اظهر تبریزی
مولانا اظهر تبریزی یا ظهیرالدین اظهر از خوشنویسان و نستعلیق‌نویسان صاحب‌نام قرن نهم هجری است. او ملقب به استاد استادان، استادالاساتید و ظهیرالدین است و او را صاحب فضل و کمالات بسیار دانسته‌اند.
اظهر تبریزی مدتی در خدمت حکیم جعفر به تحصیل علم و فضایل پرداخت. او ابتدا از تبریز به هرات رفت و ملازم سلطان ابوسعید گورکانی شد؛ سپس به کتابخانه الغ بیگ در سمرقند رفت؛ بعدها از راه اصفهان به شیراز، بصره، بغداد، حلب، شام و مکه رفت و در همانجا به سال ۸۸۰ هجری قمری درگذشت.[۱] به این ترتیب اظهر باید عمری طولانی و افزون بر ۸۰ سال کرده باشد.[۲]
اظهر تبریزی شاگرد مولانا جعفر تبریزی معروف به جعفر بایسنقری از خوشنویسان و رئیس کتابخانه شاهرخ میرزا و پسرانش الغ‌بیگ و بایسنقر میرزا بود. مولانا اظهر را سومین کسی می‌دانند که در خط نستعلیق استاد شد. نخست میرعلی تبریزی بود که او را بنیانگذار این خط نامیده‌اند و پس از او شاگردش جعفر تبریزی آمد و این شیوه را با جدیت دنبال کرد و گسترش داد و سومین نفر در این راه اظهر بود. البته چنانچه جعفر تبریزی از میرعلی که واضع خط نستعلیق بود بهتر می‌نوشت، خط اظهر را هم از جعفر تبریزی بهتر دانسته‌اند.[۲]
او افزون بر نگارش نستعلیق از خفی تا جلی (بسیار ریز تا بسیار درشت)، همچنین خط ثلث را به‌مانند بزرگترین خوشنویسان این خط می‌نوشته است و آثار ارزشمندی در خطوط ششگانه دارد.[۲]
از شاگردان معروف اظهر سلطان‌علی قاینی، سلطان‌علی مشهدی و شیخ بایزید پورانی هستند و برخی عبدالرحیم انیسی خوارزمی، سلطان‌علی سبز مشهدی، شیخ محمد امامی و غیب‌الله امامی را نیز شاگرد او دانسته‌اند.[۳] فرزند اظهر تبریزی، مولانا میرکی بود که او هم به استادی در نستعلیق رسید.[۴]
آثار اظهر بین سال‌های ۸۲۴ تا ۸۷۷ ه.ق امضا دارد که هم‌اکنون بیشتر آن‌ها در موزه‌های ایران و استانبول نگهداری می‌شود. از این رو می‌توان سال ۸۸۰ را که برخی برای درگذشتش ذکر کرده‌اند صحیح دانست.[۲]
پانویس
ویرایش
منابع
ویرایش- فضایلی، حبیب‌الله. اطلس خط. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش.
- به‌کوشش: یساولی، جواد. پیدایش و سیر تحول هنر خط. انتشارت یساولی، چاپ دوم ۱۳۶۰ش
- بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. تهران ۱۳۶۳ش
- آژند، یعقوب. کتابت‌خانه و صورت‌خانه در مکتب هرات. گلستان هنر. شماره ۱۰ . زمستان ۱۳۸۶