ویکی‌پدیا

شطرنج در ارمنستان

(تغییرمسیر از Chess in Armenia)

شطرنج از اوایل قرون وسطای در ارمنستان بازی می‌شده‌است؛ با این حال، در اوایل دوره شوروی نهادینه شد.[۲] شطرنج امروزه در ارمنستان بسیار محبوب است.[۳][۴][۵] زمانی که تیگران پتروسیان، استادبزرگ شطرنج ارمنستان، در دهه ۱۹۶۰ قهرمان شطرنج جهان شد؛ شطرنج به‌طور گسترده‌ای شناخته شد.[۲][۶] امروزه نیز ارمنستان یکی از قوی‌ترین کشورهای شطرنج محسوب می‌شود.[۷][۸] در میان دیگر کشورها نیز، ارمنستان مهمترین استادبزرگان شطرنج دنیا را دارد.[۹]

خانه شطرنج ایروان تأسیس در سال ۱۹۷۰.[۱]
دو مرد درحال بازی کردن شطرنج درورنیساژ ایروان

از زمان استقلال کشور ارمنستان، تیم شطرنج این کشور در مسابقات قهرمانی اروپایی (۱۹۹۹)، مسابقات قهرمانی جهان (۲۰۱۱) و المپیاد شطرنج (۲۰۰۶, ۲۰۰۸, ۲۰۱۲) برنده شد. تیم زنان ارمنستان نیز در مسابقات قهرمانی اروپا در سال ۲۰۰۳ موفق به کسب پیروزی شد. ارمنستان در فوریه ۲۰۱۶ در رده هفتم شطرنج جهان قرار گرفت.[۱۰] لوون آرونیان بهترین بازیکن شطرنج ارمنستان، در رتبه‌بندی فیده در مقام دوم جهان قرار گرفته‌است و چندین بار نامزد قهرمانی جهان شده‌است.

از سال ۲۰۱۱–۱۲، شطرنج به عنوان بخشی از برنامه درسی مدارس دولتی ارمنستان بوده‌است. ارمنستان اولین کشور در جهان است که آموزش شطرنج را در مدارس اجباری می‌کند.[۱۱][۱۲]

نام ویرایش

تا اوایل قرن بیستم، شطرنج در ارمنستان با عنوان چترنگ شناخته می‌شد. این عنوان از زبان فارسی میانه الهام گرفته شده بود.[۱۳][۱۴] امروزه این عنوان با نام جادراک شناخته می‌شود،[۱۵] و تنها در ارمنستان غربی و در میان جماعت ارمنیان پراکنده رواج دارد.[۱۶][۱۷] در ارمنستان شرقی اما شطرنج با عنوان «شاه مات» شناخته می‌شود. واژه ای که مشتق شده از زبان فارسی است. این واژه به معنی «شاهی که درحال از دست دادن بازی است» می‌باشد.[۱۸]

تاریخچه ویرایش

تاریخ اولیه ویرایش

همچنین ببینید: پیشینه شطرنج

در شطریان: کتاب شطرنج (۱۹۳۶) شرق شناسانی چون هووسپ اوربلی و کامیلا ترور نشان می‌دهد که شطرنج از قرن نهم، زمانی که ارمنستان تحت حاکمیت اعراب بود، در ارمنستان شناخته بوده‌است؛[۱۹] و توسط اعراب از هند به ارمنستان آورده شده‌است. اعتقاد بر این است که این بازی در اوایل قرن ششم با نام چاتورانگا آغاز شده‌است.[۱۹][۲۰] در سال ۱۹۶۷ مهره‌های شطرنج در ارگ دوین یافت شد.[۲۱] شطرنج در نگارگری‌های ارمنی قرن ۱۲ تا ۱۳ یافت شده که در ماتناداران ایروان نگهداری می‌شود که شامل یک دستنوشته قرن ۱۳ اثر وارطان آرولتسی است. تا اواخر قرن بیستم روستاییان شناوان نزدیک آپاران از چهره‌های شطرنج خانگی شبیه به قرون وسطی استفاده می‌کردند.[۱۹][۲۲]

دوره شوروی ویرایش

شطرنج در ارمنستان پس از ایجاد حکومت شوروی در سال ۱۹۲۰ نهادینه شد.[۲۳] در سال‌های ۱۹۲۶–۲۷، با ابتکار شیمیدان سایمون هوویان (۱۸۶۹–۱۹۴۲)، مقاله‌هایی در مورد شطرنج در روزنامه‌ها چاپ شد. هوویان سخنرانی‌هایی در مورد شطرنج کرد و به ارتقای شطرنج در ارمنستان کمک کرد. او کتابهای امانوئل لاسکر، ایلیا میزیل و یاکو روخلین را به ارمنی ترجمه کرد.[۲۳]

 
یک تمبر پستی ارمنی در سال ۱۹۹۶تیگران پتروسیان و خانه شطرنج یروان را به تصویر می‌کشد.

اولین مسابقات شطرنج در سال ۱۹۲۷، همزمان با تأسیس فدراسیون شطرنج ارمنستان برگزار شد.[۱] نخستین مسابقات قهرمانی شطرنج ارمنستان در سال ۱۹۳۴ میلادی در ایروان برگزار شد. گنریک گاسپاریان در آن رقابت برنده شد.[۲۴] اولین شطرنج باشگاه ارمنستان در سال ۱۹۳۶ تأسیس شد. دیگر باشگاه‌های شطرنج نیز در دهه ۱۹۵۰ در گیومری و وانادزور تأسیس شدند.[۲۳]

شطرنج با موفقیت تیگران پتروسیان در دهه ۱۹۶۰ محبوبیت یافت. او در تفلیس متولد شد. او چهار بار قهرمان شوروی شد (در سال‌های ۱۹۵۹، ۱۹۶۱، ۱۹۶۹ و ۱۹۷۵). در سال ۱۹۶۳، پتروسیان قهرمان شطرنج جهان شد و تیم میخائیل بوتوینیک، را شکست داد. پتروسیان علاوه بر قهرمانی جهان برای شش سال (۱۹۶۹ تا ۱۹۶۹) در المپیاد شطرنج و ۹ بار با تیم شوروی (۱۹۵۸ تا ۱۹۷۴) پیروز شد.

در سال ۱۹۶۲ گری کاسپارف[۲۵] قهرمان جهان شد. اگر چه او هرگز نشان داده ارمنستانی است برخی منابع ترجیح می‌دادند که او را ارمنی بنامند.[۲۶] چرا که نام خانوادگی وی به شکل ارمنستانی کاسپاریان است.[۲۷]

ارمنستان مستقل ویرایش

ارمنستان در سال ۱۹۹۱ استقلال خود را از اتحاد جماهیر شوروی به دست آورد. از آن زمان به بعد، شطرنج بازان ارمنی این فرصت را داشتند که نماینده جمهوری ارمنستان باشند. در آن زمان سه تورنمنت بزرگ شطرنج در ارمنستان مستقل برگزار شد.[۲۸][۲۹]

ارمنستان اولین مدال خود را در المپیاد شطرنج در سال ۱۹۹۲ بدست آورد. ارمنستان در المپیک ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴ مدال‌های برنز کسب کرد. تیم شطرنج ارمنستان در مسابقات المپیک شطرنج ۲۰۰۶ موفق به کسب پیروزی شدید شد. آن‌ها همچنین در رقابت‌های المپیک ۲۰۰۸ و ۲۰۱۲ برنده شدند. آن‌ها در مسابقات قهرمانی اروپا ۱۹۹۷، ۱۹۹۹ و ۲۰۰۷ مقام سوم را کسب کردند.

آموزش شطرنج در مدارس ویرایش

 
کودکان در فضای باز در میدان چارلز نشونور یوروان شطرنج بازی می‌کنند

در سال ۲۰۱۱، وزارت آموزش شطرنج را برای دانش آموزان کلاس دوم، سوم و چهارم اجباری دانست. بیش از ۱٫۵ میلیون دلار صرف این برنامه شد.[۱۲][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]

تصمیم‌گیری به‌طور گسترده‌ای گزارش شده در رسانه‌های بین‌المللی است. روزنامه نگاران شطرنج کارشناسان و مقامات کشورهای مختلف را ستود برنامه و توصیه تصویب آن در کشورهای خود هستند. در طول سفر خود به ارمنستان در سال ۲۰۱۴ مگنوس کارلسن اظهار داشت: «من فکر می‌کنم ارمنستان را تجربه آموزش شطرنج در مدارس به عنوان مثال بزرگ برای تمام جهان است.»

قهرمانی ملی ویرایش

مقالهٔ اصلی: مسابقات قهرمانی شطرنج ارمنستان

اولین قهرمانی سال ۱۹۳۴ رخ داد.

اولین قهرمانی زنان نیز در سال ۱۹۳۴صورت گرفت.

