سلیمانخان سهامالدوله
سلیمانخان (سوقومونخان) سهامالدوله (ارمنی: խան)[۱] برادر منوچهرخان معتمدالدوله و یکی از اعضای خانواده اناگولوبیان بود. سلیمان در قتلعام تفلیس به دست سپاهیان فاتح آغامحمدخان با فداکاری مادرش جان سالم به در برد.[۲] او که وارد قشون روسیه تزاری شده بود، به توصیه برادرش منوچهرخان، که در دربار فتحعلیشاه صاحب منصب بالایی بود، همراه با مادر و برادر دیگرش گورگِن (گرگین) به ایران آمد. سلیمان ابتدا به خدمت عباس میرزا نایبالسلطنه درآمد. به کار سپاهیگری مشغول شد. وی در جنگهای ایران و عثمانی نیز شرکت جست.
سلیمانخان | |
|---|---|
- | |
 تصویر سلیمان خان سهامالدوله، نقاشی شده توسط صنیعالملک | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | سوقومونخان |
| درگذشته | ۱۸۵۳ میلادی ۱۲۶۹ قمری تهران |
| آرامگاه | کلیسای گئورگ مقدس |
| فرزندان | جهانگیرخان وزیر صنایع نریمانخان قوامالسلطنه |
در سال ۱۸۳۴ (۱۲۵۰ قمری) پس از درگذشت فتحعلیشاه، محمدشاه به تخت سلطنت ایران نشست. دو تن از عموهای او، حسینعلی فرمانفرما و شجاعالسلطنه، در شیراز مدعی تاج و تخت شدند. فرمانفرما خود را حسینعلی شاه خواند و خطبه به نام خوانده شد.
محمدشاه قاجار، منوچهرخان را مأمور سرکوبی و دستگیری فرمانفرما و شجاعالسلطنه کرد. سلیمانخان به کمک برادر شتافت و آنها دو شاهزاده قاجار را در قمشه شکست دادند؛ آن را دستگیر کردند و به تهران فرستادند. به پاس این خدمت محمدشاه برای سلیمانخان خلعت فرستاد[۳] و حکومت دو ناحیه را به او سپرد.
در ۱۸۴۱ (۱۲۵۷ قمری) محمدتقیخان بختیاری ده هزار سوار جمع کرد و به راهزنی پرداخت. منوچهرخان مأمور نظم آن سامان شد. سلیمانخان با ابواب جمعی خود و شش عراده توپ به او ملحق شد. آن دو توانستند آرامش و امنیت را به آن خطه بازگرداند.[۴]
سلیمانخان در بیشتر جنگهای منوچهرخان معتمدالدوله با یاغیان و گردنکشان در لرستان و خوزستان، فرماندهٔ توپخانه سپاه برادر بود.[۵][۶]
در سال ۱۸۴۹ (۱۲۶۵ قمری) که شاهزاده اردشیر میرزا به حکومت لرستان و خوزستان منصوب شد سلیمانخان به امیرلشکری و وزارت این دو ناحیه برگزیده شد.[۷] در آن زمان اوضاع خوزستان آشفته و بسیار ناامن بود و شیوخ عرب سر به طغیان برداشته بودند. سلیمانخان با پنج هزار سپاهی برای سرکوب متمردین و گردنکشان به رامهرمز و فلاحیه (دورق) رفت و بر یاغیان چیره گشت و سرکردگان آنان را دستگیر کرد و همراه شیخ جابر که از سران فتنه بود به تهران فرستاد.[۸]
سلیمانخان سهامالدوله که بسیار مورد اعتماد و توجه امیرکبیر بود پس از چندی به حکومت لرستان و خوزستان منصوب شد.
