آقامحمد بیدآبادی

آقامحمد بیدآبادی (زادهٔ ۱۱۱۷ ق - درگذشته ۱۱۹۸ ق)، حکیم و عارف متأله و از مراجع شیعه قرن دوازدهم قمری در اصفهان است. محمدرفیع گیلانی، پدر وی در اصل، گیلانی بوده و سپس در بیدآباد اصفهان اقامت گزید. آقامحمد در آنجا زاده و همان‌جا درگذشته است. اوایل عمر بیدآبادی مقارن با پایان صفویه و غائله افغانها است. وی در عصر خود احیاگر فلسفه شیعی (حکمت صدرایی) بود و اکثر فلاسفه متأخر، سلسله اساتیدشان به مولی علی نوری و از وی به بیدآبادی منتهی می‌گردد. او همچنین سرحلقه عرفای شیعه به حساب آمده و در زمینه فقاهت هم از تاثیرگذاران عصر خود بوده است.

آقامحمد بیدآبادی
عنوان(ها)	علاّمه
اطلاعات شخصی
زاده	۱۱۱۷ق بیدآباد اصفهان
درگذشته	۱۱۹۸ق اصفهان، ایران
محل دفن	تخت فولاد اصفهان
محل اقامت	اصفهان
تحصیلات	اصفهان
شناخته شده برای	احیاگر فلسفه و عرفان شیعه
استادان	سید قطب‌الدین محمد نیریزی محمداسماعیل خواجویی
شاگردان ملا علی نوری ملا محراب گیلانی کاشف دزفولی عبدالجواد شیرازی

وی از شاگردان عرفانی سید قطب‌الدین محمد نیریزی شیرازی (قطب سی و دوم سلسله ذهبیه صاحب منظومه فصل الخطاب) بوده و از این طریق به سلسله ذهبیه و عرفای قدیم متصل می‌گردد. همچنین محمداسماعیل خواجویی (م ۱۱۷۳ ق) استاد علوم حکمی وی بود. ضمن اینکه آقامحمد بیدآبادی شخصیت بسیار مهمی در تاریخ علما و حکمای شیعه است.او شاگردان بسیاری تربیت کرد و اهمیت او بیشتر ازاین‌جهت است. شاگردان او باعث شدند که ما امروزه آقامحمد بیدآبادی را سرسلسله دو جریان بسیار مهم در شیعه بدانیم. نخست باید بدانیم که تمامی حکمای صدرایی بعد از آقامحمد بیدآبادی به ایشان اتصال دارند. لازم به توضیح است که کسی که توانست حکمت متعالیه را بیدار کند تا موردتوجه سایرین قرار گیرد، آقامحمد بیدآبادی بود. او شاگردی به نام ملاعلی نوری داشت که پای درس حکمت او 400 مرد فرزانه می‌نشستند. از بعد بیدآبادی و نوری بود که حکمت صدرایی، فلسفه رایج حوزه‌های علمیه ایران شد. لازم به ذکر می باشد که اما دومین جریانی که آقامحمد بیدآبادی سرسلسله آن بود، عرفان نجف بود؛ زیرا بیدآبادی شاگردی داشت به نام سید درالدین کاشف دزفولی که او استاد سید علی شوشتری بود و می‌دانیم که سید علی شوشتری سرحلقه عرفای شریعتمدار نجف است. شایان ذکر است که نقل شده است که آیت‌الله ناصری به بقعه آقا محمد بیدآبادی عنایت ویژه ای داشته اند و ضمن اینکه روایت شده است که ایشان سجاده‌شان را کنار قبر «آقا محمد بیدآبادی» پهن می نموده اند.

شاگردانش

• سید میرزا ابوالقاسم حسینی اصفهانی مدرس مدرسه شاه
• ملا محراب گیلانی عارف گیلانی
• ملا علی نوری مدرس بزرگ حکمت متعالیه
• صدرالدین کاشف دزفولی
• محمد ابراهیم کرباسی
• سید حسین قزوینی
• ملا مهدی نراقی، فقیه و فیلسوف

اساتید

• سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی (م ۱۱۷۳ ق) صاحب منظومه فصل الخطاب که او نیز شاگرد شاه محمد دارابی بوده است.
• میرزا تقی الماسی (م ۱۱۵۹ ق) از نوادگان مجلسی اول (در اخبار و حدیث)
• ملا اسماعیل خواجویی (م ۱۱۷۳ ق) (در علوم عقلی)

سرحلقه عرفای شیعه

چندین حلقه از سلسله عرفای متشرع شیعه معاصر به بیدآبادی می‌رسند تا جایی که بعضی وی را به سلسله ذهبیه نیز منسوب دانسته‌اند:

در مکتب تهران: سید روح‌الله خمینی شاگرد محمدعلی شاه‌آبادی شاگرد میرزا هاشم اشکوری (م ۱۳۳۲ ق) شاگرد محمدرضا قمشه‌ای شاگرد سید رضی لاریجانی شاگرد میرزا عبدالجواد شیرازی شاگرد آقامحمد بیدآبادی

در مکتب نجف: سرسلسله عرفای معاصر سید علی قاضی به اعتباری از دو طریق به آقامحمد بیدآبادی و سپس سلسله عرفای قدیم می‌رسد:
طریق اول: سید علی قاضی شاگردِ -پدر خود- سید حسین قاضی طباطبایی شاگردِ امامقلی نخجوانی شاگردِ سید قریش حسینی قزوینی شاگردِ ملا محراب گیلانی شاگردِ آقامحمد بیدآبادی.
طریق دوم: سید علی قاضی شاگردِ سید احمد کربلایی شاگردِ ملاحسینقلی همدانی شاگردِ سید علی شوشتری [به نقلی] شاگردِ کاشف دزفولی شاگردِ آقامحمد بیدآبادی.

سلسله عرفانی برخی عارفان متشرع ساکن نجف و کربلا، مانند سید احمد کربلایی، سید مرتضی کشمیری، ملافتحعلی سلطان آبادی و سیدمهدی بحرالعلوم به بیدآبادی منتسب شده‌اند.

همسانی دستورهای عرفانی این عارفان با دستورهای بیدآبادی، اتصال آنان را به مکتب تربیتی وی مسلّم می‌دارد.

آثار

تاکنون چند نامه عرفانی و یک رساله فلسفی از بیدآبادی منتشر گردیده است.

• تذکرة السالکین
• آداب السیر و السلوک
• التوحید علی نهج الترجید
• رساله‌ای در کیمیا

منابع

• علاّمه بیدآبادی اسوه اخلاق و زهد حوزه نت

پیوند به بیرون

• مکتب اخلاقی - عرفانی تشیع همراه با سه نامه از عارف بیدآبادی مجلات تخصصی نور