فردی آمار ویرایش

فیده، فدراسیون شطرنج جهان، فهرست ۲۴ استادبزرگ مرد، ۴ استادبزرگ زن، ۱۷ استاد بین‌المللی مرد و ۴ استاد بین‌المللی زن را به نمایش گذاشت.

مردان ویرایش

۱۰ استاد بزرگ ارمنی از اکتبر ۲۰۱۷ در زیر لیست شده‌اند.[۳۴]

Armenian players in FIDE Top 110
 
 
 
 
# Player Birth year GM Title Rating World rank[الف]
۱ لوون آرونیان ۱۹۸۲ ۲۰۰۰ ۲۸۰۱ ۲
۲ سرگئی موسسیان ۱۹۷۸ ۱۹۹۷ ۲۶۷۱ ۷۶
۳ ولادیمیر هاکوبیان ۱۹۷۱ ۱۹۹۱ ۲۶۶۷ ۷۷
۴ گابریل سارگیسیان ۱۹۸۳ ۲۰۰۲ ۲۶۵۷ ۹۲
۵ هراند ملکومیان ۱۹۸۹ ۲۰۰۸ ۲۶۴۲ ۱۲۱
۶ تیگران ال. پتروسیان ۱۹۸۴ ۲۰۰۴ ۲۶۰۱ ۲۲۵
۷ روبرت هوهانیسیان ۱۹۹۱ ۲۰۱۰ ۲۵۹۵ ۲۴۲
۸ آرمان پاشیکیان ۱۹۸۷ ۲۰۰۷ ۲۵۹۴ ۲۴۶
۹ کارن اچ. گریگوریان ۱۹۹۵ ۲۰۱۳ ۲۵۸۶ ۲۷۸
۱۰ Zaven Andriasian ۱۹۸۹ ۲۰۰۶ ۲۵۸۵ ۲۸۳

زنان ویرایش

۱۰ نفر از ۱۰ بازیکن برتر شطرنج در اکتبر ۲۰۱۷ در فهرست زیر فهرست شده‌اند.[۳۵]

Armenian women players in FIDE Top 100
 
 
# بازیکن سال تولد Title Rating رتبه جهانی
۱ الینا دانیلیان ۱۹۷۸ GM ۲۴۱۵ ۴۸
۲ لیلیت مکرتچیان ۱۹۸۲ IM ۲۳۹۰ ۶۷
۳ لیلیت گالویان ۱۹۸۳ IM ۲۲۹۱ ۲۱۳
۴ سیرانوش آندریاسیان ۱۹۸۶ WIM ۲۲۸۱ ۲۳۲
۵ Maria Gevorgyan ۱۹۹۴ WIM ۲۲۶۲ ۲۷۱
۶ ماریا کورسووا ۱۹۸۶ WGM ۲۲۵۹ ۲۸۰
۷ Siranush Ghukasyan ۱۹۹۸ WIM ۲۲۰۷ ۴۱۹
۸ Sona Asatryan ۱۹۹۹ WIM ۲۱۷۱ ۵۳۰
۹ Armine Babayan ۱۹۹۰ - ۲۱۶۶ ۵۴۷
۱۰ Anna M. Sargsyan ۲۰۰۱ - ۲۱۶۰ ۵۷۱

