گیرنده هسته‌ای

گیرنده‌های هسته‌ای (انگلیسی: Nuclear receptor) در زیست‌شناسی مولکولی به رده‌ای از پروتئین‌ها گفته می‌شود که در سلول‌ها مسئولیت تشخیصِ حضورِ هورمون‌های استروییدی، هورمون تیروئید و برخی ملکول‌های دیگر را دارند. در حضور چنین هورمون‌هایی، این گیرنده‌ها موجب تنظیم بیان برخی ژن‌ها شده و در نهایت تکامل، هومئوستازی و متابولیسم موجود زنده را کنترل می‌کنند.

ساختار کریستالوگرافیک گیرندهٔ هسته‌ای «PPAR-γ» (سبز) و «RXRA» (یشمی) متصل به دی‌ان‌ای دو رشته‌ای (ارغوانی) و دو مولکول فعال‌ساز NCOA2 (قرمز). آنتاگونیست PPAR-γ یعنی مولکول «GW9662» و آگونیست RXR-α یعنی رتینوئیک اسید بصورت مدل‌های فضاپُرکن نمایش داده شده‌اند. (کربن = سفید، oxygen = قرمز، نیتروژن = آبی، کُلرین = سبز).[۱]

گیرنده‌های هسته‌ای این قابلیت را دارند که به‌طور مستقیم به دی‌ان‌ای متصل شوند و بیان ژن‌های مجاور را کنترل کنند و به‌همین دلیل آنها را، در دستهٔ فاکتور رونویسی طبقه‌بندی می‌کنند.[۲][۳] همین خاصیت گیرنده‌های هسته‌ای نیز، آنها را از سایر گیرنده‌های سلولی متمایز می‌کند. در نتیجه، گیرنده‌های هسته‌ای نقش کلیدی در تکامل جنین و هومئوستازی بالغین دارند.

این گیرنده‌ها بر حسب مکانیسم اثر[۴][۵] یا همولوژی‌شان[۶][۷] طبقه‌بندی می‌شوند.

منابع ویرایش

  1. پی‌دی‌بی 3E00; Chandra V, Huang P, Hamuro Y, Raghuram S, Wang Y, Burris TP, Rastinejad F (October 2008). "Structure of the intact PPAR-gamma-RXR-alpha nuclear receptor complex on DNA". Nature. 456 (7220): 350–356. doi:10.1038/nature07413. PMC 2743566. PMID 19043829.
  2. Evans RM (1988). "The steroid and thyroid hormone receptor superfamily". Science. 240 (4854): 889–95. doi:10.1126/science.3283939. PMID 3283939.
  3. Olefsky JM (2001). "Nuclear receptor minireview series". J. Biol. Chem. 276 (40): 36863–4. doi:10.1074/jbc.R100047200. PMID 11459855.
  4. Mangelsdorf DJ, Thummel C, Beato M, Herrlich P, Schutz G, Umesono K, Blumberg B, Kastner P, Mark M, Chambon P, Evans RM (1995). "The nuclear receptor superfamily: the second decade". Cell. 83 (6): 835–9. doi:10.1016/0092-8674(95)90199-X. PMID 8521507.
  5. Novac N, Heinzel T (2004). "Nuclear receptors: overview and classification". Curr Drug Targets Inflamm Allergy. 3 (4): 335–46. doi:10.2174/1568010042634541. PMID 15584884.
  6. Nuclear Receptors Nomenclature Committee (1999). "A unified nomenclature system for the nuclear receptor superfamily". Cell. 97 (2): 161–3. doi:10.1016/S0092-8674(00)80726-6. PMID 10219237.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  7. Laudet V (1997). "Evolution of the nuclear receptor superfamily: early diversification from an ancestral orphan receptor". J. Mol. Endocrinol. 19 (3): 207–26. doi:10.1677/jme.0.0190207. PMID 9460643.

پیوند به بیرون ویرایش