دوره نخست مجلس شورای ملی
دوره نخست مجلس شورای ملی ایران از (۱۴ مهر ۱۲۸۵/۷ اکتبر ۱۹۰۶) تا به توپ بسته شدنش در (۲ تیر ۱۲۸۷/۲۳ ژوئن ۱۹۰۸) دایر بود.
| مجلس نخست نخستین دوره مجلس شورای ملی | |||
|---|---|---|---|
| |||
 نمایندگان ملت در مشروطهٔ اول | |||
| نهاد قانون‌گذاری | مجلس شورای ملی | ||
| کشور |  ایران | ||
| تجمعگاه | عمارت بهارستان | ||
| مدت دوره | ۱۴ مهر ۱۲۸۵ – ۲ تیر ۱۲۸۷ | ||
| انتخابات | انتخابات مجلس شورای ملی ۱۲۸۵ | ||
| عضوها | ۱۵۶ نماینده | ||
| رئیس مجلس | مرتضی‌قلی‌خان هدایت | ||
| زمان اجلاس‌ها | |||
| ۱ام: ۱۴ مهر ۱۲۸۵ – ۲ تیر ۱۲۸۷ | |||
 | |
| شاهان قاجار | |
|---|---|
نام | دورهٔ پادشاهی |
۱۱۷۵–۱۱۶۱ | |
انتخاباتویرایش
طبق نظامنامهٔ انتخابات یکمین مجلس شورای ملی، انتخابات نه به صورت تقسیم بندی کشور به حوزه‌های انتخابی، بلکه بر اساس جایگاه‌های اجتماعی و به صورت طبقاتی انجام می‌شد. ۶ گروه دارای «حق انتخاب شدن» عبارت بودند از: ۱- شاهزادگان و درباریان، ۲- روحانیان و طلبه‌ها، ۳- اشراف و اعیان، ۴- تاجرانی که مکان مشخصی برای کسب داشته باشند، ۵- ملاکینی که زمین هایشان حداقل ۱۰۰۰ تومان ارزش داشته باشد، و ۶- استادکاران دارای مغازه (اصناف).
همچنین همهٔ مردم هم حق رأی دادن نداشتند. گروه‌های دارای «حق انتخاب کردن» عبارت بودند از: ۱- شاهزادگان و درباریان، ۲- روحانیان و طلبه‌ها، ۳- اعیان و اشراف، ۴- تاجران، ۵- مالکان و فلاحان و ۶- اصناف. زنان، کارگران، شاگردان اصناف و دهقان‌های روستایی حق انتخاب کردن نداشتند.[۱]
همچنین انتخابات یکمین مجلس شورای ملی به صورت حزبی نبود و در این زمان هنوز در عرصهٔ سیاست ایران حزبی شکل نگرفته بود.
ترکیبویرایش
۲۶ درصد نمایندگان آن را بزرگان اصناف، ۲۰ درصد را روحانیان و ۱۵ درصد را تجار تشکیل می‌دادند. جناح‌های سیاسی حاضر در مجلس اول عبارت بودند از مستبدین، معتدلین و آزادیخواهان. مستبدین، کم‌تعداد بودند و در مذاکرات مجلس مشارکت چندانی نداشتند. نمایندگان این جناح اغلب شاهزاده، زمین‌دار یا اعیان بودند. آزادیخواهان نماینده طیف روشنفکر بودند و به رهبری سید حسن تقی‌زاده و یحیی میرزا اسکندری، از اصلاحات گستردهٴ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حمایت می‌کردند. آنها در مجلس اقلیت بودند، اما شخصیت‌های تاثیرگذاری در آن عضویت داشتند که بسیاری از آنان اعضای کمیته انقلابی، مجمع آدمیت و گنج فنون بودند. اکثریت مجلس با معتدلین با رهبری محمدعلی شالفروش و امین‌الضرب بودند که از سوی سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی پشتیبانی می‌شدند.[۲]
کارنامه مجلس اولویرایش
مصوبات مجلس قانون‌گذاری در مدت زمان کوتاه فعالیت خود از قرار زیر است.[۳] [۴]
- نظام‌نامه داخلی دارالشورای ایران در ۹۰ ماده (٢۵ مهرماه ١٢٨۵)
- نظام‌نامه اساسی مشتمل بر ۵۱ ماده (٢٨ آذرماه ١٢٨۵)
- متمم قانون اساسی در ۱۰۷ ماده (١۴ مهرماه ١٢٨۶)
- قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در ۱۲۲ ماده (خردادماه ١٢٨۶)
- قانون بلدیه در ۱۰۸ ماده (١١ خردادماه ١٢٨۶)
- قانون مطبوعات در ۵۲ ماده (١٨ بهمن‌ماه ١٢٨۶)
- قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام که به قوانین وزارت داخله معروف است. شامل ۴۳۲ ماده و ۲۶ ماده ضمیمه (١٧ آذرماه ١٢٨۶)
- قانون وظایف یا مستمریات شامل ۱۰ ماده (١ اردیبهشت‌ماه ١٢٨٧)
- قانون ممیزی علمی و اجرای آن (١٢٨۶ه.خ)
- قانون انجمن‌های تجارتی (١٢٨٧ه.خ)
- قانون رشوه و مجازات آن
- قانون تعیین مقرری دربار سلطنتی
- قانون عدلیه که ناتمام ماند
- ترتیب بودجه و تعیین مخارج ادارات
اقدامات مهم نظارتی مجلس اول[۵]ویرایش
- بازپرسی و داوری از غلامرضاخان اینانلو درباره ماجرای دختران قوچان
- برکناری مسعود میرزا ظل‌السلطان از حکمرانی اصفهان
- تاسیس کمیسیون اصلاح بودجه دولت جهت برطرف شدن کسری بودجه دولت
- واریز «تفاوت عمل» (اختلاف بین مالیات وصول شده و مالیات قانونی) به خزانه دولت به جای درآمد حکمران
- بر انداختن «تیول» و واریز همه مالیاتها به حساب دولت
- برانداختن تسعیر
پانویسویرایش
| متن کاملِ مجموعه مصوبات ادوار اول و دوم قانون‌گذاری مجلس شورای ملی در ویکینبشته |
- ↑ محمودی، جلیل و سعیدی، ناصر، شوق یک خیز بلند: نخستین اتحادیه‌های کارگری در ایران، تهران: قطره، چاپ اول: ۱۳۸۱، ص ۳۷.
- ↑ آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۱۲.
- ↑ نصری ع. رویارویی با تجدد. صص ۴-۳۴۳، به نقل از روزنامه کاوه ش ۲۶، صص ۴-۳
- ↑ https://mashruteh.org/wiki/images/8/8f/Kav_3_26.pdf
- ↑ کسروی، احمد. «تاریخ مشروطه ایران، گفتار چهارم، چه کشاکشهایی با محمد علی میرزا برخاست؟، کارهای ارجدار دارالشوری».
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۷). ایران بین دو انقلاب. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی؛ محمدابراهیم فتاحی ولیلایی. تهران: نشر نی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۲-۳۶۳-۵.
- بهار، محمدتقی (۱۳۵۷)، تاریخ مختصر احزاب سیاسی، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی
 | این یک مقالهٔ خرد تاریخ معاصر است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |