ایسوارا کریشنا
ایسوارا کریشنا (سانسکریت: ईश्वर कृष्णः، IAST: Īśvara Kṛṣṇa, Chinese)[۱] فیلسوف و حکیم هندی بود. او نویسنده سامخیاکاریکا (آیاتی در مورد سامخیا) بود، که گزارشی است از جهان و اجزای آن (تاتواها)، بر اساس مکتب سامخیا، یکی از شش مکتب فلسفه هندو. سامخیاکاریکا قدیمی‌ترین متن معتبر باقی‌مانده در فلسفه کلاسیک سامخیا است.[۲]
ایسوارا کریشنا در کریک، سامخیاکاریکا را به‌عنوان آموزه‌های اساسی کاپیلا (که در آسوری پانکاشیخا را به خود آموخته‌است) توصیف می‌کند. سامخیاکاریکا شامل گزاره‌هایی چکیده دربارهٔ معرفت‌شناسی، متافیزیک و جامعه‌شناسی در مکتب سامخیا است. این متن همچنین به اثر دیگری از فلسفه سامخیا به نام ساسیتانترا اشاره دارد، که اکنون از بین رفته‌است.[۳] این متن در اواسط قرن ششم میلادی به چینی ترجمه شد.[۴] یادداشت‌های ابوریحان بیرونی، دانشمند و ریاضی‌دان ایرانی در سفر به هند، در اوایل قرن یازدهم، حاکی از آن است که سامخیاکاریکا در زمان او، متنی مهم در هند بوده‌است.[۵]
گفته می‌شود که فلسفه سامخیا الهام‌بخش برخی از مکاتب اولیه بودایی بوده‌است، و نسخه‌های تفکر سامخیا هنوز در بسیاری از مکاتب بودیسم[۶] و آیین جین استفاده می‌شود.[۷] سامخیا همچنین پایه مدرسه یوگا است. نسخه‌های مختلف این تفکر در ویشنوپرستی و شیواپرستی نیز استفاده می‌شود.
پانویس ویرایش
- ↑ "سامخیا | دایرةالمعارف اینترنتی فلسفه" (به انگلیسی). Retrieved 2022-02-21.
- ↑ (کینگ 1999)
- ↑ (King 1999)
- ↑ (لارسون 1998)
- ↑ (Larson 1998)
- ↑ جی لارسون، آر اس باتاچاریا و کی پاتر (2014)، دایره‌المعارف فلسفه‌های هندی، جلد 4، انتشارات دانشگاه پرینستون، شابک ۹۷۸−۰۶۹۱۶۰۴۴۱۱، صفحات 2-8، 114-116.
- ↑ جی لارسون، آر اس باتاچاریا و کی پاتر (2014)، دایره‌المعارف فلسفه‌های هند، جلد 4، انتشارات دانشگاه پرینستون، شابک ۹۷۸−۰۶۹۱۶۰۴۴۱۱، صفحات 6-7، 74-88، 113-122، 315-318.
منابع ویرایش
- کینگ, ریچارد (1999), فلسفه هند: درآمدی بر اندیشه هندو و بودایی, انتشارات دانشگاه ادیبرو, ISBN 978-0-7486-0954-3
- لارسون, جرالد جیمز (1998), سمخیای کلاسیک: تفسیری از تاریخ و معنای آن, لندن: Motilal Banarasidass, ISBN 81-208-0503-8