ابراهیم معتمدالسلطنه
میرزا ابراهیم معتمدالسلطنه (فوت ۱۳۳۵ هـ.ق) از رجال ایرانی دوره قاجار، پسر میرزا محمد قوام‌الدوله از دختر میرزا محمدعلی مایل آشتیانی.[۱] پسران او وثوق‌الدوله و قوام‌السلطنه از نخست وزیران عصر قاجار و پهلوی بودند.
میرزا ابراهیم در جوانی در وزارت استیفا مشغول به کار شد. او در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار مستوفی آذربایجان شد و دوازده سال در این سمت، که پیش از این نیز در اختیار خاندانش بود، باقی ماند. او در سال ۱۲۷۰ شمسی به عضویت در دارالشوری کبری منصوب شد و چندی بعد به فرمان شاه پیشکار حاکم فارس شد و مدتی نیز به حکومت گیلان گمارده شد. آخرین شغل او حکومت قزوین بود.[۲]
با وجود اینکه بعضی از معاصران معتمدالسلطنه از او به نیکی یاد کرده‌اند، مورگان شوستر، مستشار مالی آمریکا که در استخدام دولت ایران بود، او را به رشوه‌گیری و سوء استفاده از مناصبش متهم کرده‌است. به گفته او، معتمدالسلطنه در امور مالیاتی ایالت آذربایجان اخلال و تقلب می‌کرد که با آشکار شدن این امر در نتیجه رسیدگی‌های او، رابطه وثوق‌الدوله و قوام‌السلطنه، فرزندان معتمدالسلطنه با شوستر به سردی گرایید.[۲]
او در سال ۱۳۳۵ قمری فوت کرد و قبرش در حرم حضرت معصومه در بقعه‌ای در طرف شرقی صحن عتیق است.[۳]
ازدواج و فرزندان
ویرایشمعتمدالسلطنه در طول عمر خود حداقل چهاربار ازدواج کرد. همسر اول او، طاووس خانم دختر میرزا محمدخان مجدالملک سینکی و خواهر میرزا علی خان امین‌الدوله، صدراعظم مظفرالدین شاه قاجار بود که صاحب دو پسر، حسن و احمد شد ولی چندصباحی پس از ازدواج درگذشت. با مرگ او، امین‌الدوله وظیفه نظارت بر تحصیل و حسن تربیت خواهرزادگانش را برعهده گرفت.[۴] همسران دوم و سوم معتمدالسلطنه، سلطنت خانم ملقب به محترم‌السلطنه دختر بدیع‌الملک میرزا عمادالدوله (ازدواج با معتمدالسلطنه در ۱۹ ربیع‌الاول ۱۲۹۹ قمری)[۵] و بهجت‌السلطنه دختر میرزا عباس خان قوام‌الدوله هریک صاحب پسری شدند. همسر دیگر معتمدالسلطنه، تاج‌الملوک ملقب به ام‌الخاقان بود که دختر میرزا تقی خان امیرکبیر و عزت‌الدوله و قبلاً همسر مظفرالدین شاه قاجار بود. تاج‌الملوک پس از طلاق از مظفرالدین شاه در ۱۲۹۳قمری، با معتمدالسلطنه ازدواج کرد، اما این وصلت دوام چندانی نیافت و پس از مدتی، بدون یافتن فرزند، به جدایی انجامید.[۶] معتمدالسلطنه در مجموع صاحب چهار پسر شد:
- (از طاووس خانم) حسن وثوق (ملقب به وثوق‌الملک و سپس وثوق‌الدوله)
- (از طاووس خانم) احمد قوام (قوام‌السلطنه)
- (از محترم‌السلطنه) عبدالله وثوق (وثوق‌السلطنه) (۱ رجب ۱۳۰۱ قمری-۵ مهر ۱۳۳۱ خورشیدی)
- (از بهجت‌السلطنه) مهدی خان یمین‌السلطنه (۱۲۵۸-۱۲۹۸ خورشیدی)
تبارنامه
ویرایش| تبارنامهٔ خاندان آشتیانی، شاخهٔ میرزا هاشم | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
منابع
ویرایش- ↑ شجره نامه خاندان قوامی آشتیانی
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ در تیررس حادثه. ۳۰-۳۱.
- ↑ «اميران و وزيران دفن شده در حرم حضرت معصومه عليهاالسلام». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۳ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ در تیر رس حادثه. ۳۲.
- ↑ روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه. ص۱۴۷
- ↑ مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر: تاج الملوک ام‌الخاقان
- قوام‌السلطنه. از مصاحب، غلامحسین (سرپرست)، دایرةالمعارف فارسی، تهران: امیرکبیر، کتاب‌های جیبی، ۱۳۸۰، ص ۲۵۸۸.