ابن منذر نیشابوری

ابوبکر محمد بن ابراهیم بن منذر نیشابوری (به عربی: الحافظ أبو بكر محمد بن إبراهيم بن المنذر بن الجارود النيسابوري) دانشمند شافعی مذهب و مفسر قرآن در سده چهارم بوده است.

شیخ أبوبکر محمد بن ابراهیم النیسابوری/ابن المنذر ابوبکر محمد بن ابراهیم نیشابوری
اطلاعات شخصی
زاده	۲۹ شعبان ۲۴۱ در نیشابور
درگذشته	۳۱۸ هجری در مکه
دوران	سده چهارم هجری
منطقه	نیشابور، قاهره، مکه، مدینه، کوفه، بغداد
مذهب	شافعی
آثار معروف	۱. الاجماع بین آراء الفقها .۲. الاقناع. ۳. المبسوط. ۴. رحلهٔ الامام الشافعی الی المدینهٔ المنورهٔ. ۵. اثبات القیاس. ۶. الاشراف فی اختلاف العلماء یا الاشراف علی مذاهب الاشراف .۷. المسائل فی الفقه.
شناخته شده برای	اجماع بین نظرات دانشمندان علوم اسلامی
پیشه	حدیث، تفسیر، فقه،
مرتبه
تأثیرگذاران محمد بخاری. فخر رازی. ترمذی
تأثیرپذیرندگان أبو بکر الخلال (۲۳۵ هـ-۳۱۱ هـ)

نام و نسب

نام	کنیه	نام پدر	جد/پدربزرگ	شهرت	لقب
محمد	ابوبکر	ابراهیم	منذر	ابن منذر، ابن منذر نیشابوری	الحافظ

زندگی

او تحصیل را از نیشابور آغاز کرد. پیش از ۲۶۸ق در مصر/قاهره حضور یافت و در مصر نزد شاگردان شافعی چون محمد بن عبدالحکم و ربیع بن سلیمان فقه و حدیث آموخته است. اقامت ابن منذر در مصر حدو ۸ سال به طول انجامیده و با رفتن وی به مکه پایان پذیرفت. در آنجا در محضر محدثانی چون محمد بن اسماعیل صائغ دانش آموخت و تا پایان عمر مجاور :حرم مکی» گزید. از دیگر مشایخ او محمد بن میمون، اسحاق بن ابراهیم دبری و علی بن عبدالعزیز و از شاگردان و راویانش کسانی چون محمد بن یحیی بن عمار دمیاطی، ابوبکر ابن مقری و ابوطاهر محمد بن ابراهیم اصفهانی را می‌توان نام برد. در باب مسائل فقهی، ابن منذر از کسی تقلید نمی‌کرده است. آگاهی و احاطهٔ او بر اختلاف و اتفاق دانشمندان علوم اسلامی در مسائل گوناگون، یکی از جنبه‌های علمی اوست. دانشمندان مذاهب مختلف اسلامی، به گفتهٔ وی اعتماد داشته و نظر او در بیان آراء مذاهب گوناگون مورد قبول بوده است. او در عین نقل آراء، به بررسی در آنها نیز می‌پرداخته، و در این باب کسی را یارای رقابت با وی نبوده است، کتاب الاجماع ابن منذر که دربارهٔ اتفاق نظر علمای مذاهب در مسائل فقهی تألیف شده، این گفته را مستند می‌سازد، و وجود نظرات فقیهانی چون: ابن ابی لیلی از اصحاب رأی، حسن بن صالح، اوزاعی و یعقوب بن ابراهیم از اصحاب حدیث. او در اختلاف نظر دانشمندان علوم اسلامی کتاب الاشراف را به رشتهٔ تحریر درآورده که ابن خلکان آن را از کتب مشهور و مفید در این باره دانسته است. ابن منذر علاوه بر فقه، در حدیث نیز حافظ بوده است. ابن منذر در کتاب الاشراف ضمن بیان مطالب فقهی، آگاهی کامل خویش را در حدیث نیز نمایان کرده است. نام ابن منذر و احادیث منقول از او در بسیاری از کتب حدیث به چشم می‌خورد

آثار و نوشته‌های وی

• الاجماع بین آراء الفقها: در زمینهٔ فقه اسلامی است. مشتمل بر ۷۶۵ مسئله است. این اثر از نخستین کتب فقهی است که از بین نرفته است.
• الاقناع، در فقه
• المبسوط
• تفسیر القرآن، که ذهبی این را نشانهٔ تبحر ابن منذر در تفسیر قرآن دانسته است. این اثر احتمالاً تا اواخر سدهٔ ۹ق/۱۵م هنوز به طور کامل موجود بوده و سیوطی آن را در اختیار داشته است. این تفسیر یکی از منابع اساسی سیوطی در تألیف الدر المنثور بوده و آن را همواره در ردیف تفسیر طبری مورد استفاده و استناد قرار داده است.
• رحلهٔ الامام الشافعی الی المدینهٔ المنورهٔ: که در ۱۳۵۰ق در قاهره چاپ شده است.
• اثبات القیاس
• الاشراف فی اختلاف العلماء یا الاشراف علی مذاهب الاشراف (اهل العلم)،:
• المسائل فی الفقه

منابع و پیوند به بیرون

• دانشگاه علوم اهل سنت عربستان سعودی
• دانشگاه کمبریج
• شابک کتاب‌های چاپ شده ابن منذر
• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی جلد چهارم
• سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و اکرم بوشی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م؛ نسخه اینترنتی
• فهرست؛ ذهبی، محمد، تذکرهٔ الحفاظ، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۳–۱۳۳۴ق؛
• میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۹۶۳م؛
• ابن خلکان، وفیات؛
• سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیهٔ الکبری، به کوشش محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۹۶۸م؛
• سیوطی، الدر المنثور، بیروت، ۱۹۸۳م؛
• طبقات المفسرین، به کوشش مورسینگ، لیدن، ۱۸۳۹م؛
• عبادی، محمد، طبقات الفقهاء الشافعیهٔ، به کوشش گوستا ویتستام، لیدن، ۱۹۶۴م؛
• فاسی، محمد، العقد الثمین، به کوشش محمد حامد الفقی، بیروت، ۱۹۸۶م؛ فاسی، محمد عابد،
• فهرس مخطوطات خزانهٔ القرویین، فاس، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م؛ قرطبی، عریب، صلهٔ تاریخ طبری، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۹۷م؛
• قرطبی، محمد، الجامع لاحکام القرآن، به کوشش احمد عبدالعلیم بردونی، بیروت، ۱۳۷۲ق/۱۹۵۲م؛
• مقدسی، محمد، احسن التقاسیم، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۹۰۶م؛
• نووی، محیی‌الدین، تهذیب الاسماء و اللغات، قاهره، ادارهٔ الطباعهٔ المنیریهٔ؛
• ابن حجر عسقلانی، احمد، تلخیص الحبیر فی تخریج احادیث الرافعی الکبیر، به کوشش عبدالله هاشم یمانی، مدینه، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م؛
• ابن عطیه، فهرس، به کوشش محمد ابواجفان و محمد زاهی، بیروت، ۱۹۸۳م؛
• ابن قدامه، عبدالله، المغنی، قاهره، ۱۳۶۷ق؛ ابن منذر، الاجماع، به کوشش فؤاد عبدالمنعم احمد، قطر، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م؛
• ابن ندیم، الفهرست؛
• اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیهٔ، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م؛ حاجی خلیفه،
• بواسحاق شیرازی، ابراهیم، طبقات الفقهاء، به کوشش خلیل المیس، بیروت، دارالقلم.