ریکی مارتین
انریکه مارتین مورالس (به اسپانیایی: Enrique Martín Morales) (زادهٔ ۲۴ دسامبر ۱۹۷۱ در سان خوآن) ملقب به ریکی مارتین خواننده، بازیگر و نویسنده اهل پورتوریکو است. او لقب پادشاه پاپ لاتین را دارد.[۱][۲][۳] ریکی مارتین، فعالیت خود را از دوازده سالگی در گروه پاپ پسرانه منودو آغاز کرد. بعد از گذشت ۵ سال، آلبومهای سولوی خود را در دهه ۱۹۹۰ میلادی به زبان اسپانیایی منتشر کرد. مارتین، پس از شروع کار سولوی خود از سال ۱۹۹۱، بیش از ۹۵ میلیون آلبوم فروخته که او را تبدیل به یکی از پرفروشترین هنرمندان لاتین تاریخ میکند.[۴] همچنین روی صحنه و تلویزیون مکزیک، جایی که شهرت اولیهاش را به دست آورد، فعالیت کرد. در سال ۱۹۹۴، در برنامه تلویزیونی آمریکا، بیمارستان عمومی، نقش یک خواننده پورتوریکویی را بازی کرد.
ریکی مارتین | |
---|---|
![]() ریکی مارتین در سال ۲۰۱۴ | |
اطلاعات پسزمینه | |
نام شناسنامهای | انریکه مارتین مورالس |
زاده | ۲۴ دسامبر ۱۹۷۱ (۴۹ سال) سان خوآن، پرتوریکو |
سبک | پاپ، رگهتون، لاتین، اربن پاپ |
ساز(ها) | صدا |
سالهای فعالیت | ۱۹۸۴ تا اکنون |
ناشر(ان) | سونی میوزیک، شرکت، سونی مکزیک |
وبگاه | وبگاه رسمی |
جایزه(ها) | جایزه گرمی و جایزه گرمی لاتین |
ابتدای سال ۱۹۹۹، پس از منتشر کردن تعدادی آلبوم به زبان اسپانیایی، مارین ترانه جام زندگی را در چهل و یکمین مراسم جوایز گرمی اجرا کرد که عاملی برای جا افتادن سبک لاتین پاپ در صنعت موسیقی ایالات متحده آمریکا بود.[۵] بعد از این موفقیت، ریکی مارتین ترانه او مثل دیوانهها زندگی میکند را منتشر کرد که به او کمک کرد در سراسر جهان شهرت پیدا کند، که بهطور کلی به عنوان ترانهای دیده میشود که آغازی برای انفجار پاپ لاتین در سال ۱۹۹۹ بود و راه تغییر را برای سایر خوانندگان اسپانیایی زبان هموار کرد که به زبان انگلیسی نیز بخوانند. بعد از این که این ترانه منتشر شد، بیش از ۸ میلیون نسخه از این آهنگ در سراسر جهان فروخته شد که آن را تبدیل به یکی از پرفروشترین تکآهنگها در طول تاریخ کرد. اولین آلبوم ریکی به زبان انگلیسی (باز هم به نام ریکی مارتین)، بیش از ۲۲ میلیون نسخه در جهان فروخت که آن را تبدیل به یکی از پرفروشترین آلبومها در طول تاریخ میکند.[۶][۷][۸] سایر آلبومهای استودیویی او عبارتند از: عاشق من خواهی شد (۱۹۹۳)، زندگی نیمه (۱۹۹۵)، برگرد (۱۹۹۸)، صدا بارگذاری شد (۲۰۰۰)، ارواح سکوت (۲۰۰۳)، زندگی (۲۰۰۵)، موزیک+روح+سکس (۲۰۱۱) و به کسانی که میخواهند گوش کنند (۲۰۱۵). در سال ۲۰۱۸، او در نقش آنتونیو د آمیکو در سریال ترور جیانی ورساچه: داستان جنایت آمریکایی بازی کرد که به خاطر آن، نامزد جایزه امی در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در یک مجموعه تلویزیونی شد.
