نعیم بن حماد
أبو عبدالله نُعَیم بن حَمّاد بن معاویة بن الحارث ابن همام بن سلمة بن مالک الخزاعی (درگذشته به ۱۳ جمادی‌الاول ۲۲۸ هـ.ق. /۱۸ فوریه ۸۴۳ میلادی در سامرا) محدث سنی مذهب اهل مرو رود که به دلیل نوشتن «کتاب الفتن و الملاحم»، که قدیمی‌ترین و مفصل‌ترین کتاب در زمینهٔ آخرالزمان و مهدویت در اسلام است، مشهور است.[۱]
زندگی ویرایش
او مدتی را در مصر گذراند و زمانی که در بغداد بود توسط معتصم احضار شد تا به «خلق‌شده بودن قرآن» اعتراف کند. اما از از اظهار نظر خودداری کرده و در سامرا زندانی شده و در همان‌جا درگذشت.[۱]
حدیث ویرایش
او از محدثانی مانند سفیان بن معاویه روایت کرده و محدثانی مانند محمد بخاری و یحیی بن معین از او روایت کرده‌اند. اگرچه او فردی موثق دانسته نشده و افرادی مانند احمد بن شعیب نسائی او را به جعل آزادانهٔ حدیث متهم کرده‌اند.[۱] او یک اهل حدیث و همسو با احمد بن حنبل بود. رسول جعفریان او را یک اخباری بسیار ضعیف می‌داند که کارش گردآوری اخبار پراکنده و بی‌اساس بود. گفته‌شده که او زمانی جهمی مذهب بوده و بعدها اهل حدیث شده‌است.[۲] از میان اهل سنت، عجلی، احمد بن حنبل، یحیی بن معین، و ابن حبان او را ثقه دانسته‌اند. اما نسائی، ابن عدی، ذهبی، ابن حجر عسقلانی او را تضعیف کرده‌اند.[۳] حتی کسانی که او را تضعیف نکرده‌اند، او را به اشتباه در حدیث و توهمات نادرست متهم کرده‌اند.[۴]
کتاب الفتن ویرایش
کتاب الفتن از جمله کامل‌ترین گردآوری‌های احادیث در مورد حوادث آخرالزمان در اسلام است.[۵] این کتاب دایرةالمعارفی از نقل‌ها در زمینهٔ فتنه‌های آخرالزمان است و منبع بسیاری از آثار بعدی در این زمینه است.[۲] این کتاب ۷۷ باب دارد که از جملهٔ آنها مهدی موعود و نشانه‌های ظهورش است. نعیم بن حماد اکثر روایات را از صحابه یا تابعین نقل می‌کند و سند احادیث به پیامبر اسلام نمی‌رسد. این گونه روایات نه‌تنها از نظر شیعه ارزشی ندارند، از نظر اهل سنت نیز حجیت ندارند، چون موقوف‌اند و سند آنان به صحابی متوقف می‌شود.[۳]
کتاب الفتن بعدها توسط بعضی از نویسندگان شیعی مانند سید بن طاووس گلچین شده (در کتابی با نام «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن») و پس از آن روایات این کتاب در منابع شیعی راه پیدا کرده و در زمان صفویان به عنوان روایات شیعی مطرح گشته‌اند.[۲]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Pellat, Ch.. "Nuʿaym b. Ḥammād. بایگانی‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine" Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Brill Online, 2014
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ جعفریان، رسول (۱۳۹۱). مهدیان دروغین. علم. ص. ۲۴–۲۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۲۴-۴۷۶-۸. از پارامتر ناشناخته
|ماه=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ صادقی، مصطفی (۱۳۸۲). ««الفتن» ابن حماد قدیمی‌ترین کتاب در مهدویت». آینه پژوهش (۸۴): ۴۶–۵۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۱-۲۷.
- ↑ جلالی، سید لطف‌الله (۱۳۸۵). «بررسی کتاب «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن»». علوم حدیث (۴۱): ۱۶۹–۱۸۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۱-۲۷.
- ↑ Michael Cook, "Apocalypticism." Religion Past and Present. Brill Online, 2014