سوابق تیم ویرایش

المپیاد شطرنج ویرایش

 
بیلبوردی در مرکز ایروان
Open
سال رویداد مکان بازیکن موقعیت Ref
۱۹۹۲ 30th Chess Olympiad   مانیل، فیلیپین رافائل واهانیان، ولادیمیر هاکوبیان، سمبات لپوتیان، آرتاشس میناسیان، آرشاک پتروسیان، آشوت آناستاسیان [۳۶]
۱۹۹۴ 31st Chess Olympiad   مسکو، روسیه واهانیان، هاکوبیان، لپوتیان، آناستاسیان، میناسیان، آرسن یغیازاریان ۱۳ [۳۷]
۱۹۹۶ 32nd Chess Olympiad   ایروان، ارمنستان هاکوبیان، واهانیان، لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان، A. Petrosian ۵ [۳۸]
۱۹۹۸ 33rd Chess Olympiad   الیستا، روسیه واهانیان، لپوتیان، هاکوبیان، میناسیان، آسریان، آناستاسیان ۱۶ [۳۹]
۲۰۰۰ 34th Chess Olympiad   استانبول، ترکیه واهانیان، لپوتیان، آرتاشس میناسیان، آناستاسیان، آسریان، سارگیسیان ۱۷ [۴۰]
۲۰۰۲ 35th Chess Olympiad   بلد، اسلوونی هاکوبیان، لپوتیان، آسریان، سارگیسیان، میناسیان، آناستاسیان [۴۱]
۲۰۰۴ 36th Chess Olympiad   کالبیا، اسپانیا هاکوبیان، آرونیان، واهانیان، لپوتیان، سارگیسیان، میناسیان [۴۲]
۲۰۰۶ 37th Chess Olympiad   تورین، ایتالیا آرونیان، هاکوبیان، آسریان، لپوتیان، سارگیسیان، میناسیان [۴۳]
۲۰۰۸ 38th Chess Olympiad   درسدن، آلمان آرونیان، هاکوبیان، سارگیسیان، ت. پتروسیان، میناسیان [۴۴]
۲۰۱۰ 39th Chess Olympiad   خانتی-مانسییسک، روسیه آرونیان، هاکوبیان، سارگیسیان، پاشیکیان، Grigoryan ۷ [۴۵]
۲۰۱۲ 40th Chess Olympiad   استانبول، ترکیه آرونیان، موسسیان، هاکوبیان، سارگیسیان، ت. پتروسیان [۴۶]
۲۰۱۴ 41st Chess Olympiad   ترومسو، نروژ آرونیان، سارگیسیان، موسسیان، هاکوبیان، Kotanjian 8
۲۰۱۶ 42nd Chess Olympiad   باکو، جمهوری آذربایجان did not participate
۲۰۱۸ 43rd Chess Olympiad   باتومی، گرجستان آرونیان، سارگیسیان، ملکومیان، هوهانیسیان، Martirosyan align="center"| align="center"|
زنان
سال رویداد مکان بازیکن موقعیت Ref
۱۹۹۲ 30th Chess Olympiad   مانیل، فیلیپین آسلانیان، Khalafian, دانیلیان، Karakashian ۳۳ [۴۷]
۱۹۹۴ 31st Chess Olympiad   مسکو، روسیه دانیلیان، Aslanian, گریگوریان، Airapetian ۲۴ [۴۸]
۱۹۹۶ 32nd Chess Olympiad   ایروان، ارمنستان دانیلیان، هلقاتیان، مکرتچیان، Khalafian ۲۰ [۴۹]
۱۹۹۸ 33rd Chess Olympiad   الیستا، روسیه دانیلیان، هلقاتیان، مکرتچیان، آغینیان ۲۱ [۵۰]
۲۰۰۰ 34th Chess Olympiad   استانبول، ترکیه دانیلیان، مکرتچیان، هلقاتیان، آغینیان ۱۰ [۵۱]
۲۰۰۲ 35th Chess Olympiad   بلد، اسلوونی دانیلیان، مکرتچیان، هلقاتیان، گالویان ۱۵ [۵۲]
۲۰۰۴ 36th Chess Olympiad   کالبیا، اسپانیا دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان، آندریاسیان ۱۱
۲۰۰۶ 37th Chess Olympiad   تورین، ایتالیا مکرتچیان، دانیلیان، آغینیان، Andriasian ۸ [۵۳]
۲۰۰۸ 38th Chess Olympiad   درسدن، آلمان دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان، گالویان، Andriasian ۶ [۵۴]
۲۰۱۰ 39th Chess Olympiad   خانتی-مانسییسک، روسیه دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، آغینیان، Kharatian ۱۱ [۵۵]
۲۰۱۲ 40th Chess Olympiad   استانبول، ترکیه دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، en:Anna HairapetianHairapetian ۶ [۵۶]
۲۰۱۴ 41st Chess Olympiad   ترومسو، نروژ دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، Sargsyan ۵
۲۰۱۶ 42nd Chess Olympiad   باکو، جمهوری آذربایجان did not participate
۲۰۱۸ 43rd Chess Olympiad   باتومی، گرجستان دانیلیان, مکرتچیان, Sargsyan, Kursova, Ghukasyan