زندگی و فعالیتویرایش
۱۹۷۱–۱۹۸۲: دوران کودکیویرایش
مارتین در ۲۴ دسامبر ۱۹۷۱ در سان خوان، پورتو ریکو به دنیا آمد. مادرش، نریدا مورالس، یک حسابدار و پدرش، انریکه مارتین نگرونی (فرزند انریکه مارتین و ایرایدا نگرونی اریزمندی)، یک روانشناس است.[۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴] او چهار برادر بزرگتر و یک خواهر کوچکتر از خود دارد. والدین او وقتی که تنها دو ساله بود از یکدیگر جدا شدند و مارتین، بیشتر دوران کودکی خود را در عوض کردن محل زندگیاش بین خانه پدریاش در باغهای دانشگاه در حومه شهر سانخوان و خانه مادربزرگ پدریش در همان نزدیکی گذراند.[۱۵][۱۶] مارتین دو برادر ناتنی بزرگتر به نامهای فرناندو و انجل فرناندز از طرف مادری و دو برادر ناتنی بزرگتر به نامهای اریک و دنیل مارتین و یک خواهر ناتنی کوچکتر به نام ونسا مارتین از طرف پدری دارد.[۱۷]
۱۹۸۳–۱۹۹۰: منودوویرایش
بعد از کسب شهرت نسبی در پورتوریکو از طریق تبلیغات تلویزیونی، ریکی مارتین برای عضویت در یک گروه پسرانه پورتوریکویی به نام منودو، تست داد. اگرچه مدیران گروه در دو تست اول از استعداد او در رقص و خوانندگی خوششان آمده بود، اما بخاطر کوتاهی قد، او را نپذیرفتند.[۱۸] در سومین تست، سماجت و پایداری ریکی، مدیران گروه را تحت تأثیر قرار داد و سال ۱۹۸۴، مارتین ۱۲ ساله، به عضویت این گروه درآمد.[۱۹]
۱۹۹۱–۱۹۹۴: بازیگری و اولین آلبومهای سولوویرایش
وقتی که او روی صحنه ماما ال راک در حال اجرا بود، بازیگری او، توجه یک تهیهکننده از میان حضار را جلب کرد و بعد از اجرا به او بازی در یک نقش در یک سریال مکزیکی به نام telenovela Alcanzar una estrella را پیشنهاد داد.[۲۰] ریکی مارتین، هم چنین در فصل دوم آن به نام Alcanzar una estrella II نیز حضور یافت.[۲۱] فیلمی نیز بر پایه همین سریال به نام Más que alcanzar una estrella و با بازی ریکی مارتین در سال ۱۹۹۳ منتشر شد که ریکی به خاطر نقشش در این فیلم، جایزه الهرالدو را دریافت کرد.[۲۲]
در سال ۱۹۹۰، مارتین در سونی دیسکوس، پروژه لاتین سونی موزیک، ثبتنام کرد. از آنجایی که ریکی برای آلبوم اول خود، هیجانزده بود، قرارداد را بدون خواندن متنش امضا کرد و سهواً قراردادی را امضا کرد که در آن، به ازای فروش هر آلبوم، فقط یک سنت به ریکی میرسید![۲۳]
بعد از بازیگری در سریال Alcanzar una estrella II و ضبط موزیک، بالأخره در نوامبر ۱۹۹۱ اولین آلبوم سولوی ریکی مارتین، به نام ریکی مارتین منتشر شد که به زبان اسپانیایی بود.[۲۴] ریکی مارتین، شامل تکآهنگهای "Fuego Contra Fuego" و "El Amor de Mi Vida" بود.
بعد از موفقیت ریکی مارتین و تور موفقش، تهیهکننده کمپانی ضبط ریکی مارتین، خوان کارلوس، او را برای آلبوم دومش، عاشق من خواهی شد، تشویق کرد و این آلبوم در ماه مه سال ۱۹۹۳ به زبان اسپانیایی منتشر شد.