به موجب عهدنامه ارزروم قرار بود که برای تعیین خط مرزی ایران و عثمانی کمیسیونی متشکل از نمایندگان دولتهای ایران، عثمانی، انگلستان و روسیه تزاری در بغداد تشکیل شود. دولت عثمانی به عناوین مختلف دفع الوقت میکرد. امیرکبیر، میرزاجعفرخان مشیرالدوله را به ریاستی هیئتی به بغداد فرستاد و طی نامهای تعلیمات لازم را به او داد.[۹]
سلیمانخان سهامالدوله پدر جهانگیرخان وزیر صنایع و نریمانخان قوامالسلطنه بود. او یکی از سرداران رشید ایران بود و در جنگهای داخلی از خود رشادت و مهارت بسیار نشان داد. ممتحن الدوله دربارهٔ او مینویسد: سلیمانخان سهامالدوله مردی رزمجو، خوشخو و صاحب اوصاف متعالی بود.[۱۰]
محمدحسن اعتمادالسلطنه دربارهٔ سلیمانخان و فرزندان او چنین نوشتهاست: سلیمانخان چون خدمت به دولت کرده بود بعد از وفات او، ولدان او مورد مرحمت شده، جهانگیرخان را منصب سرتیپی و نریمانخان را به نیابت اول آجودانباشی مظفر فرمودند.[۱۱]
سلیمانخان در ۱۸۵۳ (۱۲۶۹ قمری) در تهران درگذشت و آرامگاه او در کلیسای گئورگ مقدس در بازارچه معیر (میدان وحدت اسلامی) است.
پانویس
ویرایش- ↑ https://books.google.com.au/books?id=EA1lBAAAQBAJ&pg=PT83&lpg=PT83&dq=سلیمان+خان+سهام+الدوله&source=bl&ots=vgzDBtb7Io&sig=ACfU3U1zBVsomVvGSacG5QELUxDbCvRI0w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiUpKa6x4LpAhXuzDgGHQQWDnUQ6AEwD3oECAoQAQ#v=onepage&q=سلیمان%20خان%20سهام%20الدوله&f=false
- ↑ آلویاجیان، آرشاک (۱۹۵۵). تاریخ مهاجرت ارمنیان. ج. دوم. قاهره: نور آستق. ص. ۲۴۰.
- ↑ آلویاجیان، آرشاک (۱۹۵۵). تاریخ مهاجرت ارمنیان. ج. دوم. قاهره: نور آستق. ص. ۲۴۱.
- ↑ سفرنامه لایارد.
- ↑ چرنیکف (۱۳۵۸). سیاحتنامه چرنیکف. ترجمهٔ آبکار مسیحی. تهران: کتابهای جیبی. ص. ۳۵.
- ↑ بلمداد، مهدی (۱۳۵۷). شرح حال رجال ایران در قرن 12، 13، 14. ج. دوم. انتشارات زوار. ص. ۱۱۵.
- ↑ خورموجی، محمدجعفر (۱۳۶۳). حقایق الاخبار ناصری. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: نشر نی. ص. ۶۰.
- ↑ خورموجی، محمدجعفر (۱۳۶۳). حقایق الاخبار ناصری. به کوشش حسین خدیوجم. تهران: نشر نی. ص. ۶۰.
- ↑ مکی، حسین (۱۳۶۵). زندگانی میرزا تقی خان امیرکبیر. تهران: انتشارات ایران. ص. ۲۳۹.
- ↑ ممتحن الدوله (۱۳۶۳). خاطرات ممتحت الدوله. به کوشش حسینعلی شقاقی. تهران: انتشارات امبیرکبیر. ص. ۲۷۹.
- ↑ اعتمادالسلطنه (۱۳۶۷). تاریخ منتظم ناصری. ج. دوم. به کوشش سیدمحمد اسماعیل رضوانی. تهران: دنیای چاپ. ص. ۱۷۴۶.
منابع
ویرایش- هوویان، آندرانیک (۱۳۸۰). «فعالیتهای شغلی ارمنیان ایران». ارمنیان ایران. تهران: مرکز بینالمللی گفتگوی تمدنها،انتشارات هرمس. ص. ۷۵–۳۷۲. شابک ۹۶۴-۳۶۳-۰۰۷-۲.
- «آجودانباشی». دانشنامه بزرگ اسلامی. مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- «سلیمان خان سهام الدوله». بانک اطلاعات رجال.
- سلیمانی، کریم. القاب رجال دورهٔ قاجاریه. نشر نی.
- «کلیسای گئورگ مقدس تهران». شورای خلیفه گری ارامنه تهران.
- . به کوشش سعیده سلطانی مقدم. «کتابچه اردشیرمیرزا: شرح مأموریت به نقاط مختلف ایران» (PDF). پیام بهارستان. دوم - پاییز (۱۳): ۸۶–۵۷۲. ۱۳۹۰.
- «Հայերը Իրանական բանակում» (PDF). Լույս (۱۵۱): ۱۲. مه ۲۰۰۹.