زینبیه (اصفهان)

زینبیه (با نام قدیمی ارزنان) ، محله ای حاشیه نشین از توابع بخش قهاب اصفهان است؛ که از شمال به روستای حبیب آباد از شرق به محله هفتون و از جنوب به طوقچی (قدس) و از غرب به محله باطون (بعثت) منتهی می‌شود. امروزه زینبیه یکی از مناطق شهری اصفهان محسوب می شود. همچنین زینبیه دارای مردمی با گویش‌های مختلف (لُر، ترک، عرب، کرد ، بلوچ ، عراقی) می‌باشد که اکثراً از مناطق کشور عراق و فریدن و خوزستان به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. محله زینبیه به علت بافت قدیمی دارای کوچه های پیچ خورده و باریک است.

آرامگاه زینب ابن موسی بن جعفر در این محله واقع شده است. ابن فقیه همدانی در کتاب «البلدان» از آن بعنوان یکی از بخش‌های اصفهان نام برده‌است. یاقوت حموی در «معجم‌البدان» در حرف الف می‌نویسد: «ارزنان بالفتح ثم السکون و ضم‌الزای ونون و الف و نون اخی من قری اصبهان». (۲)

فیروزآبادی در قاموس می‌نویسد: «ارزنان قریهٌ باصبهان»(۳)

از مشاهیر ارزنان در قرن چهارم و پنجم هجری به این دو نفر اشاره شده‌است:

۱- «حسین بن احمدبن محمد ارزنانی ابوالقاسم» معلم اعمی متوفی به سال ۴۳۵هـ. ق(۱)

۲- «ابوجعفر محمدبن عبدالرحمن بن زیاد حافظ ثبت» متوفی به سال ۳۱۷ یا ۳۲۲.(۲)

وی در شهرهای مختلف از مشایخ محدّثین اخذ حدیث نموده و جمعی دیگر از محدّثین اصفهان و غیره از او روایت می‌کنند که از آن جمله‌است: حافظ ابوالشیخ ابن حیّان اصفهانی (ص۲۶۹، جلد دوم، ذکر اخبار اصبهان).

نویسنده رساله‌ای دربارهٔ علیا مکرمه زینب دختر گرامی موسی بن جعفر علیهماالسلام و سیر تاریخی قدیم ارزینان و منسوبین بدان جا وضع کنونی آن تألیف کرده‌است که امید است قریباً از چاپ خارج شود.

منابع

۱- ابن فقیه همدانی، ترجمه مختصرالبلدان، ترجمه ح-مسعود، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۴۹ ش، ص ۹۸؛ رفیعی مهرآبادی، آثار ملی اصفهان، ص۷.

۲- یاقوت بن عبدالله الحموی، معجم البلدان، بیروت، دارسادر، الجزء الاول، ص ۱۵۰، ذیل کلمه ارزنان.

۳- به نقل از کشف الخبیه عن مقبره الزینبیه، ص ۴۷.

۴- تاریخ اصفهان و ری، ص۱۵۹.