در همین زمان بود که مارتین برای اولین بار با یک مرد وارد رابطه شد.[۲۵] او ترس از گرایشش را کنار گذشت و خیلی زود پیش مادرش، که حمایتگر او بود، کام اوت کرد.[۲۶] اگرچه، بعد از پایان یافتن این رابطه، ریکی مارتین حتی بیشتر از قبل احساساتش را درون خود مخفی کرد و دوباره با زنان قرار گذاشت.[۲۷] او به یاد میآورد: "من از قبل این احساس را میکردم که لاتینو بودن در هالیوود دشوار است؛ چه چیزی میتواند دشوارتر از لاتینو و همجنسگرا بودن باشد؟"[۲۸]
۱۹۹۵–۱۹۹۸: زندگی نیمه، برگرد و شهرتویرایش
سال ۱۹۹۵، مارتین روی حرفه موسیقی خود تمرکز کرد و شروع به کار بر روی سومین آلبومش، زندگی نیمه، کرد. اولین تکآهنگ این آلبوم، Te Extraño, Te Olvido, Te Amo، توسط تهیهکننده لیندا توماس، کارلوس لارا، نوشته شده بود. با این ترانه، مارتین شهرت خود را از کشورهای آمریکای لاتین و اسپانیاییزبان به کشورهای اروپایی و آسیایی گسترش داد، اما این ترانه یک تغییر در سبک خوانندگی ریکی مارتین و یک ریسک بود که این ریسک در ترانه ماریا به اوج رسید و رکورد لیبل احساس میکرد این ترانه میتواند فعالیت ریکی مارتین را خراب کند، علیرقم اینها، «ماریا» به عنوان دومین تکآهنگ آلبوم انتخاب شد و تبدیل به یک ترانه موفق و مشهور بینالمللی شد؛ به طوری که در کشورهای فرانسه، اسپانیا، آلمان، بلژیک، هلند، سوئیس، فنلاند، ایتالیا، ترکیه و تمامی کشورهای قاره آمریکای جنوبی در جایگاه اول چارتها قرار گرفت. با ساختن آلبوم زندگی نیمه توسط ریکی مارتین، خوانندههای دیگر کشور پورتوریکو، مثل مارک انتونی و شین، نیز در اسپانیا شهرت کسب کردند. این آلبوم موفق به فروش ۳ میلیون نسخه در جهان شد.
مدتی بعد، ریکی مارتین به استودیو برگشت تا بر روی آلبوم چهارم خود، برگرد (۱۹۹۸)، کار کند. او کار کردن همزمان روی آلبوم و تورش را وحشیانه و به طرز باورنکردنی سخت نامید. زمانی که ضبطش رو به پایان بود، از طرف فیفا با او تماس گرفتند و خواستند که ترانهای برای جام جهانی ۱۹۹۸ ضبط کند. مارتین، ترانه جام زندگی را به همراه کیسی پورتر و دراکو روسا نوشت و ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۸ در فینال جام جهانی در استادیوم فرانسه اجرایش کرد. این اجرا که بیش از یک میلیارد بیننده از ۱۸۷ کشور جهان داشت، به عنوان «لحظه جهانی لاتین پاپ» توصیف شده. جام زندگی، در جدولها و چارتهای سراسر جهان به رتبه یک رسید و نامبر وان شد و در بسیاری از کشورها گواهیهای طلا و پلاتینیوم دریافت کرد و موفق به کسب جایزه بهترین ترانه پاپ از طرف پرمیو لو نوئسترو شد.[۲۹] ترانههای "Vuelve" و "Perdido Sin Tí" هر دو در چارت ترانههای داغ لاتین نامبر وان شدند. سایر تکآهنگهای این آلبوم عبارتند از: "La Bomba", "Por Arriba, Por Abajo" و "Corazonado". آلبوم برگرد بیست و شش هفته در چارت بهترین آلبومهای لاتین بیلبورد در جایگاه اول قرار داشت و اولین آلبوم ریکی بود که در ۴۰ آلبوم برتر چارت بیلبورد ۲۰۰ ایالات متحده قرار گرفت که در این کشور، از طرف RIAA موفق به دریافت گواهی پلاتینیوم شده بود. این آلبوم همچنین در کشورهای اسپانیا و نروژ در صدر قرار گرفت و در سراسر جهان بیش از ۸ میلیون نسخه فروخت.[۳۰]
