آزادی مذهب یا اعتقادات تبدیل شد.[۱۹] او دو بار وزیر امور خارجه مالدیو از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ بود.[۲۰]
عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸)
ویرایشعاصمه جهانگیر گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران بود. وی به دلیل مبارزاتش به عنوان یکی از رهبران جنبش وکلای پاکستان برای حقوق بشر در پاکستان زندانی و تا ۲۰۰۷ حبس خانگی بود. وی جوایزی بخاطر مبارزاتش در زمینه حقوق بشر گرفته از جمله جایزه مارتین انالز می‌باشد.[۲۱] وی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۸ درگذشت.[۵]
جاوید رحمان (۲۰۱۸-۲۰۲۲)
ویرایشروز جمعه ۶ ژوئیه ۲۰۱۸ شورای حقوق بشر سازمان ملل، در واپسین روز از سی و هشتمین نشست خود، جاوید رحمان را بعنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران به مدت ۶ سال معرفی کرد. وی جانشین عاصمه جهانگیر، گزارشگر قبلی که در ۱۱ فوریه ۲۰۱۸ درگذشت، شد. وی رئیس دانشکده حقوق دانشگاه برونل لندن و استاد حقوق اسلامی، شریعت اسلامی و فعال حقوق بشر پاکستانی – بریتانیایی می‌باشد.[۲۲]
مای ستو (۲۰۲۲-تاکنون)
ویرایششورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در پنجاه و ششمین اجلاس خود در ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۴، مای ساتو، حقوقدان ژاپنی را در مقام گزارشگر ویژه جدید این نهاد بین‌المللی در امور ایران منصوب کرد. او جانشین جاوید رحمان، حقوقدان پاکستانی-بریتانیایی می‌شود که در این مقام از سال ۱۳۹۷ گزارش‌های متعددی از نقض حقوق بشر در ایران منتشر کرده بود. ساتو، برنده جایزه جرم‌شناس جوان ژاپن در سال ۲۰۱۴، در حال حاضر دانشیار دانشگاه مانش استرالیا است. پیش از این به‌عنوان محقق و دانشیار در دانشگاه ملی استرالیا، مدرس و دانشیار در دانشگاه ریدینگ و همچنین به عنوان عضو تحقیقاتی آکسفورد-هاوارد و عضو فوق دکترا در دانشگاه آکسفورد، هر دو در بریتانیا، کار کرده است. مای ساتو دارای دکترای حقوق از بریتانیا است و بر موضوعاتی چون "مجازات اعدام"، "تخلفات قضایی" و "قوانین بین‌المللی حقوق بشر" تمرکز دارد.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]
فهرست
ویرایش| # | گزارشگر | ملیت | سال‌ها |
|---|---|---|---|
| ۱ | آندرس آگوئیلار |  ونزوئلا
|
۱۹۸۴-۱۹۸۶ |
| ۲ | رینالدو گالیندو پل |  السالوادور
|
۱۹۸۶-۱۹۹۵ |
| ۳ | موریس کاپیتورن |  کانادا
|
۱۹۹۵-۲۰۰۲ |
| — | ۲۰۰۲-۲۰۱۱ | ||
| ۴ | احمد شهید |  مالدیو
|
۲۰۱۱-۲۰۱۶ |
| ۵ | عاصمه جهانگیر |  پاکستان
|
۲۰۱۶-۲۰۱۸ |
| ۶ | جاوید رحمان | پاکستان
|
۲۰۱۸-۲۰۲۲ |
| ۷ | مای ستو |  ژاپن
|
۲۰۲۲-تاکنون |
پانویس
ویرایش- ^ در ۲۲ آوریل ۱۹۶۸ میلادی به مناسبت بیستمین سالگرد تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر در تهران با شرکت محمدرضا شاه، فرح پهلوی، او تانت دبیرکل سازمان ملل متحد، جورجیو پانانللی، صدرالدین آقاخان، مارک شریبر، آندریاس آگوئیلار و … برگزار شد تا مروری داشته باشد بر پیشرفت‌های حاصله در بیست سال گذشته حقوق بشر. ریاست این کنفرانس بر عهده اشرف پهلوی، رئیس هیئت نمایندگی دولت شاهنشاهی ایران در کمیسیون حقوق بشر بود.[۹]
جستارهای وابسته
ویرایش- ستاد حقوق بشر (ایران)
منابع
ویرایش- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Special Rapporteur on human rights in Iran». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
- ↑ «عاصمه جهانگیر گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران شد – ۱۳۹۵/۶/۱۱». dw.com. ۲۰۱۶-۰۹-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۳.