جهان تیم قهرمانی ویرایش

مردان
سال مکان بازیکن موقعیت Ref
۱۹۹۳   لوتسرن، سوئیس واهانیان، هاکوبیان، لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان، پتروسیان ۴ [۵۷]
۱۹۹۷   لوسرن، سوئیس هاکوبیان، واهانیان، لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان، خاچیان [۵۸]
۲۰۰۱   ایروان، ارمنستان هاکوبیان، واهانیان، لپوتیان، آسریان، آناستاسیان، میناسیان [۵۹]
۲۰۰۵   بئرشبع، اسرائیل آرونیان، هاکوبیان، آسریان، واهانیان، لپوتیان، آناستاسیان [۶۰]
۲۰۱۰   بورسا، ترکیه آرونیان، هاکوبیان، سارگیسیان، پاشیکیان، پتروسیان، Kotanjian ۵ [۶۱]
۲۰۱۱   نانگبو، چین آرونیان، موسسیان، هاکوبیان، سارگیسیان، هوهانیسیان [۶۲]
۲۰۱۳   آنتالیا، ترکیه آرونیان، موسسیان، هاکوبیان، سارگیسیان، پتروسیان ۵ [۶۳]
۲۰۱۵   تساغکادزور، ارمنستان آرونیان، سارگیسیان، موسسیان، هاکوبیان، ملکومیان
۲۰۱۷   خانتی-مانسییسک, روسیه did not participate
زنان
سال مکان بازیکن موقعیت Ref
۲۰۰۷   یکاترینبورگ، روسیه دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان، آندریاسیان، Aghabekian ۸ [۶۴]
۲۰۰۹   نانگبو، چین دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، آغینیان، آندریاسیان ۵ [۶۵]
۲۰۱۱   ماردین، ترکیه دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، آغینیان ۶ [۶۶]
۲۰۱۳   آستانه, قزاقستان did not participate[۶۷]
۲۰۱۵   چنگدو، چین دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، Gaboyan ۷
۲۰۱۷   خانتی-مانسییسک، روسیه did not participate

مسابقات قهرمانی اروپا ویرایش

مردان
 
ارمنستان در مقابل آذربایجان در مسابقات قهرمانی شطرنج تیمی سال ۲۰۱۱ اروپا.
سال مکان بازیکن موقعیت Ref
۱۹۹۲   دبرسن، مجارستان واهانیان، هاکوبیان، لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان ۱۹ [۶۸]
۱۹۹۷   پولا، کرواسی هاکوبیان، واهانیان، لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان [۶۹]
۱۹۹۹   باتومی، گرجستان لپوتیان، میناسیان، آناستاسیان، پتروسیان [۷۰]
۲۰۰۱   لئون، اسپانیا did not participate[۷۱]
۲۰۰۳   پلوودیو، بلغارستان did not participate[۷۲]
۲۰۰۵   یوتبری، سوئد هاکوبیان، آرونیان، واهانیان، لپوتیان، آناستاسیان ۱۲ [۷۳]
۲۰۰۷   هراکلیون، یونان آرونیان، هاکوبیان، سارگیسیان، آسریان، لپوتیان [۷۴]
۲۰۰۹   نووی ساد، صربستان آرونیان، هاکوبیان، سارگیسیان، پاشیکیان، پتروسیان ۴ [۷۵]
۲۰۱۱   Porto Carras, یونان آرونیان، موسسیان، هاکوبیان، سارگیسیان، هوهانیسیان ۴ [۷۶]
۲۰۱۳   ورشو، لهستان آرونیان، موسسیان، هاکوبیان، سارگیسیان، پتروسیان ۴ [۷۷]
۲۰۱۵  ریکیاویک، ایسلند آرونیان، سارگیسیان، موسسیان، ملکومیان، گریگوریان [۷۴]
۲۰۱۷  خالکیدیکه، یونان
زنان
سال مکان بازیکن موقعیت Ref
۱۹۹۲   دبرتسن، مجارستان آسلانیان، هلقاتیان، گریگوریان ۱۹ [۷۸]
۱۹۹۷   پولا، کرواسی دانیلیان، هلقاتیان، مکرتچیان ۵ [۷۹]
۱۹۹۹   باتومی، گرجستان دانیلیان، مکرتچیان، هلقاتیان ۵ [۸۰]
۲۰۰۱   لئون، اسپانیا did not participate[۸۱]
۲۰۰۳   پلوودیف، بلغارستان دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان [۸۲]
۲۰۰۵   یوتبری، سوئد دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان، آندریاسیان، گالویان ۶ [۸۳]
۲۰۰۷   هراکلیون، یونان دانیلیان، مکرتچیان، آغینیان، آندریاسیان، Aghabekian [۸۴]
۲۰۰۹   نووی ساد، صربستان دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، آغینیان، آندریاسیان ۵ [۸۵]
۲۰۱۱   Porto Carras, یونان دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، آغینیان ۷ [۸۶]
۲۰۱۳   ورشو، لهستان دانیلیان، مکرتچیان، گالویان، کورسووا، Hairapetian ۵ [۸۷]