مارتین برای آلبوم برگرد اولین نامزدی خود را در جایزه گرمی برای بخش بهترین آلبوم لاتین سال به دست آورد. او همچنین در ۴۱مین مراسم جوایز گرمی، ترانه جام زندگی را به صورت زنده اجرا کرد. مارتین، بعدتر در غروب آن روز جایزه گرمی خود را دریافت کرد و حتی سوپراستارهایی مثل مدونا و استینگ به پشت صحنه رفتند تا به ریکی تبریک بگویند.[۳۱][۳۲]
۱۹۹۹–۲۰۰۲: تغییر زبان به انگلیسیویرایش
بعد از کسب موفقیت در آسیا، اروپا و آمریکای لاتین، مارتین اولین آلبوم انگلیسی خود را در سال ۱۹۹۹ آماده کرد و تلاش کرد برای بازارهای ایالات متحده آمریکا زبانش را تغییر دهد. آلبوم ریکی مارتین که در صدر جدول بیلبورد ۲۰۰ قرار گرفت و ۶۶۱٬۰۰۰ نسخه در هفته اول انتشارش فروخت، تبدیل به موفقترین آلبوم یک هنرمند لاتینتبار در بیلبورد شد. این آلبوم شامل ترانههای با ترانهنویسی دزموند چایلد، داین وارن، ویلیام اربیت، جرج نوریگا و دوست قدیمی دوران کودکی ریکی، دراکو روسا بود. این آلبوم همچنین مهمانهایی به عنوان همکار بود؛ مثل مدونا در ترانه «مراقب باش» و سرتب ارنر در ترانه «احساسات خصوصی».[۳۳] دو هفته بعد از انتشار آلبوم، مارتین روی کاور مجله تایم رفت با عنوان «موزیک لاتین، پاپ میشود.»[۳۴] قبل از انتشار آلبوم، جنت جکسون در نسخه آمریکای لاتین ترانه Ask for More با ریکی مارتین همکاری کرد که ترانهای تبلیغاتی برای شرکت پپسی بود.[۳۵][۳۶]
اولین و موفقترین تکآهنگ این آلبوم، «او مثل دیوانهها زندگی میکند»، بود که در بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، کانادا، ایرلند، نیوزلند و… در جایگاه اول (نامبر وان) چارتها قرار گرفت. «او مثل دیوانهها زندگی میکند» موفقترین ترانه ریکی مارتین است. ترانه بعدی، «او تمام چیزی است که تا به حال داشتهام» بود که در جدول بیلبورد هات ۱۰۰ (۱۰۰ ترانه داغ بیلبورد) دوم شد. هر دو این تکآهنگها در چارت ترانههای داغ لاتین بیلبورد، اول شدند. «او مثل دیوانهها زندگی میکند» به عنوان ترانهای شناخته میشود که باعث انفجار موزیک لاتین در سال ۱۹۹۹ شد و سبب شد سایر خوانندگان لاتین مثل جنیفر لوپز، انریکه ایگلسیاس و بعدتر شکیرا، راحتتر بتوانند به بازارهای موسیقی انگلیسی روی بیاورند. ریکی مارتین یکی از پرفروشترین آلبومهای سال ۱۹۹۹ بود و ۷ گواهی پلاتینیوم در آمریکا دریافت کرد و در سراسر جهان نیز ۲۲ میلیون نسخه فروخت. در اکتبر سال ۱۹۹۹، ریکی مارتین سال بسیار موفق خود را با تور او مثل دیوانهها زندگی میکند، خاتمه داد.