- ↑ "Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights.
- ↑ "New U.N. Human Rights Rapporteur for Iran". The Iran Primer. United States Institute of Peace. 20 June 2011.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Afshari, Reza (2011). Human Rights in Iran: The Abuse of Cultural Relativism. University of Pennsylvania Press. pp. xvii–xviii.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ عاصمه جهانگیر، گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران درگذشت
- ↑ «درخواست از شورای حقوق بشر؛ حمایت از ادامه کار گزارشگر ایران – ۱۳۹۹/۳/۲۷». dw.com. ۲۰۲۰-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۳.
- ↑ «نهادهای مدافع حقوق بشر خواستار تمدید مأموریت گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در ایران شدند». صدای آمریکا. ۲۰۲۰-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۰۳.
- ↑ "Iran Agrees to UN Visit". IranWire. 14 November 2014. Archived from the original on 7 March 2016. Retrieved 29 July 2015.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ مصداقی، ایرج (۲۰۱۱-۰۶-۱۱). «ایران - آندریاس آگوئیلار اولین نماینده ویژه بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران». BBC فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۷-۲۹.
- ↑ "UN investigator who revealed Iran's 'Baha'i Question' memorandum dies aged 93". Baha'i World News Service. 10 January 2012.
- ↑ "A History of United Nations Special Representatives and Rapporteurs in Iran". Iran Human Rights Documentation Center. Archived from the original on 16 March 2014. Retrieved 29 July 2015.
- ↑ "Situation of human rights in the Islamic Republic of Iran" (PDF). United Nations. 20 October 1995. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 31 July 2015.
- ↑ "UN criticises Iran's human rights". BBC. 18 October 2000.
- ↑ مصداقی، ایرج (۲۰۱۱-۰۶-۱۱). «ایران - آندریاس آگوئیلار اولین نماینده ویژه بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران». BBC فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۷-۲۹.
- ↑ "Iran: U.N. Fails to Condemn Rights Abuses". HRW. 22 April 2002.
- ↑ "Commission Deplores Unwarranted Rejection of UNCHR Resolution on Iran". USCIRF. 24 April 2002.
- ↑ «ایران سرانجام با بازدید گزارشگران حقوق بشر موافقت کرد - حقوق بشر - 12.11.2014». DW.COM. ۲۰۱۴-۱۱-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۷-۲۹.
- ↑ "Human rights in Iran are still atrocious: While Iran reopens to the West, repression still prevails at home". The Economist. 24 March 2016. Retrieved 26 March 2016.
- ↑ "IHEU | UN appoints new Special Rapporteur on Freedom of Religion or Belief". iheu.org. Retrieved 2016-12-21.
- ↑ "Special Rapporteur on Iran". www.ohchr.org. Retrieved 2016-12-21.
- ↑ «عاصمه جهانگیر روز یکشنبه ۱۱ فوریه ۲۰۱۸ در اثر نارسائی قلبی در لاهور درگذشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۱ فوریه ۲۰۱۸.
- ↑ «جاوید رحمان، حقوقدان پاکستانی، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران شد». رادیو فردا. ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ «مای ساتو، گزارشگر ویژه امور حقوق بشر ایران آغاز به کار کرد – DW – ۱۴۰۳/۵/۱۱». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۲۳.
- ↑ «مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، ماموریت خود را آغاز کرد». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۴-۰۹-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۲۳.
- ↑ «چرا یک زن گزارشگر سازمان ملل در ایران شد؟». ایسنا. ۲۰۲۴-۰۷-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۲۳.
- ↑ «یک ژاپنی گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران شد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۴-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۲۳.