مسابقات قهرمانی باشگاه ویرایش

در سال ۱۹۹۵ باشگاه شطرنج ایروان در مسابقات جام باشگاه‌های اروپا برنده شد.[۸۸] در سال ۲۰۰۶ باشگاه ایروان در جام باشگاه‌های اروپا برنده شد.[۸۹]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

یادداشت

  1. ↑ فقط بازیکنان فعال

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام federation وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "In Armenia chess is king and grandmasters are stars". ایندیپندنت. 13 May 2010. Archived from the original on 15 September 2014.
  3. ↑ "Compulsory chess lessons might be making Armenia's kids supersmart". ام‌اس‌ان. مایکروسافت. 25 March 2013. Archived from the original on 28 September 2013. Retrieved 15 September 2014.
  4. ↑ Shahrigian, Shant; Werman, Marco (1 November 2011). "Learning Chess in Elementary School". The World. پابلیک رادیو اینترنشنال. Archived from the original on 15 September 2014. Retrieved 15 September 2014.
  5. ↑ گری کاسپارف has compared the popularity of chess in Armenia with the popularity of فوتبال in Latin America. "Garry Kasparov: "There's No Doubt That Carlsen Is the Strongest Player"". Chess-News.ru. 1 October 2012. Archived from the original on 15 September 2014. Retrieved 15 September 2014.
  6. ↑ Parkinson, Joe (3 December 2012). "Winning Move: Chess Reigns as Kingly Pursuit in Armenia". وال‌استریت جورنال. Retrieved 15 September 2014.
  7. ↑ Moss, Stephen (16 November 2011). "Armenia's killer chess move". گاردین. Retrieved 24 August 2013. Armenia is an obsessive chess-playing country, one of the strongest in the world despite a population that is the same as – yes, you guessed it – Wales.
  8. ↑ "Armenia: the cleverest nation on earth". سرویس جهانی بی‌بی‌سی. 19 October 2009. Retrieved 4 September 2012.
  9. ↑ "Armenia Wins World Chess Title, Ukraine Takes Third". رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی. 27 July 2011. Retrieved 24 August 2013. Chess has been one of Armenia's most popular sports since Tigran Petrosian, a Tbilisi-born Armenian, became a world champion in 1963. The country currently boasts one of the largest per capita numbers of chess grandmasters in the world.
  10. ↑ "Federations Ranking". فیده. Retrieved 23 June 2014.
  11. ↑ Akhmeteli, Nina (19 January 2012). "Chess lessons introduced to the curriculum in Armenian schools". بی‌بی‌سی نیوز. Retrieved 4 September 2012.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Parameswaran; Gaedtke, Gayatri; Felix (24 March 2013). "Chess mania captures Armenia's attention". الجزیره (شبکه خبری). Retrieved 25 March 2013.{{cite news}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  13. ↑ Adjarian, Hrachia (1926). Հայերեն Արմատական Բառարան [Armenian Etymological Dictionary] (به ارمنی). Vol. 3. Yerevan University Press. p. 190.
  14. ↑ Petrosian, Tigran; Hakobian, G. (1982). Շախմատ [Chess] (به ارمنی). Vol. 8. Yerevan: Armenian Encyclopedia. pp. 514–515. {{cite book}}: Unknown parameter |encyclopedia= ignored (help)
  15. ↑ Awde, Nicholas; Davidian, Vazken-Khatchig (2006). Western Armenian Dictionary & Phrasebook. New York: Hippocrene Books. p. 168. ISBN 978-0-7818-1048-7.
  16. ↑ "Լեւոն Արոնեան Կը Շարունակէ Մնալ Աշխարհի Երկրորդ Լաւագոյն Ճատրակ Խաղացողը [Levon Aronian Continues to Remain Second Best Chess Player]". Asbarez (به ارمنی). Los Angeles. 1 August 2013. Retrieved 25 August 2013.
  17. ↑ "Ճատրակ. Եւրոպայի Անհատական Ախոյեանութիւն. Հայրենի Վարպետներուն Ապահոված Կէտերը' 4-րդ Հանգրուանի Մրցումներէն Ետք [Chess: European Individual Championship: Armenian Masters Placed Fourth]". Aztag (به ارمنی). Beirut, Lebanon. 10 May 2011. Archived from the original on 23 September 2015. Retrieved 25 August 2013.
  18. ↑ Chess: East and West, Past and Present. New York: موزه متروپولیتن نیویورک. 1968. p. xxv.
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ Orbeli, Joseph; Trever, Kamilla (1936). Шатранг. Книга о шахматах [Shatrang: The Book of Chess] (به روسی). Saint Petersburg: موزه ارمیتاژ. p. 195. OCLC 82233681.
  20. ↑ United States Chess Federation; Kurzdorfer, Peter (2003). The Everything Chess Basics Book. Avon, Massachusetts: Adams Media. p. 2. ISBN 978-1-4405-2229-1. Chess is a descendant of a game called Chaturanga believed to have originated in India in the sixth century and which may have been related to a much older Chinese game.
  21. ↑ Ghafadarian, Karo (1970). "Հնագիտական աշխատանքը Հայաստանում սովետական շրջանում [Archaeological Research in Armenia in Soviet Years]". Patma-Banasirakan Handes (به ارمنی). Yerevan: فرهنگستان ملی علوم ارمنستان (3): 16. Archived from the original on 20 September 2018. Retrieved 3 October 2018.