بعد از این موفقیت، یک آلبوم انگلیسی-زبان جدید، یعنی صدا بارگذاری شد، نوامبر سال ۲۰۰۰ منتشر شد که در جایگاه چهارم بیلبورد ۲۰۰ قرار گرفت و ۲ گواهی پلاتینیوم از طرف RIAA دریافت کرد. "او قدم میزند" و "ﻫﯿﭻ کﺲ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ" (با همراهی کریستینا آگیلرا) در جایگاه دوازده و سیزده صد ترانه داغ بیلبورد، با شایستگی قرار گرفتند. هر دو ترانه در جایگاه اول ترانههای داغ لاتین قرار گرفتند. صدا بارگذاری شد، بیشتر از ۸ میلیون نسخه در سراسر جهان فروختهاست.
در فوریه سال ۲۰۰۱، ریکی مارتین یک آلبوم greatest hits به نام La Historia منتشر کرد که به مدت ۵ هفته در جایگاه اول آلبومهای لاتین برتر بیلبورد قرار داشت و در جایگاه هشتاد و سوم بیلبورد ۲۰۰ قرار گرفت. این آلبوم همچنین در جایگاه اول کشور سوئد به مدت سه هفته قرار داشت. این آلبوم شامل بازسازی دو ترانه قدیمی ریکی، یعنی "Fuego Contra Fuego" و "El Amor de Mi Vida" نیز بود. در نوامبر ۲۰۰۱، ریکی یک آلبوم greatest hits دیگر به زبان انگلیسی به نام The Best of Ricky Martin منتشر کرد که شامل ریمیکسهایی از ترانه "Amor" بود.
۲۰۰۳–۲۰۰۶: ارواح سکوتویرایش
ریکی مارتین، در ماه مه ۲۰۰۳، یکی آلبوم اسپانیایی-زبان جدید به نام ارواح سکوت منتشر کرد. اولین تکآهنگ این آلبوم، "شاید" در جایگاه اول ترانههای داغ لاتین قرار گرفت و به مدت ۱۱ هفته در این جایگاه باقی ماند و تبدیل به موفقترین تکآهنگ لاتین سال شد.[۳۷] مارتین، راجع به آلبوم جدید میگوید: "من واقعاً نیاز داشتم که برگردم که به مرکز وجودم، به آغاز، توجه کنم. این نیازو داشتم که درون خودم، واقعاً عمیق جستجو کنم و اون احساسات رو پیدا کنم، به خاطر آدرنالینی که در طی چندین سال به خاطرش زندگی کرده بودم."[۳۸] ارواح سکوت در جایگاه ۱۲ بیلبورد ۲۰۰ و در جایگاه اول آلبومهای لاتین برتر بیلبورد قرار گرفت و به مدت ۶ هفته در این جایگاه باقی ماند. این آلبوم، بیش از یک میلیون نسخه در سراسر جهان به فروش رساند. ترانههای بعدی این آلبوم، "تشویق" و "ﻭ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ" در جایگاه اول ترانههای داغ لاتین قرار گرفتند. "تشویق" همچنین به مدت ۴ هفته در جایگاه اول چارت هفتگی کشور اسپانیا قرار داشت.
۲۰۰۶–۲۰۰۷: MTV Unplugged و تور جهانیویرایش
۱۷ اوت ۲۰۰۶، ریکی مارتین، کنسرت MTV Unplugged خود را در میامی برگزار کرد که در اکتبر ۲۰۰۶، در MTV Latin America، MTV Tr3s و MTV Puerto Rico نمایش داده شد و نوامبر ۲۰۰۶ بر روی سیدی و دیویدی منتشر شد. آلبوم جنبه مهم و تبلیغاتی داشت و در جایگاه اول آلبومهای لاتین برتر بیلبورد و جایگاه ۳۸ بیلبورد ۲۰۰ قرار گرفت. این آلبوم، در گرمی لاتین سال ۲۰۰۸، برنده جایزه در دو بخش بهترین آلبوم پاپ صوتی از یک خواننده مرد و بهترین موزیکویدیوی طولانی شد. تکآهنگ اول این آلبوم، "خاطراتت" با همکاری لا ماری از گروه چامبائو، به مدت ۳ هفته در جایگاه ترانههای داغ لاتین قرار داشت. تکآهنگ بعدی، "نزدیکتر شو" در جایگاه ششم ترانههای دنسکلاب قرار گرفت.
