بخت‌آفرید
بخت‌آفرید یکی از موبدان دربار خسرو انوشیروان بود. او جزء گروهی از مباحثان و موبدان کارآزموده زرتشتی بود که در مناظرات با مزدکیان پیروز شدند و موجب از میان رفتن این فرقه و محکم شدن بنیان پادشاهی خسرو انوشیروان شدند. از نوشته‌های به جا مانده از بخت‌آفرید می‌توان به بزرگ میترای بّختگان را نام برد.
| بخت‌آفرید | |
|---|---|
| پیشه | موبد |
زندگی ویرایش
در زمان قباد یکم (پدر خسرو انوشیروان) شخصی به نام مزدک ادعای رهبر مذهبی جامعه را داشت و آیین مزدکیه را بنیان نهاد. قباد در آغاز در اصلاحات دینی دخالتی نمی‌کرد، اما زمانی که احساس کرد مزدکیان قصد تعیین کردن پادشاه بعدی را بدون اجازه شاهنشاه دارند دست از حمایت از آن‌ها برداشت.
کاووس، پسر بزرگ قباد یکم، پیرو آیین مزدکی و پسر کوچکتر او یعنی خسرو انوشیروان پیرو آیین زرتشتی بود. مزدکیان قصد داشتند کاووس را بر خلاف نظر شاهنشاه جانشین پادشاه کنند؛ لذا به دستور قباد یکم و با نظارت خسرو انوشیروان که به ولایت عهدی معیّن شده بود، مجلس مناظره‌ای میان بزرگان آیین مزدکی و روحانیان آیین زرتشتی با حضور عده‌ای از مردم بر پا شد. بخت‌آفرید نیز یکی از حاضران زرتشتی این مناظره بود. در پایان این مناظره بزرگان مزدکی مغلوب و تمام پیروان آن‌ها در سال‌های ۵۲۸ و ۵۲۹ میلادی سرکوب شدند. این رخداد موجب از میان رفتن فرقه مزدکی و محکم شدن بنیان پادشاهی خسرو انوشیروان دادگر شد و همچنین باعث شد منزلت طبقهٔ روحانیان و موبدان زرتشتی اعتلاء فوق‌العاده‌ای یابد.
مشهور است که پس از سرکوب مزدک بامدادان و هوادارانش، خسرو انوشیروان از بخت‌آفرید پارسا، خواست تا دین را از آلودگی‌های فکری و اندیشه‌های اشتراکی مزدکیان، پالوده سازد.
در متون پهلوی ویرایش
نسک‌های پهلوی از پیشوایی پارسا به نام بخت‌آفرید یاد می‌کنند که در روزگار خسرو انوشیروان می‌زیسته‌است. چنان‌که از درون مایه این نسک‌ها برمی‌تابد بخت‌آفرید از مفسران نام‌آور اوستا و زند در آن روزگار بوده‌است. وی در میان مردم روزگار خویش به رادی و پارسایی مشهور بوده و مردمان حرمت بسیار بر او می‌نهادند.
منابع ویرایش
- ابراهیم پورداوود؛ خرده اوستا
- محمدتقی بهار؛ سبک‌شناسی (کتاب)
- علی‌اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا
- کریستین‌سن، آرتور (۱۳۷۸). ایران در زمان ساسانیان. ترجمهٔ غلامرضا رشید یاسمی. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۳۵۱-۲۸۵-۱.
- تاریخ اجتماعی ایران. مرتضی راوندی. تهران، ۱۳۵۴
- تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ا.آ. گرانتوسکی - م.آ. داندامایو، مترجم، کیخسرو کشاورزی، ناشر: مروارید ۱۳۸۵
- تاریخ ایران از عهد باستان تا قرن ۱۸، پیگولووسکایا، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۳.
- احمد تفضلی، و به کوشش ژاله آموزگار. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: انتشارات سخن، ۱۳۷۶
پیوند به بیرون ویرایش
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به بخت‌آفرید در ویکیگفتاورد موجود است. |
| معنای بخت‌آفرید را در ویکیواژه، واژهنامهٔ آزاد، ببینید. |
- یتااهو
- «کتاب سبک‌شناسی محمدتقی بهار». کارا کتاب. دریافت‌شده در ۲۳ تیر ۱۳۹۳.