  22. ↑ Arakelian, Babken N. (1977). "Ակադեմիկոս Հովսեփ Օրբելի (Ծննդյան 90-ամյակի առթիվ) [Academician Hovsep Orbeli (on his 90th birth anniversary)]". Patma-Banasirakan Handes (به ارمنی). Yerevan: Armenian National of Sciences (1): 27. Archived from the original on 13 November 2017. Retrieved 2 February 2019.
  23. ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ آناتولی کارپف, ed. (1990). Шахматы. Энциклопедический словарь [Chess. Encyclopedic dictionary] (به روسی). Moscow: دانشنامه بزرگ شوروی. p. 21. ISBN 5-85270-005-3.
  24. ↑ "All Women's Champions of Armenia". Chess in Armenia Magazine. Retrieved 1 September 2013.
  25. ↑ Saunders, Robert A.; Strukov, Vlad (2010). Historical Dictionary of the Russian Federation. Lanham, Md.: Scarecrow Press. p. 299. ISBN 978-0-8108-7460-2.
  26. ↑ Byrne, Robert (11 July 2004). "CHESS; Even Loosely Defined, Armenia Can't Beat the Rest of the World". New York Times. Retrieved 15 September 2014. Kasparov was dubbed Armenian because his mother is Armenian.
  27. ↑ "Prominent Russians: Garry Kasparov". آرتی. Retrieved 25 August 2013.
  28. ↑ "5th World Team Chess Championship: Yerevan 2001". OlimpBase. Retrieved 12 September 2012.
  29. ↑ "European Individual Chess Championship launches in Yerevan". آرمن‌پرس. 3 March 2014. Retrieved 16 March 2014.
  30. ↑ "Armenia Introduces Chess As Mandatory School Subject". رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی. 19 September 2011. Retrieved 12 September 2012.
  31. ↑ "Armenia makes chess compulsory in schools". گاردین. 15 November 2011. Retrieved 12 September 2012.
  32. ↑ Hakobyan, Julia (26 April 2013). "Reading, Writing, Chess: Experts evaluate Armenia's progress on introducing the oldest board game at primary schools". ArmeniaNow. Archived from the original on 20 June 2015. Retrieved 28 April 2013.
  33. ↑ Grigoryan, Marianna (27 July 2011). "Armenia: Can Chess "Build the Country's Future?"". EurasiaNet. Retrieved 25 August 2013.
  34. ↑ "Federations Ranking: Armenia". World Chess Federation (FIDE). Retrieved 7 December 2013.
  35. ↑ "Federations Ranking: Armenia, Women". World Chess Federation (FIDE). Retrieved 21 September 2012.
  36. ↑ "30th Chess Olympiad: Manila 1992". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  37. ↑ "31st Chess Olympiad: Moscow 1994". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  38. ↑ "32nd Chess Olympiad: Yerevan 1996". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  39. ↑ "33rd Chess Olympiad: Elista 1998". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  40. ↑ "34th Chess Olympiad: Istanbul 2000". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  41. ↑ "35th Chess Olympiad: Bled 2002". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  42. ↑ "36th Chess Olympiad: Calvia 2004". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  43. ↑ "37th Chess Olympiad: Turin 2006". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  44. ↑ "38th Chess Olympiad: Dresden 2008". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  45. ↑ "39th Chess Olympiad: Khanty-Mansiysk 2010". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  46. ↑ "40th Olympiad Istanbul 2012 Open tournament". Turkish Chess Federation. Archived from the original on 5 September 2012. Retrieved 9 September 2012.
  47. ↑ "30th Chess Olympiad (women): Manila 1992". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  48. ↑ "31st Chess Olympiad (women): Moscow 1994". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  49. ↑ "32nd Chess Olympiad (women): Yerevan 1996". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  50. ↑ "33rd Chess Olympiad (women): Elista 1998". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  51. ↑ "34th Chess Olympiad (women): Istanbul 2000". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  52. ↑ "35th Chess Olympiad (women): Bled 2002". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  53. ↑ "37th Chess Olympiad (women): Turin 2006". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  54. ↑ "38th Chess Olympiad (women): Dresden 2008". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  55. ↑ "39th Chess Olympiad (women): Khanty-Mansiysk 2010". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  56. ↑ "40th Olympiad Istanbul 2012 Women tournament". Turkish Chess Federation. Archived from the original on 30 August 2012. Retrieved 9 September 2012.