۱۹ فوریه ۲۰۰۷، مارتین تور جهانی سیاه و سفید خود را آغاز کرد که اولین اجرایش در کلوسئوم آگرلوت خوزه میگوئل در پورتوریکو بود و شامل اجرای او در تاریخ ۱۴ اکتبر ۲۰۰۷ در باغ مربع مدیسون در نیویورک نیز بود. ریکی، همچنین با اروس رامازوتی، ترانه "Non Siamo Soli" را ضبط کرد که یازده هفته متوالی در صدر چارتهای ایتالیایی بود.
۲۰۰۷-۲۰۱۰: استراحت کاریویرایش
بعد از تور جهانی، مارتین برای مدتی از صنعت موسیقی فاصله گرفت و بر روی زندگی خصوصیش تمرکز کرد. نوامبر ۲۰۰۷، سونی آلبوم زنده ریکی مارتین: تور سیاه و سفید را بر روی سیدی، دیویدی و دیسک بلو-ری منتشر کرد. یک سال بعد، یک آلبوم greatest hits از ترانههای موفق اسپانیایی-زبان ریکی به نام ۱۷ منتشر شد که خلاصهای از ۱۷ سال فعالیت ریکی مارتین بود و بیشتر شامل ترکهای به زبان اسپانیایی بود.
۲۰۱۰-۲۰۱۳: خودزندگینامه، موزیک + سکس + روح، اویتاویرایش
خودزندگینامه ریکی مارتین، Me، دوم نوامبر ۲۰۱۰ منتشر شد. این کتاب به فهرست پرفروشترینهای نیویورک تایمز وارد شد و در جایگاه پنجم فهرست Hardcover Nonfiction قرار گرفت. یک نسخه اسپانیایی-زبان به نام Yo نیز به صورت همزمان منتشر شد.
وی در نوامبر سال ۲۰۱۶ به صورت رسمی اعلام کرد با جوان یوسف هنرمند سوری کردتبار نامزد کرده و در آینده نزدیک باهم ازدواج میکنند. ریکی مارتین و یوسف جوان از طریق رحم اجاره ای دارای چهار فرزند می باشند.
وی در وبلاگ خود که خاطراتش را در آن مینویسد، چنین نوشت:
«من افتخار میکنم که بگویم، یک همجنسگرای خوشبخت هستم.»
عملکرد اجتماعیویرایش
مارتین، سفیر حسن نیت یونیسف، بنیاد ریکی مارتین را در پورتوریکو برای حمایت از رفاه کودکان در سراسر جهان بنیان گذاشت. وی همچنین با سازمان بینالمللی مهاجرت در کمپین (جلگه) «LIama y Vive» (بیا و زندگی کن) با هدف تسهیل ممانعت از سوداگری انسان و محافظت از قربانیان کم سن وسال، سوداگری کودکان و تعقیب سوداگران، همکاری کردهاست.
ترانهشناسیویرایش
با منودوویرایش
- Evolución (1984)
- Menudo (1985)
- Ayer Y Hoy (1985)
- A Festa Vai Começar (Portuguese) (1985)
- Viva! Bravo! (Italian) (1986)
- Refrescante (1986)
- Menudo (Portuguese) (1986)
- Can't Get Enough (1987)
- Somos Los Hijos del Rock (1987)
- In Action (English-Tagalog) (1988)
- Sons of Rock (1988)
- Sombras Y Figuras (1988)
- Menudo Despidida Ricky Martin (1990)
سولوویرایش
- ریکی مارتین (۱۹۹۱)
- عاشق من خواهی شد (۱۹۹۳)
- زندگی نیمه (۱۹۹۵)
- برگرد (۱۹۹۸)
- ریکی مارتین (۱۹۹۹)
- صدا بارگذاری شد (۲۰۰۰)
- ارواح سکوت (۲۰۰۳)
- زندگی (۲۰۰۵)
- موزیک+روح+سکس (۲۰۱۱)
- به کسانی که میخواهند گوش کنند (۲۰۱۵)
پانویسویرایش
- ↑ "Ricky Martin To Host The Biggest Night In Latin Music 19 Years After Performing At Inaugural Show". October 25, 2019. Retrieved October 26, 2019.