  57. ↑ "3rd World Team Chess Championship: Lucerne 1993". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  58. ↑ "4th World Team Chess Championship: Lucerne 1997". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  59. ↑ "5th World Team Chess Championship: Yerevan 2001". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  60. ↑ "6th World Team Chess Championship: Beer Sheva 2005". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  61. ↑ "7th World Team Chess Championship: Bursa 2010". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  62. ↑ "8th World Team Chess Championship: Ningbo 2011". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  63. ↑ "FIDE World Team Chess Championship 2013 Antalya, Turkey Final Ranking". Turkish Chess Federation. Retrieved 5 December 2013.
  64. ↑ "1st World Team Chess Championship (women): Ekaterinburg 2007". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  65. ↑ "2nd World Team Chess Championship (women): Ningbo 2009". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  66. ↑ "FIDE Women's World Chess Team Championship – 2011". FIDE Women's World Chess Team Championship 2011 / Turkish Chess Federation. Retrieved 9 September 2012.
  67. ↑ "Women's World Chess Team Championship Astana, Kazakhstan, 2-13 March 2013 Final Ranking". FIDE Women World Team Championship 2013. Archived from the original on 8 May 2013. Retrieved 6 December 2013.
  68. ↑ "10th European Team Chess Championship: Debrecen 1992". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  69. ↑ "11th European Team Chess Championship: پولا 1997". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  70. ↑ "12th European Team Chess Championship: Batumi 1999". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  71. ↑ "13th European Team Chess Championship: Leon 2001". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  72. ↑ "14th European Team Chess Championship: Plovdiv 2003". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  73. ↑ "15th European Team Chess Championship: Gothenburg 2005". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  74. ↑ ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ "16th European Team Chess Championship: Heraklion 2007". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «2007 europe» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  75. ↑ "17th European Team Chess Championship: Novi Sad 2009". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  76. ↑ "18th European Team Chess Championship: Porto Carras 2011". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  77. ↑ "European Team Championship 2013". ETCC 2013. Retrieved 10 September 2016.
  78. ↑ "1st European Team Chess Championship (women): Debrecen 1992". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  79. ↑ "2nd European Team Chess Championship (women): پولا 1997". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  80. ↑ "3rd European Team Chess Championship (women): Batumi 1999". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  81. ↑ "4th European Team Chess Championship (women): Leon 2001". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  82. ↑ "5th European Team Chess Championship (women): Plovdiv 2003". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  83. ↑ "6th European Team Chess Championship (women): Gothenburg 2005". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  84. ↑ "7th European Team Chess Championship (women): Heraklion 2007". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  85. ↑ "8th European Team Chess Championship (women): Novi Sad 2009". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  86. ↑ "9th European Team Chess Championship (women): Porto Carras 2011". OlimpBase. Retrieved 9 September 2012.
  87. ↑ "European Women's Team Championship". ETCC 2013. Archived from the original on 12 March 2014. Retrieved 17 November 2013.
  88. ↑ "11th European Chess Club Cup: 1995". OlimpBase. Retrieved 18 September 2012.
  89. ↑ "11th European Chess Club Cup (women): Fügen 2006". OlimpBase. Retrieved 18 September 2012.

پیوند به بیرون ویرایش

  • شطرنج در ارمنستان مجله
  • سایت فدراسیون شطرنج ارمنستان
  • «از تیگران پتروسیان تا لوون آهارونیان: چگونه ارمنستان به یک ابرقدرت شطرنج تبدیل شد؟». مجله پراسپکت. ژوئن ۱۷, ۲۰۱۹.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=شطرنج_در_ارمنستان&oldid=36141068»