- ↑ "Camila Cabello's Grammy Performance Had a Hidden Anti-Wall Message". Time. February 11, 2019. Retrieved February 15, 2019.
- ↑ "'Amici 2019', Ricky Martin sarà coach al serale". Roling Stone. March 16, 2019. Retrieved March 17, 2019.
- ↑ "Ricky Martin, Roselyn Sánchez, and Paz Vega to host the 20th Annual Latin GRAMMY Awards". Retrieved April 5, 2020.
- ↑ "Ricky Martin leading the Latin (music) revolution - May 17, 1999". CNN.
- ↑ Martin wants to be a dad again بایگانیشده در ژوئیه ۹, ۲۰۱۲ توسط Archive.today. Retrieved July 16, 2011.
- ↑ Ricky Martin Biography – A Prominent Figure from Latin Pop Music بایگانیشده در اکتبر ۳۰, ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. Retrieved July 16, 2011.
- ↑ Ricky Martin To Release Greatest Hits بایگانیشده در مارس ۱۵, ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. Retrieved July 16, 2011.
- ↑ Enrique Martin - Puerto Rico, (Marriage) Civil Registration
- ↑ Iraida Negroni Arizmendi - United States Census, 1930
- ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Ricky Martin – Biography". AllMusic. Rovi Corporation. Retrieved April 8, 2009.
- ↑ Otfinoski, 2007. p. 138
- ↑ Tresniowski, Alex (December 4, 2000). "Ricky Martin: Zen and Now". People. Time, Inc. Retrieved August 1, 2012.
- ↑ Martin, 2010. p. 42
- ↑ Schneider, Karen S. (June 28, 1999). "My Favorite Martin". People. Time, Inc. Retrieved August 3, 2012.
- ↑ Martin, 2010. p. 20
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامzen2
وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Martin, 2010. p. 31
- ↑ Martin, 2010. pp. 31–32
- ↑ Martin, 2010. p. 66
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامMartin662
وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Martin, 2010. p. 67
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامMartin70
وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Martin, 2010, pp. 70–71
- ↑ Martin, 2010. p. 81
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامMartin812
وارد نشدهاست. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Martin, 2010. p. 82
- ↑ Martin, 2010. p. 84
- ↑ "Lo Nuestro 1999 – Historia de Premio lo Nuestro". Univision. Archived from the original on April 3, 2010. Retrieved August 2, 2010.
- ↑ Ricky Martin – Vuelve بایگانیشده در ۲ ژانویه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine. norwegiancharts.com. Retrieved on February 25, 2011.
- ↑ "A Smashing Start for Ricky Martin". Los Angeles Times. Tribune Company. May 1, 1999. Retrieved August 1, 2012.
- ↑ Martin, 2010. p. 115
- ↑ Erlewine, Stephen Thomas. "Ricky Martin – Album Review". AllMusic. Rovi Corporation. Retrieved August 1, 2012.
- ↑ "Time Magazine Cover: Ricky Martin – May 24, 1999". Time. Time, Inc. Retrieved August 2, 2012.
- ↑ Janet Jackson & Ricky Martin – "Ask for More" Pepsi Ad (Latin American Version). Retrieved on June 17, 2013
- ↑ Basham, David (October 15, 1999). "Ricky Martin Inks Endorsement Deal With Pepsi, Preps For Fall Tour". Mtv.com. Retrieved December 5, 2013.
- ↑ "Year-End Charts: Hot Latin Songs". Billboard. December 27, 2003. Retrieved August 3, 2012.
- ↑ "Livin' The Serious Life; Ricky Martin's New Album Matches His Outlook". Puertorico-herald.org. Retrieved February 15, 2010.